رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد گفت: تا كنون ۸ آیین عاشورایی گناباد در میراث معنوی كشور به ثبت رسیده كه بسیاری از این آیین‌ها مختص گناباد بوده و به شیوه خاصی برگزار می‌شود.
علیرضا شناسایی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان كرد: در حال حاضر شیوع بیماری كرونا برگزاری بسیاری از مراسم و آیین‌ها را تحت تأثیر قرار داده و آیین‌های محرم نیز از این امر مستثنی نبوده و بسیاری از این آیین‌ها در شرایط فعلی برگزار نمی‌شود.
وی اظهار كرد: در شرایط عادی و قبل از همه‌گیری كرونا، در ایام محرم علاوه بر مراسم معمول شامل مراسم عزاداری و سخنرانی، مراسم و آیین‌های خاصی نیز به منظور زنده نگاه داشتن واقعه عاشورا در مناطق مختلف شهرستان گناباد برگزار می‌شد كه بسیاری از این آیین‌ها ریشه‌ای طولانی در تاریخ این منطقه دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد افزود: به منظور حفظ آیین‌های عاشورایی تاكنون ۸ آیین عاشورایی شامل نخل‌گردانی نوغاب، شبیه‌خوانی نوغاب، نخل‌برداری و نخل‌گردانی روستای رهن، نخل‌گردانی روستای ریاب، مراسم شبیه‌خوانی روستای سنو، نخل‌گردانی قصبه شهر، مرثیه واویلای مِند و مراسم حسن و حسین بیدُخت در فهرست میراث معنوی كشور به ثبت رسیده است.
شناسایی بیان كرد: بیش از ۱۵ آیین معنوی دیگر نیز برای ثبت در میراث معنوی كشور به استان پیشنهاد شده كه تعدادی از آن مربوط به آیین‌های محرم است اما در حال حاضر به دلیل شیوع بیماری كرونا و برگزار نشدن این آیین‌ها، مراحل ثبت آن به تأخیر افتاده است.
وی خاطرنشان كرد: یكی از آیین‌هایی كه در ایام محرم در مناطق مختلف شهرستان گناباد از جمله منطقه قصبه شهر، نوغاب، مِند، زیبَد، قوژد، رهن، ریاب و سایر روستاها برگزار می‌شود، مراسم شبیه‌خوانی یا قتلگاه است كه در آن به اجرای نمادین كل واقعه عاشورا پرداخته می‌شود.
شناسایی ادامه داد: در بسیاری از نقاط كشور مراسم تعزیه‌خوانی برگزار می‌شود كه در آن بخشی از واقعه عاشورا به صورت نمادین به نمایش در می‌آید اما مراسم شبیه‌خوانی به سبك و سیاقی كه در گناباد برگزار می‌شود، مختص این شهرستان است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد گفت: مراسم شبیه‌خوانی كه بنیانگذار آن در گناباد فردی به نام حاج عبدالله نوغابی است، از اول صبح و با حركت نمادین كاروان امام حسین(ع) آغاز شده و با بازنمایی كل واقعه عاشورا تا عصر و گاهی تا شب نیز به طول می‌انجامد و در پایان مراسم نیز آیین نخل‌گردانی برگزار می‌شود.
وی از مراسم نخل‌گردانی به عنوان یكی دیگر از آیین‌های مربوط به محرم در شهرستان گناباد یاد كرد و افزود: مراسم نخل‌برداری و نخل‌گردانی در مناطق دیگری از كشور از جمله یزد نیز برگزار می‌شود اما نخل‌های شهرستان گناباد، به خصوص نخل‌های نوغاب، به دلیل تزئینات خاص و فلسفه‌ای كه این تزئینات دارد، مختص همین منطقه است و در هیج جای كشور به این شیوه برگزار نمی‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گناباد در رابطه با آیین حسن و حسین شهر بیدخت تصریح كرد: در این مراسم كه معمولا در پایان مراسم سینه‌زنی برگزار می‌شود، عده‌ای از سینه‌زن‌ها در وسط مسجد دور هم حلقه می زنند و هر نفر با دست چپ كمر فرد كناری را گرفته و با دست راست سینه می‌زند و فردی هم در وسط هماهنگ با سینه‌زن‌ها به طور متناوب و متناسب با گام نخست و دوم به ترتیب حسن و حسین می‌گوید.
وی در توضیح آیین مرثیه واویلای روستای مِند گفت: در این مراسم عده‌ای از پیشكسوتان قبل از شروع مراسم سخنرانی و عزاداری، در مساجد روستا حاضر شده و با نوای «واویلا» مردم را به حضور در مراسم عزاداری امام حسین(ع) دعوت می‌كنند.
شناسایی با اشاره به شیوع بیماری كرونا و برگزار نشدن بسیاری از آیین‌ها و مراسم اضافه كرد: به دلیل جلوگیری از شیوع بیماری كرونا بسیاری از آیین‌ها و مراسم از جمله آیین‌های عاشورایی در حال حاضر برگزار نمی‌شود اما برای حفظ و زنده نگاه داشتن این مراسم‌ها علاوه بر معرفی این آیین‌ها به صورت مجازی، بعضی از آیین‌ها نیز به صورت نمادین انجام می‌شود. به عنوان مثال مراسم نخل‌گردانی نوغاب كه به نوعی یك همایش بزرگ اجتماعی، دینی و فرهنگی است، برگزار نمی‌شود اما نخل‌ها تزیین شده و به طور نمادین در میدان‌های شهر به نمایش گذاشته شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گناباد نقش میراث معنوی و از جمله آیین‌های عاشورایی را در جذب گردشگر بسیار موثر دانست و خاطرنشان كرد: در حال حاضر برنامه‌های حضوری جذب گردشگر به دلیل شیوع بیماری كرونا تعطیل است اما در شرایط عادی و با برنامه‌ریزی مشخص و هدفمند این آیین‌ها و مراسم می‌تواند نقش بسیار موثری در جذب گردشگر ایفا كند.