موزه مردم شناسی زواره تنها موزه شهر، در خانه تاریخی “میر بهاءالدین حیدر از عرفای بزرگ زواره” كه مربوط به دوره ایلخانی است، پذیرای گردشگران است. این موزه كه از سال ۱۳۸۹ راه اندازی شده است شامل بخش های مردم شناسی، مشاهیر، آداب و رسوم، ماكت بافت تاریخی زواره، صنایع دستی و كتابخانه است. این بنای تاریخی در ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ به شماره ۱۱۵۸۵ در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است.مقبره سید بهاءالدین حیدر فرزند سید كمال الدین حسن طباطبایی زواره ای سرسلسله سادات طباطبایی ایران در مدینه السادات زواره به موزه مردم شناسی زواره تبدیل شده است.
موزه مردم شناسی زواره در زمینی به مساحت ۷۰۰ متر مربع در دو طبقه و با زیربنای ۶۰۰ متر مربع دایر است. این موزه كه عملیات اجرایی آن از سال ۱۳۸۴ آغاز شد شامل بخش های مردم شناسی، مشاهیر، آداب و رسوم، ماكت بافت تاریخی شهر، صنایع دستی و كتابخانه است. موزه مردم شناسی شهر زواره كه در نزدیكی حسینیه بزرگ زواره واقع شده، خانه تاریخی و قدیمی یكی از بزرگان و سادات طباطبایی زواره به نام سید بهاالدین حیدر می باشد كه آرامگاه وی در این مكان قرار دارد. خانه سید بهاء الدین حیدر در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی توسط اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان اردستان خریداری و هم اكنون این خانه تحت عنوان موزه مردم شناسی زواره تحویل اداره میراث فرهنگی شهرستان شده است .
زندگینامه سید بهاالدین حیدر
سید بهاالدین حیدر فرزند كمال الدین حسن طباطبایی زواره‌ای از عرفای قرن هفتم هجری قمری است و از اجداد سادات طباطبایی ایران محسوب می شود. در اوایل قرن هفتم، مغولان با هدف تخریب قلعه سنگ بست زواره كه پس از قلعه الموت از بزرگ ترین و محكم ترین قلعه های ایران است به حصاربندی این شهر حمله كرده، اما در این كار موفق نمی شوند، بنابراین با ترفندی مسیر جریان آب قنات زواره كه به درون حصاربندی روان بوده را مورد تخریب قرار می دهند و از آنجا كه آب شریان حیاتی مردم بود، جمعیت حاضر به همراه سادات زواره به طور مخفیانه توسط راه باریكی كه از درون قلعه سنگ بست به بیرون حصاربندی راه داشته از شهر خارج می شوند. مغولان پس از آنكه با موفقیت به درون حصاربندی راه می یابند كسی را نمی بینند، مگر اندك مردان و زنان كهنسال از جمله پیر عارف سید بهاء الدین حیدر كه به دست مغولان از پای درآمد و مردم بر روی مقبره این عالم بقعه ای از خشت و گل بنا كردند كه امروزه مقبره این عالم زیارتگاه مردم می باشد.
اشیاء موزه
این موزه شامل دوازده ویترین اشیای عتیقه، نسخ خطی، اسناد ازدواج، كاشی های تاریخی و تابلوهای نفیس می باشد. بافت و شیوه زندگی مردم زواره، مجسمه های مشاهیر و بزرگان این شهر، یادواره شهدای بخش زواره، مطبخ سنتی، نمایشگاه عكس های تاریخی و كتاب و آثار مكتوب از دیگر بخش های این موزه است. در این موزه اشیای محلی نظیر قرآن خطی و ظروف محلی به نمایش درآمده و علاوه بر آنها قدمت شهر تاریخی زواره توسط تابلوهای نصب شده بر دیوارهای آن در معرض دید همگان قرارگرفته است.
