خانه كلانتری تبریز كه در باغی با همین نام واقع شده است به «میرزا ابراهیم خان باغمیشه‌ای» ملقب به «شرف الدوله» و مشهور به «كلانتر» متعلق می باشد . وی نماینده تبریز در اولین دوره مجلس شورای ملی و سومین شهردار تبریز است كه دو بار به این سمت منسوب شد. پدر او كلانتر تبریز بود و بعدها میرزا ابراهیم خان جانشین پدر شد. این خاندان صاحب، ارباب و كد خدای باغمیشه تبریز بودند و امروزه نیز آثاری مثل مسجد كلانتر از آ‌نها به یادگار مانده است. قدمت باغ و خانه كلانتر به دوران قاجار می رسد (۱۳۱۱ هجری قمری).
بازسازی و تبدیل این خانه به یك مجموعه فرهنگی، تاریخی با نظارت میراث فرهنگی استان بر عهده آموزش و پرورش استان می باشد.
مشخصـات فنی بنا
این بنا كوشكی در داخل باغی به مساحت ۶۵۵۰ متر مربع است كه این باغ خود بخشی از باغی قدیمی است و با اعیانی ۱۰۴۰ متر مربع در دو طبقه ساخته شده و قباله آن به نام خانه می باشد. معماری این بنا برگرفته از معماری قفقازی است كه اجرای آن به دست مهرازان و بنایان ایرانی بوده است.
پلان این خانه كاملا قرینه و همانند سایر بناهای دوره قاجار تقارن به طور كامل در این خانه رعایت شده است. طبقه همكف شامل یك ایوان با چهار جفت ستون، یك ورودی به عنوان هشتی، یك دهلیز، دواتاق جانبی با الگوی سه دری به عنوان نشیمن و دو اتاق كشیده با مدول ۱*۳ پشت اتاقهای نشیمن كه به عنوان آشپزخانه استفاده می شده قرار گرفته است. پله های ارتباطی طبقه همكف به اول در انتهای دهلیز واقع شده است. طبقه اول نیز شامل یك طنبی، یك دهلیز و چهار اتاق می باشد. (طنبی روی محور اصلی بنا قرار دارد و توسط دو درب به ایوانهای جانبی متصل است.)
نـوع مـالكیـت بنا
مالكیت بنا شخصی است و در سالهای ۱۳۳۰ الی ۱۳۶۰ به دبستان هاشمی اجاره داده شده بود.
قـدمت بنا
تاریخ ساخت ۱۳۱۱ ه . ق ( قاجاریه )
این خانه و باغ تقریبا از زمان خریداری آقای اخوان متروكه رها شده است و ضلع شمالی آن تخریب گردیده است.این باغ به همراه باغ فتح آباد و باغ امیر تنها نمونه باغ تفرجگاهی به صورت یك كوشك در وسط و حوضی در مقابل آن است كه در شهر تبریز از زمان قاجار باقی مانده است.
تـزئینات بكار رفته
۱. سرستونهای گچی
۲. طلق رومی بالای ستونهای ایوانهای طبقه اول
۳. قاب بندی های آجری
۴. گچ بریهای برجسته در نما با نگاره های انگور و برگ
۵. كاشی كاری هفت رنگ بالای طاقهای ایوانها كه جزء نادر كاشیكاریهای بنا ها در تبریز می باشد.
۶. شومینه اتاق طنبی
۷. قاب بندی های گچی داخل طبقه همكف
پوشش طبقه همكف طاق آجری وطبقه اول چوبی است.باغ شامل دو استخر است كه استخر قدیمی در مقابل عمارت كوشك و استخر جدید در گوشه جنوب شرقی باغ است. یك چاه نیمه عمیق نیز در این باغ وجود دارد.
