برج مدور مراغه از بناهای ساخته‌شده در دورهٔ سلجوقیان می‌باشد كه در فاصلهٔ ده متری شمال گنبد كبود قرار گرفته‌است. بر روی كتیبهٔ برج به خط كوفی تاریخ احداث بنا سال ۵۶۳ هجری می‌باشد. ولی دربارهٔ نام بانی و مدفون داخل آن هیچ‌گونه اطلاعی در دست نیست و مزاری كاملا ناشناخته است. برج مدور مراغه , برجی است مدوری‌شكل با ظاهری ساده كه با گنبدی دوپوش پوشیده شده‌بود. از گنبد و سقف آن در اثر مرور زمان چیزی برجای نمانده است. برای جلوگیری از خرابی بنا، سقف پوششی با شیروانی برروی آن احداث نموده‌اند.
معماری بنا
سردر ورودی برج مدور دارای قاب و تاقی هلالی‌شكل بوده كه درگاه را احاطه كرده و در بالا و زیر تاق هلالی، كتیبه‌ای به‌خط كوفی با نقوش پیچیده‌ای از آجر و كاشی‌های فیروزه‌ای به‌چشم می‌خورد. ” كل نفس ذاءقه الموت تم البنا بر سنه ثلث و ستین و خمساءه ”
بررسی بقایای این برج ها حاكی است كه برج های مزبور دارای پلان مدور بوده و در ساخت و سنگ فرش محوطه آن از مصالحی همچون ساروج و قطعه های سنگی نسبتا بزرگ مربوط به دوره سلجوقی استفاده شده است.بنا ظاهر ساده ای دارد و از دو طبقه تشكیل یافته، سردابه و اتاق فوقانی. اگر قبری در داخل سردابه وجود داشته، به مرور زمان از بین رفته است.
تزئینات كاشی و نقوش كه در بند كش بین آجرها به صورت مهره هایی با نقش الله و نقوش هندسی بكار رفته همه و همه امتیاز خاصی به این بنا داده اند. اتاق فوقانی سابقا” دارای پوششی ازگچبری و تزئینات گچی بوده كه از آن همه هنر و زیبایی فقط در گوشه و كنار آن قطعاتی به جای مانده و مابقی از بین رفته است. نمای خارجی بنا بسیار ساده و شامل ازاره سنگی و آجركاری معمولی است.
ارزش بنا در این است كه ترقی و تكامل نمای مینایی را طی دوران كوتاه میان تاریخ احداث این بنا و تاریخ ساخت گنبد سرخ نشان می‌دهد. این بنای آجری بروی سكوی بلندی از سنگ كه سردابی در میان دارد، قرار گرفته‌است.
بنای گنبد مدور مراغه ظاهری ساده دارد و نظیر نوعی برج دفاعی است كه فاقد تزیینات است. فقط درب ورودی آن با نقوشی مشابه نمای اصلی گنبد سرخ آذین شده است.در فاصله ده متری گنبد مدور، برج ده ضلعی بسیار زیبایی خودنمایی می‌كند كه به گنبد كبود مراغه یا مقبره مادر هلاكو معروف است. گنبد مدور دومین مزار از قبرهای پنجگانه مراغه است.این بنا در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به شماره ۱۳۷ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نحوه دسترسی
آدرس : آذربایجان شرقی – مراغه – خیابان موسوی
ساعات بازدید :صبح تا عصر
