فضای مسجد این مدرسه علمیه دارای تزئینات زیبای مقرنس است و همه این جذابیت‌ها موقعیت گردشگری را برای علاقه‌مندان به میراث فرهنگی ایران زمین فراهم كرده و در صورت كاربری مناسب از این فضا بر جذابیت آن افزوده می‌شود.سال ۱۳۹۷ بود كه با حضور مدیركل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی، مقرر شد موزه نسخ خطی در این مجموعه زیبا راه‌اندازی شود اما با گذشت ۲ سال هنوز اقدامی صورت نگرفته است و مدیران از كمبود اعتبار سخن می‌گویند.در حالی كه این اثر ثبت ملی است و می‌تواند از اعتبارات ملی برخوردار شود، ایجاد نخستین موزه نسخ خطی استان فرصتی برای مرمت، احیا و معرفی این مدرسه تاریخی و جذب گردشگر به شمار می‌رود.
تهیه طرح و مرمت بنا
مدیركل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان جنوبی درباره روند راه‌اندازی موزه در مدرسه علیا گفت: بنای مدرسه متعلق به اوقاف بوده و جلب رضایت اوقاف و تهیه طرح زمان زیادی را گرفته است.
حسن رمضانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: به دلیل سابقه آموزشی و علمی این مدرسه كه محل آموزش و فعالیت فرهنگی بوده، تصمیم گرفته شد كه تبدیل به موزه نسخ شود.
وی گفت: اول باید طرح آماده و بنا مرمت می‌شد و بعد برای اعتبار و گرفتن بودجه اقدام شود كه همین طور هم شد.
مدیركل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی بیان كرد: میراث فرهنگی طرح را تهیه كرده و بنا هم به لحاظ مرمت آماده شده است همچنین طرح را برای بررسی و تصویب به تهران ارسال كرده‌ایم.
وی با اشاره اینكه این موزه اولین موزه نسخ استان است افزود: ایجاد موزه یك جاذبه به جاذبه‌های استان اضافه می‌كند و موزه‌ها در كنار دیگر اقدامات می‌تواند موثر باشد ولی اینكه تصور شود، نبود موزه نسخ یك نقص است و اثر منفی بر گردشگری دارد، این طور نیست.
رمضانی گفت: ایجاد موزه نسخ از اولویت‌های استان است و امیدواریم با تامین اعتبار مورد نیاز این موزه هم شكل بگیرد.
نداشتن ردیف بودجه مستقل
مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان فردوس گفت: مهمترین مشكل درخصوص موزه نسخ خطی مدرسه علیا فردوس نداشتن ردیف بودجه مستقل برای تحقق این برنامه است.
روح الله صداقت طالبی با بیان اینكه موضوع مجموعه نسخ شامل وقف نامه‌ها و حوزه‌های قرآنی است افزود: نظر به وقف‌نامه مدرسه درخصوص ترویج قرآن همچنین وجود ظرفیت نسخ خطی شهرستان فردوس این مدرسه برای این منظور انتخاب شده است.
وی تصریح كرد: در چند سال گذشته بابت بازسازی قسمت‌های تخریب شده و تامین برق استاندارد و ساخت در و پنجره بالغ بر سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال هزینه شده است.
مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان فردوس گفت: اگر بخواهیم ایجاد موزه نسخ خطی فردوس سریع‌تر ایجاد شود، نیازمند ۱۰ میلیارد ریال اعتبار هستیم.
وی افزود: همه مصوبات و تاییدهای فنی و طرح‌های اولیه بابت موزه نسخ خطی شدن مدرسه علیا انجام شده است و اگر اعتبار لازم توسط دستگاه‌های مربوطه تامین شود، سال آینده شاهد ایجاد این موزه در فردوس خواهیم بود.
صداقت طالبی گفت: مشاركت حوزه و كمك‌های مردم نیك‌اندیش نیز می‌تواند در تحقق این هدف بهتر و بیشتر موثر باشد.
مرمت مدرسه علیا به مراحل نهایی نزدیك است
مدیر پایگاه میراث جهانی قنات بلده و شهر تاریخی تون گفت: مرمت مدرسه علیا از سال ۸۳ شروع شد و طی چند سال مرمت مداوم به مراحل نهایی خود نزدیك است.
اقدس كرم پور افزود: مرمت‌هایی كه تاكنون در مدرسه انجام شده شامل مرمت اضطراری و حفاظتی بوده و از ابتدای شروع مرمت، با توجه به سابقه علمی و تاریخی مدارس شهر تون و وجود مشاهیر و چهره‌های علمی در این منطقه و از سویی وجود نسخ خطی ارزشمند بنا بر تبدیل آن به موزه نسخ خطی و مركز پژوهش علوم اسلامی بوده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی قنات بلده و شهر تاریخی تون گفت: در بازه زمانی سال‌های ۸۷ تا ۹۲ به علت اختلاف مدارس علمیه شهرستان و اوقاف بر سر واگذاری مدرسه به میراث فرهنگی، وقفه طولانی در مرمت و احیای این بنا ایجاد شد اما مجددا و پس از رایزنی‌های فراوان در سال ۹۶ مدرسه علیا به میراث فرهنگی واگذار و مرمت آن آغاز شد.
وی اظهار داشت: طرح محتوایی تبدیل مدرسه به موزه نسخ خطی به اداره كل موزه‌های كشور ارسال شده و به دلیل تامین نشدن اعتبار تاكنون اقدام موثری در جهت ایجاد موزه انجام نشده است.
اداره اوقاف فقط متولی وقف و ناظر است
رییس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان فردوس هم در این باره گفت: مدرسه علیا قبل از سال ۱۲۳۵ هجری قمری وقف شد و به منظور ایجاد موزه كتاب و نسخ خطی در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفته است.
محمدرضا حاجتی افزود: اداره اوقاف به عنوان متولی وقف و ناظر است و هزینه‌های انجام شده برعهده میراث فرهنگی است.
وی بیان كرد: بخشی از فضا توسط میراث فرهنگی و با هزینه این اداره مرمت و بازسازی شده و در حال حاضر بدون استفاده است.
این مدرسه با شماره ۱۳۲۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و تكمیل مرمت، احیا و معرفی آن نیازمند توجه ویژه مسوولان شهرستان و استان است.
خراسان جنوبی چهار اثر ثبت جهانی دارد كه یكی از آنها شامل مجموعه قنوات بلده در شهرستان فردوس است.
همچنین این شهرستان در ۲۰۰ كیلومتری بیرجند در شاهراه ارتباطی چند استان كشور به سمت مشهد مقدس قرار دارد و از مناطق گردشگرپذیر است.