گویجه قلعه صخره ای مراغه ،شاهكاری از حجاری سه هزار ساله هنرمندان ایران زمین در این شهرستان است كه همواره گردشگران و علاقه مندان زیادی را به سوی خود جذب می كند.قلعه گویجه در ۴۵ كیلومتری جنوب شرقی مراغه و در كنار رودخانه قوری چای قرار دارد-نام قلعه گویجه برگرفته از سنگ‌های سبزرنگی است كه در منطقه وجود دارد.این قلعه از لحاظ ابعاد كوچك است و به دست انسان ساخته نشده است و حاصل توده‌ای طبیعی می‌باشد و انسان‌ها با استفاده از لاشه سنگ‌ها سوراخ‌ها و راه‌های آن را به بیرون بسته‌اند.
در این قلعه یك در بزرگ ایجاد كرده‌اند كه این ورودی بزرگ تونل مانند احتمالا به انواع آغول استفاده می‌شده و در بالای قلعه آب انباری وجود دارد كه چشمه‌ای در آن هست كه با برداشت آب از آن آب رفته جای گزین می‌شود.در اطراف قلعه بقایای دیواردورتا دور باقی مانده است و تاریخ بنا نیز از هزاره قبل از میلاد تا اوایل دوران اسلامی تخمین زده شده است.این قلعه در سال ۱۳۸۲ به شماره ۱۰۴۷۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تاریخچه قلعه
این قلعه از شاهكارهای كهن و گوشه ای از تاریخ دفاعی و نظامی استوار ایران زمین بر بلندای آسمان در این منطقه است.گویجه قلعه از نمونه های معماری صخره ای ایران در دوران اورارتویان ایران زمین متعلق به هزاره اول قبل از میلاد مسیح بوده كه نام آن در زبان فارسی به معنای قلعه سبز است و علت نام گذاری آن برگرفته از سنگ های طبیعی سبز مایل به آبی رنگ واقع در ضلع شمالی قلعه است.این قلعه از نادرترین قلعه های تاریخی كشور با معماری صخره ای بوده كه در ضلع شرقی ارتفاعات كوه های گویجه قلعه مراغه واقع شده و با برخورداری از صخره های طبیعی، دژی دفاعی و نظامی در برابر دشمنان این سرزمین بود.
معماری گویجه قلعه
گویجه قلعه كاملا در دل كوه حجاری شده بطوری كه محوطه آن بر روی صفحه ای از سنگ قرار گرفته و دارای قسمت های مختلف شامل آب انبار، راه پله های دسترسی، سكوهای اقامت، دخمه و تالار اصلی است.از ویژگی های منحصر بفرد این قلعه، مورد استفاده قرار گرفتن آن در دوران مختلف تاریخ به ویژه در دوره میانی اسلامی است كه در این دوران ابنیه و متعلقاتی نیز به آن اضافه شده و گورستان مربوط به دوره سلجوقی واقع در ضلع جنوب شرقی قلعه از جمله ابنیه های اضافه شده بعد از احداث آن است.
این قلعه دارای طبقات مختلف به شكل سكو بوده كه به صورت طبقات سنگی از صخره های خود قلعه، حجاری شده و ۳۰ پله ۳۰ سانتی متری آن نیز توسط حجاران آن زمان برای اتصال و دسترسی به طبقات فوقانی دارای شیب های تند، حجاری شده است.زاویه تالار قلعه حالت قوسی مانند و سقف آن به صورت مسطح بوده و در گوشه ضلع شمالی آن یك روشنایی به ابعاد ۹۰ در ۷۰ سانتی متر ایجاد شده و احتمال می رود به عنوان نورگیر از آن استفاده می شد.
در آثار باقیمانده قسمت های مختلف قلعه، سوراخ هایی در ورودی اتاقك ها و محل های مختلف وجود دارد كه به عنوان پاشنه در سمت بالای قرنیز كار شده در بیرون و درون ورودی دیده می شود.گویجه قلعه دارای سكوهایی در بیرون قلعه و مشرف به مناظر اطراف و چشم انداز طبیعی بوده و چشم هر بیننده ای را به خود جلب می كند.این قلعه آب انبار بسیار زیبایی را در دل خود از صخره های حجاری شده جا داده و برای ذخیره آب مورد نیاز استفاده می شده و هم اكنون نیز در داخل آن آب ذخیره می شود.
این آب انبار از دو قسمت تشكیل شده كه اولین محوطه آن به ابعاد ۱۰۰ در ۱۵۰ سانتی متر بوده و از یك ورودی دیگر ۷۰ در ۱۰۰ سانتی متری به صورت طاق مانند می توان به داخل آن وارد شد.
این آب انبار به صورت ماهرانه ای در دل صخره ای در ابعاد چهار در شش متر با سقف قوسی مانند حجاری شده و در ضلع شمالی تالار قلعه قرار گرفته است.طاق نمای موجود در داخل آب انبار اهمیت و زیبایی آن را چند برابر كرده و به جرات می توان گفت یكی از زیبا ترین آب انبارهای آذربایحان شرقی محسوب می شود.لازم به ذكر است كه مراغه با حدود ۵۰۰ اثر تاریخی و تپه های باستانی جزو ۱۰ شهرستان تاریخی و فرهنگی كشور محسوب می شود و از این تعداد حدود ۳۰۰ اثر تاریخی این شهرستان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
نحوه دسترسی
قلعه تاریخی گویجه قلعه در ۴۵ كیلومتری جنوب شرقی مراغه و در دهستان قوری چای بخش سراجوی این شهرستان واقع شده است.
