روستای جهانی دستكند در میمند نام آشنا دیار كریمان چون نگینی بی‌مانند در دل كوهستان‌ها و دشت‌های حاصلخیز شهربابك می‌درخشد تا بار دیگر گواهی باشد بر استواری و آبادی كویر و كویرنشینانش.روستای جهانی میمند در فاصله حدود ۳۶ كیلومتری شمال‌شرقی شهرستان شهربابك واقع شده است. این روستا كه هسته اصلی منظر فرهنگی میمند را با وسعتی حدود دوازده هزار كیلومترمربع تشكیل می‌دهد در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۱۳۵ در فهرست آثار ملی و در تیرماه ۱۳۹۴ در فهرست میراث‌جهانی قرار گرفت.
معماری روستای میمند
توپوگرافی این روستا شامل دو تپه اصلی با شیب نسبتا تند (ارتفاع خط القعر تا خط الراس در حدود ۶۰ متر) می‌شود. شكل ظاهری این روستا شبیه حرف وی انگلیسی با دهانه نسبتا باز است. معماری شكل‌گرفته در این روستا از نوع دستكند و یا به عبارتی صخره‌ای در دو و سه طبقه با یك فرم معماری منظم ایجاد شده كه معروف به كیچه (برگرفته از كوچه) است. در این روستا حدود ۴۰۰ كیچه كه هركدام از آن‌ها به طور میانگین سه الی پنج اتاق با كاربرد مسكونی، انباری و نگهداری دام و در مجموع حدود ۲۵۰۰ اتاق دستكند ایجاد شده و دارای محله‌های متعدد و عناصری از قبیل مسجد، حسینیه، حمام، مدرسه و بنای معروف به آتشكده است. زندگی در این روستا هنوز جریان دارد و دارای بافتی زنده و پویا است.
آنچه از میمند باید بدانیم
در خصوص قدمت و پیشینه این روستا اظهار نظرهای متفاوتی در محافل علمی و غیر علمی شده بهطوریكه بعضی منابع قدمت این روستا را ۱۲هزار سال و در جای دیگر آن را معماری صخره‌ای ساسانی معرفی كرده‌اند. ولی بر پایه شواهد باستان‌شناسی موجود و منابع مكتوب سكونت درمنطقه میمند (قلعه دژ) به دوران هخامنشی و اوج رونق این روستا كه باعت شكل‌گیری بیشتر بافت امروزی آن شده به اواخر ساسانی و اوایل اسلام برمی‌گردد ولی با توجه به شرایط اقلیمی منظر فرهنگی میمند وجود استقرارهای پیش از تاریخ نیز در این منطقه دور از انتظار نیست.
در سال ۱۳۸۲ پایگاه ملی روستای دستكند میمند ایجاد و راه اندازی شد كه مجموعه فعالیت‌های انجام شده به همراه پژوهش‌های مختلف و ارائه آن‌ها در مجامع بین‌المللی باعث كسب جایزه جهانی ملینامركوری یونان در سال ۲۰۰۵ و قرار گرفتن این روستا در لیست روستاهای واجد شرایط برای ثبت‌جهانی شد. در نهایت بر پایه ارزش‌های برجسته جهانی از جمله تعامل انسان و طبیعت (معیار ۵) در تیرماه ۱۳۹۴ در اجلاس بن آلمان از سوی یونسكو این منظر فرهنگی در فهرست میراث‌جهانی قرار گرفت.
كوچ مردم میمند
یكی از نمودهای برجسته جهانی این منظرفرهنگی شیوه سه مرحله كوچ مردمان این منطقه است كه در تعداد مراحل و نحوه اجرا با شیوه مرسوم دو مرحله‌ای (ییلاق و قشلاق) كوچ ایران و جهان متفاوت است. بهطوریكه در این ناحیه مردم براساس تعامل سازنده با طبیعت و استفاده مناسب و بهینه از منابع برای زندگی، كوچ سه مرحله‌ای را به این روش كه چهار ماه اول سال در دشت میمند كه شرایط مناسبی برای چرای دام است زندگی می‌كنند و در چهار ماه دوم كه هوا گرمتر می‌شود به آبادیهای سردسیری كوچ می‌كنند و در چهار ماه سوم در روستای دستكند میمند زندگی ادامه پیدا می‌كند. به عبارتی روستای دستكند میمند یك منزلگاه موقت زمستانی برای مردمان محسوب می‌شود. نكته دیگر اینكه در شیوه معمول و متداول كوچ در ایران انسان به همراه اسباب و وسایل زندگی و همچنین خانه از جایی به جای دیگر منتقل می‌شود در صورتی‌كه در این منطقه محل سكونت ثابت بلكه انسان با اسباب و وسایل جابجا می‌شود. در روند و حركت زندگی مردمان این منظر فرهنگی محصولات كشاورزی، دامی و صنایع‌دستی نیز تولید می‌شود.
روستای جهانی میمند و اقدامات انجام شده
در حال حاضر پایگاه میراث‌جهانی میمند اقداماتی در زمینه‌های مختلف عمرانی، مرمت و حفاظت از بافت تاریخی روستا و منظرفرهنگی میمند انجام می‌دهد. علاوه بر این مطالعات پژوهشی در خصوص معماری، باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، صنایع‌دستی، زبان و گویش، جمعیت، جامعه‌شناسی، شناسایی منطقه، پزشكی سنتی، فرهنگ جامع، گیاه‌شناسی، جانورشناسی، ساخت فیلم مستند و نماهنگ، ترجمه پژوهش‌های مختلف به زبان‌های متفاوت دنیا انجام گرفته و همچنان ادامه دارد. همچنین به منظور فراهم‌كردن زیرساخت‌های گردشگری و همچنین تامین نیازهای گردشگران فعالیت‌های مهمی با توجه به استانداردهای سازمان یونسكو انجام گرفته است كه می‌توان به موارد ذیل اشاره كرد.
راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی (تغییر كاربری آتشكده)
راه‌اندازی مهمان‌سرای سنتی (تغییر كاربری كیچه‌های دستكند)
نگهبانی ابتدای روستا (الهام از معماری گمبه)
پاركینگ (مجهز به سرویس بهداشتی در ورودی روستا)
سكوهای نشیمن (ساخت با مصالح بومی و طبیعی)
پارك كودك
سرویس‌های بهداشتی و حمام عمومی (نمای همخوان با بافت و مجهز به سپتیك برای تخلیه فاضلاب)
راه‌اندازی واحدهای بوم‌گردی
راه‌اندازی خانه كودك و نوجوان
