رطب چینی در تابستان بوشهر یكی از جاذبه هایی است كه اگر تحمل گرمای شدید را دارید پیشنهاد می كنیم حتما به بوشهر بروید و از نزدیك شاهد آن باشید . معمولا اواخر تیر و اوایل مرداد ماه برای نخل داران بوشهر زمان رطب چینی است. جالب است بدانیم رطب چینی استان بوشهر دو سال پیش به ثبت ملی رسیده است.خرما یا رطب گیاهی تك‌لپه‌ای و گرمسیری جزو تیره نخل‌ها است كه میوه‌اش خوراكی و دارای هسته‌ای سخت و پوست نازك و طعم شیرین كه به شكل خوشه‌ای بزرگ از شاخه آویزان می‌گردد و برگهای آن بزرگ است. ارتفاع نخل به ۱۰ تا ۲۰ متر یا بیشتر می‌رسد.
در استان بوشهر حدود ۶ و نیم میلیون اصله نخل در ۳۳ هزار و ۹۰۰ هكتار وجود دارد. كه به طور متوسط ۱۶۷ هزار تن خرما از نخلستان های استان برداشت می‌شود. شهرستان دشتستان حدود ۷۰ درصد خرمای استان بوشهر را تولید می كند، تنگستان جم و دشتی در رتبه های بعدی تولید این محصول قرار دارند. بیشتر خرمای استان بوشهر از ارقام كبكاب، زاهدی ، خاصویی، شهابی، شكر و خنیزی است. برداشت خرما از اواخر تیر ماه شروع شده و تا اواسط آبان ماه ادامه دارد. علاوه بر بازارهای داخلی، روسیه، اوكراین، كشورهای آسیای میانه، حوزه خلیج فارس و اروپا مشتری خرمای استان بوشهر هستند. استان بوشهر از نظر سطح كشت نخل رتبه سوم و تولید خرما رتبه دوم را در كشور داراست.
مراحل مختلف نخلداری، عمل آوری و خرما چینی در استان بوشهر از جذابیت‌های خاصی همراه است به گونهای كه این فعالیت كشاورزی همراه با آیین و سنت‌های خاصی همراه است.
نحوه رطب چینی
قد یك درخت نخل حدود ۷ تا ۱۰ متر است اما نخل‌هایی هم هستند كه ارتفاعشان به ۳۵ متر هم می‌رسد. برای بالا رفتن و چیدن محصول نخل باید فرد تجربه كافی یا جوان و چالاك باشد. البته امروزه برای بالا رفتن از درخت و چیدن خارك، رطب یا خرما بالابرهایی به بازار آمده كه كار رطب چینان را راحت كرده است ولی برای دیدن این رسم سنتی رفتن به بوشهر و نخلستان‌ها تجربه منحصر به فردی است كه شاید كمتر كسی بتواند آن را ببیند.
بالا رفتن از نخلی كه استوانه ای به قطر نیم متر و ارتفاع ۱۵ متر باشد، خیلی سخت است. هر رطب چین «پرونگ» مخصوص به خود را دارد. پرونگ كمربند بافته شده بزرگی است كه تنها به كمك آن می‌شود از نخل‌های بلند بالا رفت. ابتدا فرد قلاب یكی از سرهای پرونگ را دور نخل می‌چرخاند و دو سر را در پهلوی خودش به هم وصل می‌كند. بدین صورت فرد و نخل در دایره پرونگ باقی می‌مانند و عمل بالا رفتن شروع می‌شود. برای بالا رفتن باید به این كمربند تكیه كرد، پاها را روی تنه و برآمدگی‌های تنه درخت گذاشت و مثل پله بالا رفت. این برآمدگی‌ها محل اتصال شاخه‌های هرس شده به تنه نخل بوده، كه محلی‌ها به آن تاپول می‌گویند. هر قدر تاپول برآمده‌تر باشد، كار بالا رفتن هم ساده‌تر است.
شاید بتوان گفت بدون تجربه نمی‌توان یك متر از نخل بالا رفت. خوشه‌های رطب كه بوشهریها به آن «پنگ» می‌گویند در بلند‌ترین نقطه درخت و از زیر برگهای نخل بیرون می‌زنند. رطب چین باید دستش را داخل شاخه‌ای كه خوشه میوه‌ها به آن آویزان است، كند و یكی یكی رطب‌ها را جدا كند و داخل سبد حصیری كه به یكی از شاخه‌ها آیزان كرده بریزد. سبد كه پر از رطب شود آن را با طناب به پایین درخت می‌فرستد. بهترین زمان برای بالا رفتن از نخل‌ها و عمل برداشت رطب صبح زود است.
خرما چینان مشغول به كار در نخلستان
در استان بوشهر چند منطقه مهم برای نخلستان‌ها از جمله تنگستان، دشتستان، آب پخش، تنگ ارم و فاریاب وجود دارند. جالب است كه بدانیم فقط ۱۰ درصد نخل‌های یك نخلستان نر است،اما اینقدر این درخت‌های نر و ماده به هم شبیه‌اند كه فقط خود نخل‌دارها می‌توانند آن‌ها را از هم تشخیص بدهند. هر نخلی بین ۱۰۰ الی ۱۵۰ سال عمر می‌كند و تقریبا هشت سال پس از كاشت به بار می‌نشیند.
هر نخل به طور متوسط در هر سال بین ۳۵ الی ۵۰ كیلوگرم میوه می‌دهد. اگر هر نخلستان حدود ۶۰ هزار نخل داشته باشد و اگر همه آن‌ها محصول خوب بدهند، می‌توان گفت در هر سال هر نخلستان تا ۲۰۰ تن میوه می‌دهد. البته در سال‌های اخیر با توجه به معضلات گرد و غبار و كم آبی برداشت محصول چندان رضایت بخش نبوده است.
توسعه گردشگری در نخیلات
گردشگری می‌تواند صنعت جدیدی باشد كه در نخلستان‌ها راه‌اندازی می‌شود؛ صنعتی كه نخل‌های تشنه را رونق می‌بخشد كه اقتصادی‌تر شوند و بتوانند درآمدهای نخلداران را بالاتر برده و علاوه بر افزایش درآمد، ایجاد اشتغال كنند.ایجاد و توسعه گردشگری در نخیلات در حرف شاید ساده به نظر برسد ولی در عمل با سختی‌های فراوانی روبرو است؛ هیچ‌گونه زیرساختی در نخلستان‌ها فراهم نیست و حتی مسیر مناسبی نیز برای حضور گردشگران در نخلستان‌ها ایجاد نشده است.
البته هر ساله در نخلستان‌های آب پخش جشنواره خرما برگزار می‌شود كه می‌تواند پتانسیلی برای گردشگری روستایی و طبیعی باشد. این جشنواره یك جشنواره گردشگری است و از دورن صنعت گردشگری عوایدی به استان و شهرستان هم می‌رسد.
در شهرستان‌های مختلف استان بوشهر ارقام بومی خرما كشت می‌شوند كه مهم‌ترین آن‌ها شامل قسب، كبكاب، صمرون، شكر، سیسی، حلَو، سروری، زندنی، خشن خار، استك سرخو، مرسو، خاصویی، جمادی، بیرمی، تی رس، شهابی، لش، كندی، خنیزی، سمیلی، خضروی، گنتار، بریمی، شیخ عالی، زامردو، ده دارب، اهرمی، خاویزی، خاور، مكتی، شاخونی، مصلی، جوزی، غصاب و ردستی است.
۱۰ نكته درباره خرما كه بد نیست بدانید
بهتر است سعی كنید به جای قند و شكر از خرما برای نوشیدن چای استفاده كنید.
در واقع در آشپزی و شیرینی‌پزی نیز به جای شكر می‌توانید از خرما استفاده می نمایند.
جالب است بدانید ورزشكاران به علت فعالیت زیاد، می‌توانند از عصرانه‌ای مقوی كه با خرما باشد استفاده می نمایند.
گفتنی است كه خرما برای كاهش چربی‌های خون موثر است.
قابل ذكر است كه با مصرف خرما می‌توان احتمال ابتلا به پوسیدگی دندان را كاهش داد.عصاره خرما با جلوگیری از رشد میكروب عامل پوسیدگی دندان، احتمال ابتلا به این عارضه را كاهش می‌دهد.
جالب است كه بدانید خرما میوه بسیاری مغذی و كامل است كه می‌توانید به همراه چای یا آب جوش در افطار آن را میل كنید.
در واقع خرما دارای قند زیادی است. در واقع حدود۷۰ درصد آن را كربوهیدرات تشكیل می‌دهد، ۲۵ درصد قند آن ساكاروز و ۵۰ درصد آن گلوكز می باشد.
گفتنی است فیبر موجود در خرما برای بهبود عملكرد سیستم گوارش و هضم و دفع مواد غذایی مفید است.
بهتر است بدانید كسانی كه بیماری قند دارند باید كمتر از این میوه استفاده كنند.
برای خواب راحت و با آرامش می‌توانید قبل از خواب یك عدد خرما و یك لیوان شیر گرم میل نمایند.
جشنواره خرما و نخل از ۲۵ تا ۲۷ شهریورماه برگزار می شود و در این ایام برنامه ریزی شده كه تورهای گردشگری برگزار شده و هتل‌ها نیز در روزهای جشنواره به گردشگران تخفیف‌های عمده دهند. بنابراین اگر می‌خواهید تجربه دیدن برداشت محصول نخلستان‌ها را ببینید، كافیست در این روزهای تابستان سری به جنوب ایران بزنید.
