مسجد صباحی زرین شهر كه متعلق به دوران باستان ایران است، احتمالا باقیمانده ای از قلاع اسماعیلیه در منطقه است كه به نام حسن صباح بدین نام معروف شده است. با توجه به اندازه خشتهای بنا ی اصلی كه دقیقا هم اندازه و هم شكل خشتهای بنای آتشگاه اصفهان هستند، برخی كارشناسان بنای اصلی این مسجد را آتشكده ای مربوط به پیش از اسلام می دانند كه بعد ها تبدیل به مسجد شده است. این مسجد در خارج از شهر و در میان مزارع قرار گرفته است.
در جنوب شرقی زرین شهر و در محلی كه بنا به باور عمومی زیستگاه اولیه مردم این شهر بوده مسجدی قرار دارد كه با توجه به شواهد موجود توسط اسماعیلیان در دوران اقتدار آنان در این منطقه (قرن پنجم هجری) برای بزرگداشت حسن صباح و تكریم از وی احداث گردیده و از همین رو مسجد صباح نام گرفت كه به مرور زمان بر اثر كثرت استعمال و تاثیرپذیری از لهجه ها مسجد صباحی خوانده شد.
بنای اولیه این مسجد از خشت های بزرگ و ضخیم مشابه خشت های بكاررفته درساختمان آتشگاه اصفهان متعلق به دوران ساسانی است و از همین رو بسیاری از باستان شناسان قدمت بنای مذكور را به دوران پیش ازاسلام مربوط دانسته و ماهیت اولیه آن را آتشكده ای مربوط به عصر حاكمیت ساسانیان می دانند كه بنا بر سنت رایج دوران اولیه اسلامی در تبدیل آتشكده ها به مساجد و زیارتگاههای اسلامی براین اعتقاد هستند.
نكته قابل توجه در مسجد صباحی آن است، كه از گذشته تاكنون نذر در این مكان به شیوه های گوناگون اجرا می شده، گاهی نذر بسیار ساده و در حد روشن كردن یك شمع و گاه به صورت پخت كاچی، آش، خواندن دعاهای مختلف و پهن كردن سفره های بزرگ نذری بوده است. امروز نیز مسجد صباحی در بین مردم جایگاه ویژه ای دارد و همچنان سنت كهن «نذری پزان» در این مكان همچون قدیم الایام رایج است.
معماری مسجد
بنای قدیمی مسجد هشت ضلعی و ضخامت دیوارهای آن حدود دو متر و سقف آن گنبدی با ارتفاع متوسط بوده و راهروهایی در شمال و جنوب و یك راه ورودی به پشت بام داشت ولی اینك تنها دارای یك گنبد و دو مناره و یك صحن كوچك می باشد. این مسجد درزمان احداث درداخل آبادی بوده لیكن به تدریج با گسترش آبادی به سمت زمینهای مرتفع شمال و غرب این محل متروك شده و اینك در بطن مزارع حاشیه شرق زرین شهر قرار گرفته است.
بناهای دیگری در جوار این مسجد وجود داشته كه ازآنها اینك خرابه ای برجامانده است، یكی از این بناها حمام صحرایی بوده كه چهل و پنج سال پیش تخریب گردیده و زمین آن به مزرعه مبدل شده است، آسیاب تنوره كه در ضلع جنوبی مسجد واقع بوده و اینك دیواره ای از آن به جامانده ازدیگرابنیه این محل است كه از تاریخی معادل حمام برخورداراست، این آسیاب با جریان آب بكار می افتاده و گندم و جو تولیدی اهالی را به آرد تبدیل میكرده است. آسیاب مذكور نیز همچون حمام صحرایی تخریب شده و محل آن اینك به مزرعه تبدیل شده است.
جاهای دیدنی زرین شهر
مسیر بین باغ برجی كه دارای برج كبوتر است و مسجد صباحی به عنوان محور گردشگری تعریف شده، شهروندان و گردشگران می توانند این مسیر را پیاده طی كرده و از طبیعت بكر و همچنین بافت زیبای مسیر لذت ببرند.
