كاروانسرای دخان كه در جنوب بافت قدیمی زنجان قرار دارد، كاروانسرایی درون شهری محسوب می‌شود. این كاروانسرا یادگاری از دوران قاجار است و در فاصله ۱۵۰ متری از دروازه شرقی بازار قرار دارد. كاروانسرای دخان توسط شخصی به نام حاج علی قلی بنا و به شیوه ۲ ایوانی با رواق‌هایی در چهار جهت ساخته شده است. وجه تسمیه این كاروانسرا از آنجا نشات میگیرد كه در روزگاران گذشته به دلیل توزیع و عرضه توتون، تنباكو و دیگر محصولات مرتبط، نام دخانیات را بر آن نهادند.
كاروانسرای دخان به نام حقیقت نیز در بین اهالی شناخته می‌شود. از قسمت‌های مختلف كاروانسرا می‌توان به ورودی‌های چهارگانه، بالكن، صحن، راسته بازار غربی و راهروی شمالی اشاره كرد. كاروانسرای دخان را با تزئینات آجركاری و كاشیكاری با نقوش گیاهی و هندسی به زیبایی آراسته‌اند. این كاروانسرا در حال حاضر نیز مورد استفاده قرار میگیرد و از حجره‌ها به عنوان انباری برای مواد غذایی استفاده می‌شود.
كاروانسرای دخان، كاروانسرایی دو ایوانه، قدیمی، با رواق‌هایی ساخته شده در چهار سمت است كه از بخش‌هایی مانند دروازه‌های شمالی، غربی و جنوبی، راهروی شمالی، مجموعه‌ی صحن، پوشش بنا، بالكن راهروی شمالی و آبروها و راسته‌ی بازار غربی و … تشكیل شده است و یكی دیگر از جاذبه‌های گردشگری تاریخی زنجان محسوب می‌شود. این اثر كهن، باقیمانده از دوران حكومت قاجاریان است كه به نظر می‌رسد به همت حاج علی قلی بنا احداث شده است.
در ایوان جنوبی این بنا اكثر كاشی ها فرو ریخته و سردر حجره ها نیز در حال ریزش است، در ضلع غربی و راسته بازار كاروانسرا شكستگی هایی در رواق ها و طاق ها دیده می شود كه بوسیله تیرهای چوبی و آهنی به صورت حایل نگهداری شده است و قسمت های راهرو شمالی نیز در اثر یك سانحه آتش سوزی سوخته و در حال حاضر بصورت متروك است.
این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۶۹ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
