مسجد جامع رانگونی‌ها در حدود سال ۱۳۰۰ در جنوب غربی پالایشگاه آبادان و دركنار اروند رود و نقطه صفر مرزی همجوار با كشور عراق ساخته شده است.
این مسجد با موافقت شركت نفت، توسط كارگران پاكستانی پالایشگاه آبادان ساخته شده است.
این مسجد با تقاضای عده‌ای از مسلمانان سنی مذهب شبه قاره هند كه عمدتا مهاجرانی از اهالی رانگون پایتخت میانمار بوده و در پالایشگاه نفت آبادان مشغول به كار بوده‌اند احداث شده و به همین دلیل نام مسجد رانگونی‌ها گذاشته شده است.
مسجد رانگونی‌ها، به سبك معماری شبه قاره هند با گچبری‌هایی زیبا و برجسته و آرایه‌هایی سیمانی و منحصربفرد دارای شبستان، حیاط اصلی و مأذنه و در پیشانی بنا نقشینه‌ای منقش به آیه بسم الله الرحمن الرحیم می‌باشد.
تزئینات مسجد رانگونی‌ها شباهت زیادی به گچ‌بری برهشته دارند با این تفاوت كه با سیمان انجام گرفته و در واقع سیمان‌بری می‌باشد.
گفته می‌شود بعضی از مصالح ساختمانی، خاصه رنگ‌های به كار رفته اولیه در نقش و نگاره‌ها از هندوستان تامین شده است.
یكی از ویژگی‌های بارز مسجد محراب گلگونه‌ای است كه به شیوه خاصی ایجاد شده است. محراب در میان انبوهی از اشكال هندسی و نقوش اسلیمی تزئین شده، رنگ‌های گوناگون و طرحهای نقش بسته بر دیوارهای محراب نمادی از بهشت برین است.
متولی مسجد شیخ عبدالرشید مندل بود و امامین جماعت آن، شیخ قادری هندی، حاج آقا رنگونی و سپس محمد اسلم راجا بودند.
مسجد رانگونی‌های آبادان در جنگ تحمیلی ایران و عراق صدمات زیادی دید. پس از جنگ مرمت شد و در سقف مسجد تركیبی از لوله‌های نفت، ریل راه آهن و آرماتور به كار رفته است.
مسجد رانگونی‌ها در ۲۳ دی ۱۳۸۸ و همزمان با سومین سفر هیات دولت دهم به عنوان موزه اسناد تاریخی و خطی مورد بازگشاسی قرار گرفت.
در این موزه نسخه‌هایی از قرآن‌های خطی و همچنین اسناد تاریخی مربوط به اواسط دوره قاجار تا پهلوی اول شامل مكاتبات مالی و تجاری تجار ایرانی مقیم هندوستان و انگلستان با ایران و همچنین انواع سفته، برات، صورت ریز معاملات و نامه‌های تجاری نگه‌داری و نمایش داده می‌شود.
مسجد رانگونی‌ها در شهرستان آبادان، خیابان امام خمینی(ره)، روبه‌روی انبار دارویی پالایشگاه و در جوار اروند رود قرار دارد.
مسجد رانگونی‌ها ۹ فروردین سال ۱۳۷۸ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۲۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
