بسیاری از مردم و به خصوص جوانان همیشه به دنبال تجربه‌های هیجان انگیز و پر انرژی هستند كه برخی ورزش ها این شرایط را ایجاد كرده است، اما به دست آوردن هیجانی ایمن نیازمند استفاده از بهترین و یا به شكل بهتر باید گفت استفاده از فضاهایی است كه دارای استانداردهای لازم از مراكز تاییدكننده هستند.كوهنوردی، صخره‌نوردی، دره‌نوردی، طبیعت‌گردی و بسیاری از تفریحات و ورزش‌ها از فعالیت‌هایی هستند كه امروزه مورد توجه قشر وسیعی قرار گرفته، به نحوی كه شاهد هستیم طی سال‌های گذشته مراكز باشگاه های متعددی در این حوزه شروع به فعالیت كرده‌اند اما باید به یاد داشته باشیم كه به دست آوردن لذت و تجربه این ورزش های پر هیجان نیازمند استفاده از توانمندی، دانش و مهارت افرادی است كه به شكل علمی و معتبر این آموزش‌ها را فرا گرفته‌اند.
با یك جست‌وجوی ساده در فضای مجازی شاهد بسیاری از فعالیت‌های ماجراجویانه و پر هیجان از سوی برخی افراد سودجو و شاید نا آگاه به علم این چنین ورزش‌های پر خطری خواهید بود.
زیپ‌لاین یكی از مجموعه فعالیت‌های پر هیجان و یا اكستریم (فرا ورزش، ورزش ماجراجویی یا اكشن) در بین علاقه‌مندان به تجربه های پراز انرژی و هیجان‌انگیز به شمار می‌آید. شاید در حال حاضر از زیپ‌لاین به عنوان یك تفریح و یا ورزش هیجانی نام برده شود، ولی این فعالیت در گذشته معنا و كاربرد متفاوتی داشته، بهتر است بدانیم كه این فرایند انتقال از نقطه‌ای به نقطه دیگر به واسطه برخی ابزارها سال‌های زیادی در حمل و نقل كوهستانی برای گذشتن از مناطق صعب‌العبور از زیپ‌وایرها استفاده می‌شد.
یكی دیگر از موارد استفاده زیپ‌وایرها در جنگ‌ها و مصارف نظامی، برای عبور تجهیزات و رساندن غذا و مهمات به سربازان بود. عده‌ای هم پیدایش این وسیله را توسط زیست‌شناسان و باستان‌شناسان برای دسترسی به نقاط دورافتاده جنگل و دره‌ها برای اكتشافاتشان می‌دانند.
در طول زمان و به دلیل استفاده ناامن و ضعف تجهیزات، كه خطرات جانی زیادی در بر داشت، استفاده از زیپ وایرها در اكثر نقاط جهان ممنوع شد؛ تا سال ۱۹۷۰ كه شكل جدید و امن زیپ‌لاین‌ها برای استفاده تفریحی گسترش پیدا كرد. امروزه برای توسعه ظرفیت‌های گردشگری نقاط بومی و جذب مسافران و گردشگران، زیپ‌لاین از ابزار كاربردی مناسب به شمار می‌رود.
این ورزش با نام‌های zip line – zipline – Sypline – zip wire – aerial runway aerial ropeslide – death slide – flying fox- foefie slide نیز شناخته می‌شود.
حادثه‌ی هفته گذشته در یكی از نقاط كوهستانی شهرستان دشتستان دلیل آن شد كه با اشاره به این تفریح و شاخصه‌های ایمنی آن از عوامل بروز و تبعات این چنین حوادث جبران‌ناپذیری مطلع شویم.
مهدی حق‌دوست، طراح زیپ‌لاین است كه از حدود ۱۰ سال پیش در این زمینه فعالیت می‌كند. وی در همان ابتدای گفت‌وگو با ایسنا عنوان كرد: « همه این فعالیت ها می‌بایست در فضاهای ایمن، پارك‌های كوهستانی، شهر بازی‌ها… و تحت نظارت و كنترل اداره استاندارد صورت گیرد.»
حادثه دشتستان
وی در خصوص حادثه هفته گذشته در شهرستان دشتستان با كمی مكث و گویا ناراحتی از بروز چنین اشتباهات و خطاهای پرخطری گفت: «متاسفانه تصاویر و فیلم این حادثه را در فضای مجازی مشاهده كردم و واقعا تاسف خوردم كه چرا یك عده جوان در اثر بی‌تجربگی و ساده‌انگاری سایرین دچار چنین حوادثی می‌شوند، متاسفانه عده‌ای برای تفریح و سرگرمی بدون در نظر گرفتن مولفه‌های ایمنی و استاندارد فقط با یك تجربه خیلی محدود و چیزی كه شاید به چشم دیده باشند اقدام به ساخت این قبیل كارگاه ها می‌كنند.»
ساخت زیپ‌لاین بین شش تا یك سال زمان می‌برد
حق‌دوست در خصوص ایجاد محیط‌های تفریحی زیپ لاین می‌گوید: « استانداردسازی و همچنین ایمن‌سازی محیطی و ابزاری در اجرای این فضا به بازه زمانی تقریبا شش تا یك ساله نیازمند است و عمده دلیل آن هم طی شدن زمان استانداردسازی است. همچنین كلیه تجهیزات زیپ‌لاین بایست استاندارد باشند و تمام وسایل و لوازم در آزمایشگاه‌های معتبر تست و بعد تحت نظارت ناظرین اداره استاندارد در محل نصب شوند.»
سه ضلع اصلی حادثه
وی با اشاره به حادثه اخیر و با بیان اینكه نبود دانش كافی، عدم استفاده از وسایل ایمن و عدم رعایت نكات فنی سه ضلع اصلی حادثه است، افزود: «تصاویر گویای این مورد است كه هیچ گونه نكات ایمنی حتی ساده‌ترین‌ها و البته مهم‌ترین نكات نیز رعایت نشده است. ما با تمام امكاناتی كه در محیط‌های ایمن در اختیار داریم همواره محدودیت‌های وزنی را رعایت می‌كنیم و هیچ زمان اجازه این چنین سوار شدن‌ها آن هم به شكل دونفره كه در تصویر می بینید را نمی‌دهیم. شما شاهد هستید كه افراد حتی كلاه كه از نكات عمومی ایمنی هم محسوب می شود استفاده نمی‌كنند. در ساخت زیپ‌لاین‌ها در طرفین دو نقطه فونداسیون‌هایی -بالغ بر ۶۰ تن وزن در هر یك از نقاط- وصل می‌شود اما در این فیلم مشخص است كه قطر كابل استاندارد نیست و احتمالا نقاط اتصال نیز ایمن نیستند، همه این موارد ناشی از نبود دانش و مهارت كافی، استفاده نكردن از وسایل ایمن و همچنین عدم رعایت نكات ایمنی است كه ضلع‌های تشكیل دهنده حادثه به شمار می‌آیند.»
مسئولیت حوادث زیپ‌لاین با كدام نهاد است؟
به گفته حق‌دوست «ما تا الان شاهد حادثه‌ای در این تفریح البته در مراكز معتبر نبودیم اما در زمان بروز حادثه با توجه به ایمنی‌های ایجاد شده و بیمه شدن استفاده‌كنندگان از این تفریحات ابتدا مسئولیت با مالك و سپس با اداره استاندارد استان است اما در زمانی كه این تفریح زیر نظر هیچ ارگانی انجام نشود مسئولیت آن بر عهده برپاكننده و اجرا كننده آن است.«
محدودیت وزنی و مولفه‌های استانداردسازی
وی در خصوص نكات اساسی و مهم استفاده از زیپ‌لاین به ایسنا می‌گوید: «عموما استفاده دو نفره صورت نمی‌گیرد و یا اگر هم مراتب استفاده مهیا باشد به این شكل كه در تصاویر این حادثه مشاهده می‌كنید ممنوع است ، اما سوار شدن دو نفر در زیپ‌لاین مطابق با مجوزهای استاندارد حتما باید نمره سیم بُكسل ۱۸ به بالا باشد اما در كل محدودیت وزنی جزو مولفه های مهم استانداردسازی زیپ‌لاین محسوب می‌شود و در زمان طراحی و قبل از ساخت باید مورد توجه طراحان قرار گیرد.»
لزوم نصب دفترچه زیپ‌لاین در محل دید استفاده‌كنندگان
به گفته مهدی حق دوست طراح و یكی از سازندگان زیپ‌لاین در كشور ابتدا باید زیپ‌لاین‌ها دفترچه بهره‌برداری و مجوز استاندارد داشته باشند و مجوز آن هم باید در دید استفاده‌كنندگان قرار گیرد، همچنین نكات ایمنی و محدودیت‌ها هم باید بر روی دیوار برای مطالعه عموم نصب گردد، در مرحله سوم اپراتورهایی می‌بایست افراد را سوار كنند كه مجوز این كار را داشته و آموزش‌های لازم را فرا گرفته باشند و در نهایت زیپ‌لاین باید در محل‌های معتبر و زیر نظر اداره استاندارد دایر گردد.»
به گزارش ایسنا، موارد بالا نكاتی است كه باید در انجام فعالیت‌های پرمخاطره‌ای چون زیپ‌لاین و سایر تفریحات و ورزش‌های این چنینی كه در ارتفاع اتفاق می‌افتند و یا احتمال بروز حادثه برای فرد زیاد است رعایت شود. چرا كه كوچك‌ترین اهمال و بی‌توجهی منجر به اتفاقات تلخ و جبران‌ناپذیر مانند آنچه اخیراً در دشتستان شاهد بودیم خواهد شد كه پس از آن پشیمانی سودی نخواهد داشت…