روستای حماملو ورزقان در دهستان اوزمدل جنوبی و ۱۳ كیلومتری غرب ورزقان واقع شده است. این روستا بدلیل دارا بودن بیش از ۱۳۰سكونتگاه صخره ای دستكند موسوم به كهل در دل كوه، از اهمیت تاریخی و فرهنگی فراوان برخوردار است.تپه و گوركان حماملو، صخره پیشیك داشې، دییرمان بوغازی، كاسابولاغ و ارتفاعات بئشیكلی از دیگر آثار و جاذبه های طبیعی روستا به شمار می رود.تپه قلعه حماملو و تپه و گوركان حماملو (گوورچین گیران) از قدیم ترین آثار تاریخی حماملو می باشند كه تپه قلعه حماملو در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۲۱۸ و تپه و گوركان حماملو (گوورچین گیران) در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۴۶۹۸ به عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
حماملو از روستاهای استان آذربایجان شرقی در دهستان اۆزۆمدیل بخش مركزی شهرستان ورزقان است. این منطقه ناحیه ای كوهستانی و معتدل است و دارای ۱۳۵ تن سكنه است. حماملو دارای چندین چشمه است كه برای آبیاری مزارع و باغات مورد استفاده قرار می گیرد. راه های روستا آسفالت و ماشین رو است.
نوشته و نشانی كه قدمت حماملو را دقیق روشن كند در دست نیست؛ ولی یادبودهای باستانی موجود نشان دهنده این است كه پیشینه روستا به هزاره اول یا پیش از آن برمیگردد. یادبودهای باستانی كه در حماملو وجود دارد مربوط به دوران گوناگون است كه این یادبودها نشان‌د هنده پیشینه باستانی این روستا است.
مردم حماملو به سبب كوهستانی بودن منطقه و دور بودن از مراكز پرجمعیت و راه های دسترسی مناسب، قرن ها در انزوا زیسته و بسیاری از آیین های قومی و سنتی و همچنین برخی واژگان ریشه دار تركی آذربایجانی و گویش خود را حفظ كرده اند. پوشاك سنتی هنوز هم میان آنها رواج دارد.
ریشه نام حماملو
درباره نام روستا جُستارهای فراوان وجود دارد كه درباره هیچ یك قطعیت وجود ندارد. برخی معتقدند كه حماملو دربرگیرنده دو واژۀ حمّام و لو است. كه واژه حمّام در زبان عربی به معنای كبوتر است، واژه لو در زبان تركی به معنای ‘از آن’ یا ‘با’ است. بنابراین حماملو یعنی آنجایی كه از آنِ كبوتران است و دسته‌ای نیز نام حماملو را برگرفته از گرمابه های موجود در قلعه ها می دانند.
اقتصاد و محصولات
زندگی مردم حماملو با كشاورزی، باغداری و دامداری می گذرد كه با روش های سنتی انجام می گیرد. بیشتر زنان در امور اقتصادی با مردان همكاری دارند. گندم و جو از محصولات روستا بوده و عدس ان بسیارمرغوب و در منطقه مشهوراست.
صنایع دستی
گلیم یكی از صنایع دستی روستا می باشد. البته در سال های گذشته قالی بافی نیز در حماملو رونق خوبی داشته ولی متأسفانه این روزها قالی بافی در حماملو رو به كاهش است.
جاهای دیدنی روستای حماملو
تپه قلعه حماملو با قدمت عصر مفرغ تا هزاره اول قبل از میلاد در روستای حماملو كشف شد. این تپه چسبیده به ضلع شرقی روستای حماملو واقع شده و در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۲۱۸ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مكان تحت نظارت، مراقبت و حمایت سازمان آثار ملی بوده و هر گونه اقدام و عملیاتی كه منجر به تخریب یا تغییر هویت اثر شود ممنوع بوده و مرمت و بازسازی آن صرفاً با تأیید و نظارت این سازمان امكان پذیر است.
در بخشی از روستای حماملو بنام آق داشلؽق، گورستانی قرار دارد كه سنگ قبرهایی با اشكال و خطوط گوناگون بر آن دیده می شوند كه به دوره های اسلامی و پیش از آن متعلق بوده و متجاوز از ۱۰۰ قطعه می باشند. این سنگها به زبان تركی قوْچ داشؽ نامیده می شوند كه از ۱۳۶۴ به بعد در اثر بی توجهی مردم و سازمان های ذ‌یربط مورد چپاول و تاراج قرارگرفته و همگی ویران و با خاك یكسان شده اند.
تپه و گوركان حماملو (گوورچین گیران) مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان ورزقان، بخش مركزی، دهستان ازومدل جنوبی، ۲ كیلومتری شمال روستای حماملو واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۴۶۹۸ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
غارهای صخره‌ای دوره ایلخانی حماملو
روستای حماملو با داشتن ۱۳۵ باب غار با معماری صخره ای و منحصر به فرد در كشور با ابعاد مختلف، از ۲۰ متر الی ۱۰۰ مترمربع با نقش های گوناگون اعم از تاقچه و ستون در دل كوه ها توسط انسان های قدیم در دوره ایلخانیان ساخته شده و امروزه متروك گشته و مردم از وجود آنها بی خبر مانده اند.
روستای حماملو فاقد تابلو نام و نشان است. فقط چند آلاچیق در پائین روستا در كنار دره ساخته شده و روستا نیز بسیار محروم و فاقد هرگونه امكانات و راه ارتباطی در داخل روستا می باشد.