كارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوی از وجود نسخ خطی نفیس با موضوع كربلا و عاشورا و با عناوین زیارت، وقایع، مجالس عاشورا، مقتل، مرثیه و سوگنامه كربلا در این مركز خبر داد.
سیدرضا صداقت‌حسینی با اشاره به وجود نسخه‌های خطی نفیس عاشورایی در مركز نسخ خطی كتابخانه مركزی آستان قدس رضوی از كتاب «المزار» به قلم شیخ مفید نام برد و اظهار كرد: این نسخه از نظر تاریخ كتابت، قدیمی‌ترین نسخه خطی این اثر در كتابخانه‌های ایران به شمار می‌رود. این كتاب در بیان مناسك زیارت حضرت امیرالمؤمنین(ع) و امام حسین(ع) و همچنین آداب زیارت سایر امامان معصوم(ع) و حضرت رسول(ص) است.
وی افزود: این اثر به خط نسخ ۱۵ سطری و در ۷۷ برگ در آخر محرم ۹۵۷ كتابت شده و در سال ۱۳۱۱ به دست رضا نائینی وقف كتابخانه رضوی شده است.
این نسخه‌شناس در ادامه از كتاب «روضه الشهداء» ملاحسین كاشفی متوفی ۹۱۰ هجری قمری به عنوان دیگر نسخه خطی نفیس این مجموعه نام برد و تصریح كرد: این كتاب در بیان حادثه كربلا و شهادت امام حسین(ع) با مختصری از حالات پیامبر(ص)، حضرت فاطمه(س)، امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و همچنین شرح شهادت مسلم‌بن‌عقیل در ۱۰ باب و یك خاتمه نگارش شده كه باب دهم آن به وقایع بعد از حادثه كربلا اختصاص دارد.
صداقت‌حسینی در بیان ویژگی‌های نسخه‌شناسی این اثر گفت: این نسخه در ربیع‌الاول ۹۶۷ به خط نستعلیق خوش به دست گلشنی كاشانی كتابت شده است. عناوین نسخه به شنگرف است و برگ اول به سرلوح مزدوج مذهب مرصع با شرف مزین شده و جداول اوراق نیز به زر، تحریر، لاجورد و سرنخ ترسیم شده است.
وی گفت: این اثر در اردیبهشت ۱۳۷۸ به دست محمد علامه مداح تهرانی وقف شده و با شمارۀ ۲۲۵۵۹ در گنجینه رضوی به ثبت رسیده است.
كارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوی همچنین كتاب «اللُّهوف علی قتلی الطُّفوف» اثر سیدبن طاووس متوفی ۶۶۴ هجری قمری را یكی دیگر از نسخه‌های خطی نفیس این مجموعه خواند و بیان كرد: این اثر در سه مسلك شامل حوادث پیش از شهادت امام حسین(ع)، توصیف نبرد امام حسین(ع) و امور پس از شهادت ایشان به نگارش درآمده است.
وی عنوان كرد: این نسخه در قرن ۱۱ قمری كتابت شده و با شماره ۸۱۲۴ در مركز نسخ خطی آستان قدس رضوی به ثبت رسیده است. «زیارت‌نامه» به شماره ثبت ۹۲۵۷ و با ترجمۀ فارسی و كتابت با ناخن از دیگر نسخی است كه این كارشناس از آن یاد كرد.
صداقت‌حسینی در ارتباط با این نسخه توضیح داد: این اثر شامل سوره مباركه حمد و زیارت عاشورا و در حاشیه نیز دارای سوره نصر و آیه مباركه «و ان یكاد» است. این اثر در اندازه ۱۷ در ۲۸ سانتی‌متر در صفحات ۸ سطری به خط نسخ و نستعلیق خوش با ناخن حك شده است.
وی از دیگر ویژگی‌های خاص این اثر نفیس را گل و بوته اندازی اوراق با ناخن ذكر كرد و گفت: این نسخۀ منحصربه‌فرد به دست عبدالوهاب‌بن‌شیخ محمّد مومن شیرازی در ۱۲۵۶ هجری قمری كتابت شده و در مرداد ۱۳۴۲، توسط سیدابوالقاسم جواهری وقف كتابخانۀ رضوی شده است.
بر اساس گزارش روابط عمومی آستان قدس رضوی، كتابخانه آستان قدس رضوی با بیش از ۱۱۰۰ سال قدمت، از قدیمی‌ترین كتابخانه‌های دنیا به شمار می‌رود. این كتابخانه همچنین در ردیف كتابخانه‌های برتر دنیا از جهت تعداد نسخ خطی قرار دارد. این مركز تمامی نسخ خطی خود را دیجیتال‌سازی كرده است و برخی از این نسخ از طریق كتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی به آدرسdigital.aqr.ir قابل دسترسی است.
