راهنمای خرید كرامپون مناسب را برای علاقمندان به كوهنوردی و یخ نوردی در این مطلب آورده ایم . در ابتدا به معرفی كرامپون می پردازیم .كرامپون ابزاری است كه به كفش مخصوص متصل شده و شخص را آماده پیمایش مسیر های سخت می كند. بیشترین كاربرد Crampon به هنگام برف و یخبندان است. كوه نوردان از Crampon برای صعود های خود استفاده می كنند. مزیت این وسیله جلوگیری از صدمه به پا و كفش است. همچنین كمك می كند تا ایستادن و حركت بر روی سطوح لغزنده راحت تر باشد. وظیفه اصلی Crampon تامین نیروی لازم برای حركت به روی زمین ها سخت و برفی است. انتخاب كرامپون مناسب به كفش مورد نظرتان بستگی دارد.
چراكه انعطاف Crampon ها با یكدیگر متفاوت است. بعضی كرامپون ها مخصوص مقاصد برفی هستند. جنس متفاوت و امكاناتی كه روی آن تعبیه شده دلیل این موضوع است. برای مثال كرامپون های مقاصد یخی از توده شدن برف چلوگیری می كنند. برخی از آن ها با توجه به بدنه خود یخ ها را سوراخ كرده و به پیش روی كمك می كنند.
اهمیت خرید كرامپون
كرامپون‌ها در كوهنوردی و یخ‌نوردی، دو فایده مهم دارند:
افزایش اصطكاك: كرامپون به ته كفش یا چكمه متصل می‌شود و می‌تواند با ضربه‌های شاخك‌های خود روی سطوح زمین، به‌ویژه زمین یخ‌زده، كشش و اصطكاك مناسبی فراهم كند. اگر می‌خواهید تجربه خوبی از صعود روی كوه، مخصوصا روی برف و یخ داشته باشید، كرامپون به‌دردتان می‌خورد. با استفاده از این ابزار امكان لیز خوردن‌تان به حداقل می‌رسد.
بهبود حركت: راه رفتن روی برف بیشتر مواقع خسته‌كننده است. زیرا مجبور هستید جلوی پای خود را در هر قدم صاف كنید و سپس قدم بعدی‌تان را بردارید. اما اتصال كرامپون به كفش سبب می‌شود، پاهایتان درون برف خیلی فرو نرود و قدم‌هایتان را آسان‌تر بردارید. بدین ترتیب انرژی كمتری از شما گرفته می‌شود.
انتخاب كفش و كرامپون مناسب
كرامپون ها به لحاظ انعطاف پذیری انواع مختلفی دارند. باید حتما كف خود را متناسب با كرامپون سفرتان انتخاب كنید. انتخاب كفش مناسب نكته ای كلیدی است. كفش های روزمره و یا انعطاف پذیر بد ترین گزینه های روی میز هستند. نتیجه عدم توجه به این موضوع از كار افتادن كرامپون است.
همچنین ناگفته نماند كه بزرگ بودن بیش از حد Crampon انعطاف پذیری یا انعطاف ناپذیری متنوعی دارند. اگر كرامپونی انتخاب كنید كه سختی و انعطاف آن درست نباشد و كفشی بپوشید كه فنی نباشد یا زیادی انعطاف پذیر باشد كرامپون شما متلاشی خواهد شد. همینطور اگر Crampon شما برای كفشتان بزرگ باشد، تاثیر منفی زیادی روی قوزك پا می گذارد.
اجزای كرامپون كدامند؟
كرامپون‌ها از چند قطعه اصلی تشكیل شده‌اند. تركیب و طراحی آنها می‌تواند روی عملكردشان و روش استفاده از آنها تاثیر بسیاری بگذارد. بنابراین برای شناخت آن بهتر است تمام قسمت‌های آنها را بشناسید.
تیغه‌ها یا شاخك‌ها
نوار منعطف
صفحات ضدگلوله‌ای شدن برف زیر پا (Anti-balling)
سیستم اتصال‌دهنده
تسمه جلویی
گیره پاشنه
تسمه‌های اتصال
شاخك‌های كرامپون
شاخك‌های كرامپون در واقع شاخك یا دندانه‌های میخ‌دار آن هستند كه موقع حركت، داخل برف و یخ فرو می‌روند و راه را باز می‌كنند. این شاخك‌ها در تمام قسمت‌های زیر كرامپون، یعنی زیر كف، پنجه و پاشنه پا قرار دارند. بیشتر این شاخك‌ها از جنس استیل ساده یا استیل ضدزنگ هستند. این نوع كرامپون‌ها معمولا قوی و بادوام‌اند. البته كرامپون‌هایی از جنس آلومینیوم هم ساخته می‌شود كه سبك‌تر هستند و برای ورزش‌هایی مانند اسكی روی برف كاربرد دارند. حمل این كرامپون‌ها راحت‌تر است.
انواع كرامپون
كرامپون ها به لحاظ اتصال به سه دسته: بندی، نیمه اتوماتیك و اتوماتیك تقسیم می شوند. همچنین بر اساس تعداد شاخ های روی آن می توان موضوع را بررسی كرد. مدل بندی را می توان با انواع كفش ها بدون هیچ مشكلی پوشید. یكی از نكات منفی این مدل زمان بر بودن پوشیدن آن است. كرامپون های اتوماتیك سریع تر روی پا بسته می شوند و با همه كفش ها سازگار هستند. مدل اتوماتیك حرفه ای تر بوده و از چند نقطه روی كفش فیكس می شود.
كرامپون‌ها معمولا با سه روش مختلف به كفشها بسته می‌شوند كه با توجه به این ویژگی به كرامپون‌های رده C1، C2 و C3 شناخته می‌شوند. در واقع درجه‌بندی C، نوع سیستم اتصال را نشان می‌دهد و كاری به تعداد شاخك‌ها ندارد. این سه روش عبارت‌اند از:
كرامپون بندی (C1 (Strap-on
در این نوع كرامپون پنجه پا درون بخشی كه پنجه پا را نگه‌می‌دارد، قرار می‌گیرد و تسمه‌ای به دور آن بسته شده و كفش را محكم می‌گیرد.
كرامپون هیبریدی (نیمه اتوماتیك) C2
این نوع كرامپون‌ها هم یك قسمت برای قرار گرفتن پا و همچنین گیره پاشنه دارند و با بزرگ یا كوچك كردن آن می‌توان كرامپون را متناسب با هر نوع كفشی تنظیم كرد.
كرامپون Step-in (اتوماتیك) C3
این نوع كرامپون هم در قسمت پنجه و هم در قسمت پاشنه، گیره دارند و فقط با برخی از چكمه‌ها (چكمه‌های نوع B3 كه در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم)، سازگاری دارند.
همانطور كه گفته شد كرامپون ها بر اساس تعداد شاخه ها نیز بررسی می شوند. برای مثال انواع ۱۰، ۱۲ و ۱۴ شاخه ای به بازار عرضه شده اند. مدل ۱۰ شاخه ای كه در سال ۱۹۳۰ معرفی شد، به نسبت دیگر مدل ها كارایی كمتری دارد. مدل ۱۰ شاخه ای برای مسیر های عمومی و صعود های ساده تر استفاده می شود. كرامپون های پر شاخه تر برای مسیر های سخت تر و خاص تر استفاده می شوند.
تنظیم شاخه ها
شاخه های Crampon در دو دسته ثابت و متغیر تقسیم می شوند. متقاضیان می توانند باتوجه به نیاز خود مدل مناسب را انتخاب كنند. در مدل ثابت شاخه به Crampon جوش می خورد. در چنین مواقعی عمر وسیله افزایش یافته و به راحتی قابل تیز شدن است. مدل متغیر از مقاومت كمتری برخوردار بوده و آسیب پذیر تر است. اما نكته مثبت این مدل توانایی تعویض شاخه ها است.تعداد شاخك‌ها روی مقدار توانایی كشش و اصطكاك كرامپون اثر می‌گذارد. كرامپون‌هایی كه برای فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی در سطوح یخی و همچنین اسكی طراحی شده‌اند، معمولا ۱۰ شاخك دارند. اما كرامپون‌های حرفه‌ای‌تر كه مناسب كوهنوردی‌های فنی‌تر هستند، ۱۲ شاخك دارند كه دوتای آن جلوی كرامپون قرار گرفته است. همچنین كرامپون‌هایی كه برای بالا رفتن از كوه‌های یخی است، به ۱۴ شاخك مجهز هستند. تقریبا در تمام مدل‌های كرامپون، ۴ شاخك در قسمت پاشنه پا قرار دارد. برخی از كرامپون‌ها هم به شاخك‌های بیشتری مجهز هستند كه آنها برای اطمینان بیشتر به‌كار رفته‌اند.
شاخك‌های عمودی و افقی
شاخك‌ها نسبت به جهت قرارگیری‌شان، به شاخك‌های افقی یا عمودی شناخته می‌شوند. شاخك‌های افقی مانند دندان‌های جلویی كوسه عمل كرده و برای حركت روی برف و یخ‌های نرم‌تر ایده‌آل هستند. این ویژگی، كرامپون‌های دارای شاخك‌های افقی را برای پیاده‌روی در فصل زمستان و مسیرهای یخی متعادل مناسب كرده است. اما آنها برای یخ‌نوردی حرفهای خوب نیستند.
كرامپون‌های با شاخك‌های عمودی درست مانند تبر یخ كار می‌كنند و مستقیم به درون یخ فرو می‌روند و محكم پاهای فرد را نگه‌می‌دارند و جلوی سر خوردن او را می‌گیرند. این كرامپون‌ها برای یخ‌نوردی ایده‌آل هستند. شاخك‌های جلویی این كرامپون‌ها به راحتی تعویض می‌شوند.
شاخك‌های هیبریدی
سال‌های اخیر، كرامپون‌های هیبریدی كه به شاخك‌های «T» معروف‌اند، وارد بازار شده و تنوعی جالب به كرامپون‌ها داده است. این كرامپون‌ها دارای هر دو نوع شاخك‌های عمودی و افقی هستند و برای هر نوع كوهنوردی بسیار خوب هستند.
كرامپون‌های تك‌شاخكی و دوشاخكی جلو
برخی از كرامپون‌ها در مركز جلوی خود، یك شاخك دارند كه این شاخك به كوهنوردان كمك می‌كند، با دقت بیشتر و در عین حال چابك‌تر حركت كنند. از طرفی كرامپون‌های دوشاخكی، همانطور كه از اسمش پیداست، در مركز جلوی خود دو شاخك دارند و سبب كشش و اصطكاك مطلوبی می‌شوند. این نوع كرامپون از محبوبیت بیشتری میان كوهنوردان برخوردار است.
شاخك‌های جداشدنی
بسیاری از كرامپون‌های تخصصی دارای سیستم مجزای شاخك هستند و به شما امكان تغییر بین سیستم دوشاخكی یا تك‌شاخكی را می‌دهند. این نوع كرامپون بهترین انتخاب برای كوهنوردانی است كه در مسیر خود به برف و همچنین یخ برخورد می‌كنند.
میله منعطف كرامپون چیست؟
میله منعطف كرامپون، بخش اتصال‌دهنده صفحات جلویی و عقبی كرامپون است. این بخش و روش اتصال آن به صفحات، موجب انعطاف‌پذیری بخش اتصال كرامپون می‌شود. كرامپون‌هایی كه این بخش آنها منعطف‌تر است برای كفش و چكمه‌های نرم‌تر تولید شده‌اند، در حالی‌كه برای كفش‌های مقاوم‌تر، از كرامپون‌هایی استفاده می‌شود كه میله منعطف آنها نسبت به میله‌های دیگر سفت و محكم‌تر باشد.
صفحات ضدگلوله‌ای شدن برف زیر پا (Anti-balling) چه كاربردی دارند؟
این صفحات به منظور پیشگیری از جمع شدن برف و فشرده شدن آن زیر كف پا طراحی شده‌اند. جمع شدن برف و یخ زیر كفش، كوهنورد را در وضعیت خطرناكی قرار می‌دهد. این صفحات از تركیبات پلاستیكی ساخته شده و به راحتی به كف پا و روی میله منعطف قرار می‌گیرند. تقریبا تمام كرامپون‌ها، یك جفت از این صفحات را دارند و هر زمان كه آنها خراب یا گم شوند، قابل تعویض هستند.
سازگاری انواع كرامپون‌ها با كفش‌های كوهنوردی
كرامپون‌ها از دو بخش كاملا متمایز شاخك‌ها و بخش‌های اتصال‌دهنده، تشكیل شده‌اند. كرامپون‌های C1 تسمه نوار محكمی دارند كه از پنجه تا پاشنه، به دور كفش كشیده شده و كفش را سر جای خود محكم نگه می‌دارند. این ویژگی، آنها را مناسب كفش‌های B2، B1 یا B3 كرده است.
در كرامپون‌های C2، از یك اهرم پلاستیكی پاشنه‌ای و بخش منعطف پنجه استفاده شده و به دور كفش بسته می‌شود. این كرامپون‌ها مناسب كفش‌های B2 یا B3 هستند. شاخك‌های میانی این نوع كرامپون كمی بلندتر و شاخك‌های جلویی تیزترند.
كرامپون C3، این نوع كرامپون تركیبی از اهرم پلاستیكی پاشنه و میله فلزی قسمت پنجه است و چنان محكم و استوار هستند كه آنها را مناسب چكمه‌های B3 می‌كند. نوع شاخك‌های جلو عمودی این كرامپون‌ها برای حرفه‌ای‌ترین كفش‌های كوهنوردی ایده‌آل است.
همچنین كفش‌های كوهنوردی درجه‌بندی‌های مختلف از B0 تا B3 دارند و كفش‌های B0 با كرامپون‌ها سازگاری ندارند اما كفش‌های با درجه B3 از نوع حرفه‌ای‌ترین كفش‌های كوهنوردی هستند و بیشترین سازگاری با كرامپون‌ها را دارند.
درجه‌بندی كفش‌های كوهنوردی چگونه است؟
كفش‌های كوهنوردی B0
قسمت كف پای این كفشها و رویه‌شان، بسیار انعطاف‌پذیر است و كوهنوردان هنگام پیاده‌روی در مسیرهای بدون برف، احساس راحتی می‌كنند. اما هیچ كدام از كرامپون‌ها، حتی جدید‌ترین و منعطف‌ترین آنها، با این نوع كفش‌های كوهنوردی سازگاری ندارند. به همین دلیل اگر به این نوع كفشها، كرامپون ببندید، پس از كمی پیاده‌روی، سست شده و از كفش جدا می‌شوند و می‌توانند شما را به خطر بیندازند. بنابراین هنگام پیاده‌روی در برف و استفاده از كرامپون هرگز از این نوع كفش نخرید.
كفش‌های كوهنوردی B1
این كفش‌های كوهنوردی مناسب چهار فصل هستند و می‌توانند مسیرهای طولانی و تا حدی برفی را تحمل كنند. لایه میانی این كفش –كه بین كف پا و رویه كفش قرار دارد- معمولا از چرم است و با نوار پلاستیكی یا چرم در اطراف آن این لایه را محكم نگه می‌دارد. این نوع كفشها با كرامپون‌های C1 و از نوع بندی ( Strap-on )كاملا سازگاری دارند. تركیب كفش و كرامپون B1 و C1 پیاده‌روی ایده‌آلی روی مسیرهای كم‌برف فراهم می‌كند.
كفش‌های كوهنوردی B2
این كفشها برای مسیرهای طولانی پر از برف عالی هستند. لایه میانی و رویی كفش بسیار محكم است و در عین حال آنقدر منعطف است كه با آن راحت و بی‌دردسر می‌توان به پیاده‌روی رفت. قسمت رویی این كفش ضخیم‌تر است و پاها را گرم‌تر نگه‌می‌دارد. این نوع كفش، كمی پاشنه دارد و می‌توان كرامپون C2 را به آن متصل و پیاده‌روی مطمئن‌تری را تجربه كرد.
كفش‌های كوهنوردی B3
این كفشها برای كوهنوردی‌های كاملا حرفهای طراحی شده‌اند. قسمت كف پای و رویه آنها بسیار محكم است و همین باعث شده كه كناره‌های كفش هم بسیار محكم باشند. قسمت پاشنه و پنجه این كفش‌های به‌گونه‌ای طراحی شده است كه با كرامپون‌های C3 بیشترین سازگاری را دارند. این نوع كرامپون به راحتی به كفش‌های B3 متصل می‌شوند.
روش مراقبت از كرامپون‌ها
استفاده صحیح از كرامپون، عمر آن را طولانی می‌كند. با چند اقدام ساده می‌توانید كرامپون خود را مدت زمان بیشتری نگه‌دارید.
پیشگیری از كند شدن شاخك‌ها
بدون تردید در مسیرهای طولانی كوهنوردی، با انواع تخته‌سنگ‌ها روبه‌رو می‌شوید و امتناع از راه رفتن روی آنها تقریبا غیرممكن است. اما به یاد داشته باشید كه با شاخك‌های كرامپون اگر روی تخته‌سنگ‌ها راه بروید، در مقایسه با پیاده‌روی روی یخ، بسیار زودتر كند می‌شوند و احتمال خم شدن آنها هم بالاست.
نگهداری در محل خشك
كرامپون را باید پس از استفاده تمیز و خشك كرد و آنها را در جایی خشك نگه‌داشت. بدین ترتیب كرامپون‌های از جنس استیل ساده، دچار زنگ‌زدگی نمی‌شوند. برای اطمینان بیشتر روی كرامپون را با لایه‌ای نازك از روغن بپوشانید. همچنین بهتر است كه كرامپون را در كیسه‌ای مخصوص نگهداری كنید. بدین ترتیب مدت زمان بیشتری سالم می‌ماند.
هنگام خرید كرامپون باید به چند مورد توجه كنید:
۱. سختی مسیر
پیش از خرید كرامپون باید بدانید كه قصد دارید در چه مسیرهایی حركت كنید و با توجه به میزان سختی مسیرتان، با توجه به توضیحات بالا، كرامپون مناسب را انتخاب كنید.
۲. كرامپون منعطف
این كرامپون‌های برای پیاده‌روی در زمین نرم‌تر مناسب هستند و میله اتصال‌دهنده بخش جلویی و عقبی آن منعطف است و مناسب پیاده‌روی‌های بسیار سبك‌ترند.
۳. كرامپون نیمه‌سخت
محبوب‌ترین كرامپون، نوع نیمه‌سخت آن است. زیرا با بیشتر مسیرهای كوهنوردی سازگاری دارد. این نوع كرامپون منعطف و در عین حال آنقدر سفت است كه می‌توانید با آن به‌راحتی به كوهنوردی بروید. برخی از این كرامپون‌ها قابلیت تنظیم دوباره دارند و می‌توانید با تغییراتی كه در آن به‌وجود می‌آورید، آن را به نوع منعطف تبدیل كنید. برف و یخ، كمتر زیر این نوع كرامپون جمع می‌شوند.
۴. كرامپون سخت
اگر می‌خواهید كوهنوردی حرفهای داشته باشید و از صخره‌های یخی بالا بروید، بنابراین كرامپون سخت مناسب شماست. این نوع كرامپون‌ها برای كوهنوردی‌های ساده، جالب نیستند.
۵. جنس كرامپون
هنگام خرید كرامپون به جنس آن توجه كنید. همانطور كه در ابتدای این مقاله گفته شد، كرامپون‌های از جنس استیل مقاوم‌تر هستند و برای راهپیمایی در مسیرهای سخت و برفی كوهستانی مناسب‌اند. نوع استیل ضدزنگ هم در برابر زنگ‌زدگی مقاوم است. از طرفی نوع آلومینیوم آن، بسیار سبك‌تر بوده و برای كوهنوردی‌های سبك‌تر مناسب هستند. اما كرامپون‌های آلومینیومی، پس از استفاده روی تخته‌سنگ‌ها خیلی زود فرسوده می‌شوند.
۶. برخی از ویژگی‌های مهم كرامپون
كفش كوهنوردی و نوع مسیر راهپیمایی‌تان، نوع كرامپون مورد نیازتان را مشخص می‌كند. با توجه به جدول بالا كرامپون و كفش‌های كوهنوردی، كرامپون مناسب خود را انتخاب كنید.
تعداد شاخك‌ها هم با توجه به مسیر كوهنوردی و مقدار سختی و آسانی آن تعیین می‌شود كه توضیحات مربوط به شاخك‌ها در بخش شاخك‌های كرامپون‌ها آورده شده است. همچنین مطمئن باشید كه كرامپون كاملا اندازه سایز كفشتان باشد، در غیر اینصورت كارایی مناسب نخواهد داشت.
جمع بندی
بر خلاف آنچه عموم مردم تصور می كنند، راه رفتن با Crampon تا حدودی سخت است. از این رو نیازمند تمرین های گوناگون است. سعی كنید پس از خریداری Crampon خود، موقعیت های مختلف و انواع ترمز را با آن تمرین كنید.
