عمارت پیر آباد ایلخچی با قدمتی بالغ بر ۲۰۰ سال كه احداث آن به اوایل حكومت قاجار میرسد در شهر ایلخچی جنب بخشداری ایلخچی واقع شده است.صاحب این خانه باغ تاریخی آقای یوسف كشتمند فردی بی ریا و بی غل و غش و بسیار مردم دوست و مهمان نواز هست كه بدون اخذ هیچ گونه ورودیه یا بلیط و هزینه ای كل عمارت را به زبان ساده و گویا روایت میكند كه ۸۵ سال پیش توسط پدر بزرگش این خانه خریداری شده و همچنان این میراث فرهنگی بی نظیر نسل به نسل حفظ و حتی مرمت نیز شده است.
یوسف كشتمند در پرورش ماهی های زینتی ید طولایی دارد و به نوعی از اساتید این عرصه در استان بشمار می رود و علاوه بر آن به پرورش و تكثیر درختان گرمسیری نظیر ۵ گونه مركبات، ۴ گونه موز، فسالیس، انبه هندی، پاپایا و ماكادانیا مشغول هست.چهار درخت قدیمی موجود در این خانه حدود ۱۲۵ سال پیش از روسیه به عمارت پیرآباد آورده شده و اتاقی كنار مطبخ بعدها توسط الله قلی خان به مجموعه عمارت افزوده شد. این بنا از دو قسمت حوض خانه و بخش مسكونی تشكیل شده كه حوض خانه آن علاوه بر حوض، سه فضای نشیمن در اطراف آن را نیز شامل می شود.
بخش مسكونی بنا نیز شامل یك انباری، آشپزخانه و دالان ورودی در طبقه همكف و یك اتاق نشیمن و پیش ورودی در طبقه اول است. حوض سنگی هشت ضلعی این عمارت بسیار زیبا و دارای آب همیشه روانی است كه از قنات باغ منشعب می گردد.
معماری منحصر بفرد این عمارت كه بنا به روایت آقای كشتمند از نوع طراحی های شیخ بهایی است و احتمالا معمار این بنا از شاگردان شیخ بهایی بوده باشد همچنین این عمارت دارای شگفتی هایی كم نظیر همانند انعكاس صدا از گوشه ای به گوشه هم قطر دیگرش می باشد و یا صدای آبشارگونه از قناتی كه دارای ۲۸ حلقه چاه به فاصله ای معین ازهم قرار گرفته و از داخل این عمارت اب زلالش بیرون آمده و خنكی داخل این عمارت را موجب شده است و یا هود آشپزخانه به مدل قدیمی ها ساخته شده است و خیلی شگفتی های دیگر كه باید از نزدیك دیدن كنید.
این عمارت قبلا دارای باغ ۱۲ هكتاری بود كه اطرافش را محصور كرده بود و صاحب این باغ و عمارت در گذشته یكی از بزرگان و معتمدین شهر ایلخچی بود كه برای این منطقه خدمات زیادی ارائه كرده و به نوعی یار و یاور مردم بود كه به همین علت اهالی در مناسبت ها و میهمانی ها و فصل برداشت محصول بدون هیچ چشمداشتی به كمك این فرد می آمدند و این فرد سه فرزند دختر داشت كه این عمارت به آنها به ارث می رسد كه آنها هم فروخته و از آن شهر نقل مكان میكنند.
البته متاسفانه در سالهای قبل شریك قبلی این عمارت سهم خود را به شهرداری فروخته است كه باعث عدم پیشرفت و شناخته نشدن بهتر این عمارت و سردرگمی آقای كشتمند شده است و شهرداری این عمارت را به هیچ وجه من الامكان به آقای كشتمند واگذار نمی نماید یا همكاری نمیكند تا این محل موجب جذب گردشگران زیادی از داخل و خارج كشور شود.
ایلخچی یكی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است و در بخش ایلخچی شهرستان اسكو قرار دارد. این شهر همچنین در ۲۵ كیلومتری جنوب غرب كلان‌شهر تبریز قرار گرفته‌است. عمارت پیرآباد از قدیمی ترین و زیباترین خانه های خشتی تاریخی شهر ایلخچی میباشد.
عمارت پیرآباد ایلخچی شهرستان اسكو در سال ۸۵ به شماره ۱۸۹۲۲ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است
