خانه كجباف شوشتر ، در كنار سازه های آبی و در گذر از كوچه ها و ساباط ها كه در بافت تاریخی این شهر است ، واقع شده است . دیوارهای قدیمی و آجری كه نمدار است و رطوبت آن را با تكیه دادن به دیوارها می توان حس كرد ، تیر چراغ برق های چوبی، كوچه پس كوچه های تنگ كه در برخی جاها به یمن ساخت و ساز جدید پهن‌تر شده است. ساختمان های كوتاه و بلندی كه با شیشه های رفلكس در بافت تاریخی رخنه كرده اند كم نیستند. حالا خانه های قدیمی با حیاط مركزی جای خود را به آنها داده اند. همان حیاط هایی كه باغچه های كوچك سبزی داشتند و با ایجاد روزن های آجری در دیوارها، لبه های بالكن ها، جان پناه و تیغه های آجری در معابر، یا ساخت ساباط ها و پیچ كوچه ها، عبور باد را رقم می زدند و در گرما هم نسیم خنك را به تو هدیه می دادند. شوشتر معماری و بافت شهری سنتی خاصی دارد.
بافت سنتی معماری شوشتر متراكم و فشرده است. كوچه های باریك و دیوارهای بلند و گذرگاههای تنگ همگی با گذر از «ساباط»ها یا سایه بان ها به میدانچه های اصلی شهر ختم می شوند. معماری منحصر به فرد دزفول و شوشتر در جهان نمونه ندارد
تاریخچه
خانه كجباف شوشتر مانند بسیاری از خانه های موجود در بافت تاریخی شوشتر مربوط به دوره قاجار می باشد. تاریخ دقیق و روشنی از سال ساخت آن در دست نیست لیكن با توجه به مجاورت خانه ساداتی كه سال ساخت آن با توجه به كتیبه آن شهر شوال ۱۳۰۳ ه ق بوده همچنین خانه رحیمی كه بر روی كتیبه سنگی بالای پیشانی تاق تاریخ ۱۳۳۵ ه.ق قید شده است، این خانه نیز باید در همین دوران بنا گردیده باشد.
ویژگی های معماری
خانه كجباف شوشتر در مساحتی بالغ بر ۱۸۰ متر مربع و با احتساب دو طبقه در زیر زمین و یك طبقه همكف به صورت سه طبقه ساخته شده است. تزئینات بكار رفته در این خانه شامل خوون چینی و حجاری می باشد. ورودی این خانه یكی از زیباترین طرح های اجرای خوون چینی و تزئینات آجری در میان خانه های تاریخی موجود در بافت قدیم را دارد. در این بخش از تزئینات بنا، معمار نام مبارك ((علی)) را چندین مرتبه با آجر بكار برده است.
خانه كجباف شوشتر مانند دیگر خانه های تاریخی شوشتر دارای یك ورودی زیبا است كه با عبور از آن و گذشتن از هشتی این خانه وارد حیاط می شویم. خانه كجباف دارای یك ایوان شدادی است كه بر خلاف دیگر خانه های شوشتر كه ایوان آن رو به كوه و شمال می باشد نگاه ایوان این خانه رو به شرق است كه دلیل این امر وضعیت زمین و فرم پلان آن می باشد. در ضلع شرقی این خانه دو اتاق و یك ایوان، در ضلع شمالی یك اتاق كوچك و ورودی به بام و همچنین ورودی به شوادان خانه و زیر زمین آن قرار گرفته است. (شوادان یا شبادان همان زیرزمین های سرداب گونه ای است كه در دزفول و شوشتر برای فرار از گرمای طاقت فرسا در دل زمین حفر می شد و نور آن با حفر سوراخ هایی در حیاط تأمین می شد كه به دلیل نوع جنس خاك شوشتر مجبور بودند این شوادان ها را طاقی شكل حفر كنند.) در ضلع غربی ورودی خانه و قسمتی از لوازمات آن و در بخش جنوبی نیز ورودی به زیر زمین و سرویس بهداشتی آن ساخته شده است .
