خانه نوریان نجف آباد ، از خانه های تاریخی متعلق به اواخر قاجار و اوایل پهلوی اول است كه در بافت تاریخی نصیر نجف آباد استان اصفهان واقع شده است. خانه تاریخی نوریان اولین مكتب خانه علوم نجف آباد است. خانه نوریان در فضایی به مساحت ۱۱۶۳ متر مربع گسترش یافته كه دارای یك قسمت اصلی با مساحت ۸۰۰ مترمربع و خلوتی ۴۰۰ متر مربعی است كه حدود ۱۲۰ سال پیش در محله نصیر شهر نجف آباد ساخته شد . این بنا به عنوان یكی از نقاط قدیمی و اعیان نشین به همت مرحوم سید حسین نوریان ساخته شده است. بخش اصلیِ دارای شاه نشین و بخش خلوت جنبی در شرق آن می باشد.
ورودی اصلی خانه از طریق هشتی بزرگی مفروش شده با سنگ های قلوه ای به مساحت ۱۶ متر مربع در ضلع جنوبی خانه قرار دارد كه با پیچشی شرقی و متناسب با معماری بومی ایران، دسترسی به حیاط اصلی بخش مركزی خانه را ممكن می سازد. به سبك خانه های فلات مركزی ایران، باغچه های قرینه در طرفین حیاط حد فاصل فضای ورودی با فضای مسكونی درونی را به خود اختصاص می دهد كه حوض سنگی به شكل قلب زیبایی خاصی به این فضا داده است.
در ضلع جنوبی خانه شاه نشین قرار دارد كه سر ستون هایی با تزئینات گل های ختایی و چدنی به سبك كورنتی، پنجره های بازشو با شیشه های الوان، سقف تزئین شده با تزئینات گره هندسی هشت و سرمه دان و شومینه گچبری از ویژگی های این بخش از خانه می باشد. بین بخش اصلی و خلوت خانه، مجموعه فضاهایی به شكل اتاق اندرونی تعبیه شده كه مخصوص اقامت تابستانی اهالی بوده است.
دو باغچه قرینه، حوض هشت ضلعی، سه دری با پنجره های تزئین شده با شیشه های رنگی نیز از بخش های زیبای بخش خلوت خانه است. آشپزخانه (مطبخ)، اتاق چاه آب، زیرزمین با تاق ضربی، مسیر دسترسی پشت بام، اصطبل نگهداری حیوانات و … از دیگر قسمت های این مكان تاریخی است كه در سال ۱۳۹۴ توسط شهرداری نجف آباد مورد تملك واقع شده است و روند اجرای مرمت واحیا آن توسط شهرداری به سازمان بهسازی ونوسازی واگذار گردید .
هم اكنون از زیر مجموعه های سازمان رفاهی و تفریحی می باشد و بعنوان مكتب خانه علوم خواجه نصیرالدین طوسی فعالیت می كند. در این مكتب خانه همزمان با فراهم شدن بستر نمایش و آموزش شگفتی های دنیای علم، ماهیت تاریخی خانه نیز به عنوان یك جاذبه گردشگری حفظ شده است.
نحوه دسترسی
این خانه در بافت تاریخی نصیر واقع شده كه اكنون به نشانی خیابان گلبهار نبش كوچه خواجه نصیر الدین طوسی، كوچه شهید معین در محدوده منطقه دو شهری شناخته می شود.
