گردشگری معدنی در معدن انگوران به‌عنوان بزرگ‌ترین معدن روباز سرب و روی خاورمیانه و با توجه به بكر بودن منطقه از لحاظ میراث طبیعی و پدیده‌های جذاب طبیعت زنده و غیرزنده، شناسایی و بها دادن به معادن به‌‌واسطه داشتن پیشینه بسیار طولانی و تنوع معدن‌كاری، فرصتی بسیار مناسب برای گردشگری در راستای اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی در كنار بهره‌برداری از معادن است.
استان زنجان از لحاظ شمار معادن در كشور رتبه ششم را دارد و از نظر دارا بودن معادن با عیار بالا به خصوص در سرب و روی بسیار غنی بوده است. معدن سرب و روی انگوران و كارخانه تولید سرب و روی انگوران در انگوران شهرستان ماهنشان و در۱۳۵ كیلومتری غرب شهر زنجان واقع شده‌است. بزرگ‌ترین تولیدكننده سرب و روی ایران و بزرگ‌ترین معدن سرب و روی خاورمیانه است و اولین معدن گردشگری ایران است. معدن انگوران در نوع خود از بزرگ‌ترین معادن خاورمیانه و از پرعیارترین كانسارهای روی و سرب جهان به شمار می‌آید. این معدن از صدها سال پیش مورد استفاده بوده ولی عملیات معدنی به صورت رسمی از سال ۱۳۰۴ به صورت زیر زمینی آغاز گردید. با ادامه عملیات اكتشاف و مشخص شدن ذخیره بالا در این معدن از سال ۱۳۸۵ این معدن به‌صورت روباز تا امروز مشغول به‌كار بوده است. معدن انگوران ازنظر عیار بالای فلز محتوی، از معادن نادر در جهان است.
معدن سرب و روی انگوران جزو معدود معادن فعال كشور است كه به منطقه گردشگری معدنی تبدیل شده است و به‌منظور كسب درآمد بیشتر معدن سرب و روی انگوران امكانات بسیار خوبی برای گردشگری و جذب توریست فراهم كرده كه هم‌اكنون تبدیل به یكی از مقاصد گردشگری جذاب شده است. در خردادماه سال ۱۳۹۹ این مجتمع كه از واحدهای بزرگ و فعال زیرمجموعه شركت تهیه و تولید مواد معدنی ایران است، موفق به اخذ اولین مجوز جذب گردشگری معدنی كشور شد.
این مجتمع بزرگ‌ترین معدن سرب و روی در خاورمیانه و دارای معدن سنگ عظیم تراورتن و معدن زیرزمینی با دو تونل به طول تقریبی هركدام ۱۲۰۰ متر هم‌جوار است، این موضوع در كنار هم‌جواری با ورودی ییلاق ماهنشان كه با توجه به وضعیت كوهستانی منطقه تنها راه ورود و خروج عشایر از این مسیر انجام می‌شود، دارای جذابیت گردشگری است. از طرف دیگر این مجتمع در مسیر راه زنجان به تكاب و بنای تاریخی تخت سلیمان قرار دارد، بنابراین با این شرایط مجتمع در اولویت اخذ مجوز جذب گردشگر قرار گرفت. برنامه‌ریزی كه در معدن انگوران صورت گرفته بازدید از پیت معدنی انگوران، معدن زیرزمینی سولفوره، معدن تراورتن و ورودی ییلاق از جاذبه‌های گردشگری این معدن محسوب می‌شود.
گردشگری معدن از بهترین فعالیت‌های ژئوتوریسمی به شمار می‌رود. هم‌اكنون تبدیل شدن گردشگری در حوزه معدن به‌عنوان یكی از جذاب‌ترین روش‌های جذب توریست در بسیاری از كشورهای جهان است. یكی از جاذبه‌های زمین‌گردشگری برای گردشگران معادن هستند كه باعنوان گردشگری معادن اطلاق می‌شود. از جمله مواردی كه جذابیت خاصی برای مردم دارد، مشاهده معادن روباز و زیرزمینی، روش‌های اكتشاف و استخراج آن‌ها، دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مورد استفاده برای استخراج معادن، مشاهده انواع كانی‌ها و سنگ‌ها است. قطعا كاركرد اصلی معدن استخراج سنگ و كانی از آن است؛ اما در صورتی كه معدنی دیگر چنین قابلیتی نداشته باشد، باز هم با ارزش است؛ چراكه با یك برنامه‌ریزی هدفمند می‌تواند به منبع مهم درآمدزایی و ایجاد اشتغال تبدیل شود. امروزه گردشگران، به دنبال كشف مقاصد جدید و دست‌نخورده هستند.
«گردشگری معدن» نوعی از گردشگری ماجراجویانه است كه طرفداران زیادی در سرتاسر جهان را مجذوب خود كرده است. به دلیل علاقه‌مندی گردشگران به این مقوله، مدتی است كه گردشگری معدن به یكی از اشكال جالب گردشگری در دنیا تبدیل و در سال‌های اخیر به عنوان فرصتی برای پیشرفت مناطق صنعتی قدیمی مطرح شده است. آشنایی با ناشناخته‌هایی از دل زمین، كانی‌ها و سنگ‌های گران‌بها و نحوه فعالیت معدن‌كاران، فرصت بی‌نظیری است و كمتر كسی پیدا می‌شود كه دوست نداشته باشد از آن استفاده كند. معادن علاوه بر تاثیر مثبت اقتصادی و ایجاد اشتغال، به‌عنوان میراث تاریخی و فرهنگی سرزمین‌ها نیز شناخته می‌شوند. وجود معادنی با هزاران سال قدمت كه گشت‌وگذار در آن‌ها مسائل جالبی از تاریخچه گرفته تا روش‌ها و ابزارهای حفاری آن‌ها را در اختیار گردشگران و علاقه‌مندان می‌گذارد، صحتی بر این ادعاست.
معدن توانایی این را دارد كه بخشی از یك بسته گردشگری در منطقه باشد كه ورود گردشگر به آن منطقه می‌تواند به اقتصاد محلی آن منطقه تاثیر مثبت بگذارد. از این رو، با توجه به این پتانسیل‌ها و در صورت بهره‌برداری اصولی از آن‌ها می‌توان به ایجاد توسعه پایدار، اشتغال‌زایی و كاهش فقر در مناطق دور افتاده‌تر كشور كمك كند و از بروز آسیب‌های محیط‌زیستی، اجتماعی و اقتصادی در مناطق محلی نیز جلوگیری می‌شود. قطعا گردشگری معدن به ایده‌ای جدید برای توسعه گردشگری زنجان مبدل خواهد شد. چراكه تعداد معادن فعال در این استان بالاست و یقینا دیدن مراحل استخراج از یك معدن درحال فعالیت با رعایت تمام مسائل ایمنی برای گردشگران نیز پدیده‌ای جذاب و دیدنی خواهد بود. بهره‌مندی از دانش و تجربه معدن‌كاران بازنشسته، كارشناسان معادن و كارشناسان سنگ‌ها و كانی‌ها، نه تنها برای گردشگران لذت‌بخش خواهد بود بلكه، فراهم كردن یك بازدید هدفمند راهی است كه بسیاری از كشورها آن را دنبال كرده و به نتایج خوبی هم رسیده‌اند.
