روستای توریستی زانوس ، در بخش كجور شهرستان نوشهر واقع شده است .استان مازندران علاوه بر طبیعت بكر و جاذبه های طبیعی، دارای روستاهای توریستی و گردشگری زیادی می باشد كه علاقه مندان بسیاری نیز دارد.این روستا در دهستان زانوس‌رستاق قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۰۳ نفر (۳۸خانوار) بوده‌است.در سال ۱۳۰۶ هجری قمری، ناصرالدین شاه، در سفری كه به منطقه كجور داشت، در تنگه زانوس نیز توقف داشت. وی كه مجذوب زیبایی طبیعت شده بود، دستور داد تا كمال‌الملك این تنگه را به تصویر بكشد. كمال‌الملك از نقاشی دره زانوس به‌عنوان یكی از آثار باارزش خود نام برده است. این تابلوی زیبا در تالار اصلی كاخ موزه گلستان نصب شده است.آب و هوای این منطقه معتدل كوهستانی است و در گذشته كه امكانات رفاهی كمتر بوده است، بسیاری از ساكنان شهرهای شمالی مانند نوشهر و چالوس برای فرار از گرما و هوای شرجی، تابستان‌ها را در این قریه می‌گذراندند.
علل بسیاری در رابطه با نام زانوس هست اما دقیقا مشخص نیست.
اما احتمالات بر گرفته شده:
۱-زئوس پادشاه بزرگ یونانیان
۲-زانوس اسم شخص خاصی یا نام محل یا مكانی خاص بوده از گذشته دور
۳-تفكیك كلمه زان+اوس((وس))—كه شاید معنای خاصی داشته باشد.
شهرت و محبوبیت روستای زانوس
شهرت روستای زانوس علاوه بر فرهنگ غنی مردم آن ،محیط طبیعی بكر و دست نخورده،آب و هوای مطبوع ،ارتفاع مناسب از سطح دریا(۱۶۵۰ متر)، و ،چشمه سارهای زلال و آب فراوان آن است. روستای زانوس از تاریخی كهن و قدمتی بیش از ۱۵۰۰ ساله برخورداراست. وجود تپه های باستانی سوسم كتی (تپه گل سوسن) كه در اول فصل بهار محل رویش این گل هست و همچنین تپه های قلاكتی و عروس كتی در یك امتداد دیدبانی وموقعیت خاص، و ادامه آن تا مركز پایتخت قدیم،كه محل انتقال پیام و یا چاپار بوده است وهمچنین منطقه معروف به بازار كلا در ضلع غربی محل یكی از بازارهای كهن و صنعتی در ادوار گذشته بوده است و آثار كانال و آبراههای سفالی موجود در بستر روستا ،به قدمت بیش از ۱۵۰۰ ساله این روستا دلالت دارد.
جاهای دیدنی روستا
روستای زانوس دارای چشمه‌های بسیاری می باشد. ابشارهای زیبا ، مانند آبشار زیبای اوپاچ كه یكی از ابشارها به ارتفاع بیش از۴۰متر میرسد. از طبیعت بكر و منحصر بفرد تا كوه بلند نمازیا به ارتفاع۳۸۶۰متر. غارهای اهكی و سنگی. اماكن تاریخی و با قدمت بسیار زیاد مثل مسجد محل -حمام قدیمی- ….
زانوس از مناطق بسیار زیبا در مازندران و شهرستان نوشهر میباشد كه باعث رشد و توسعه منطقه شده. این دهكده زیبا و فوق العاده از طبیعت خاص و چشمگیری در منطقه باعث شناخته شدن نگین البرز كجور شده است.
كوه ها و غارهای روستا
كوه های زانوس عبارتند از : گراز به صورت نیمه جنگلی ، گرزمون ، پی تنیار ، ایتلنگ ،به صورت جنگلی . نیركلم و اسپرس به صورت استیپی ، چخماخ كروسید محسن كر به صورت صخره ای . علاوه بر مواردی كه ذكر گردید ه این منطقه دارای چندین غار طبیعی است كه مهمترین آنها عبارتند از : غارتلا قزوین ،غار خشك پی كر، غارشاه نشین كر، غار اوپاچ ، غاراسپرس ، اسپول و اسپول سرخ تاش ( غار تلا قزوین یكی از بزرگترین غارهای این منطقه است كه تا كنون افسانه های زیادی در باره ی آن گفته اند و تا كنون كسی نتوانست تا انتهای آن دست یابد بنابراین عمق آن دقیقا مشخص نیست و نیاز به كارشناسی حرفه ای دارد . ) غاراسپرس یك غاربسیاربزرگ است.
جنگل های زانوس
منطقه ی جنگلی زانوس از نوع جنگلهای هیركانی (پهن برگ) است با مساحت تقریبی ۱۰۰۰۰ هكتار . این محدوده دارای درختانِ جوان ، میان سال ، وهمچنین درختانِ مسن كه عمدتا ً در كلاس هایی با قطر ۷ الی ۱۱۰ سانتی متر است . كه به دلیل عدم دسترسی و نداشتن جاده های جنگلی و قرار گرفتن خارج از طرح های بهره برداری در امان ماند ، این امر باعث شد تا پوشش انبوهی از درختان را در منطقه شاهد باشیم.
آبشار روستای زانوس
از جاذبه های گردشگری مهم این روستا، آبشار زانوس است.در این آبشار، آب از ارتفاع زیاد سرازیر شده و به سنگ‌های صخره‌ای برخورد می‌كند و آب به صورت قطرات ریز بر زمین می‌ریزد.در اردیبهشت و خرداد آبشار زانوس در بیشترین حالت پرآبیست و بیشتر منبع آبیش از ملك چشمه هست.
اطراف روستا
زانوس از شمال به روستای خوشل، از جنوب به ارتفاعات البرز قله نمازگا (نمازیا)، از مشرق به روستای میخساز و از مغرب به روسـتای اطاق‌سرا محـدود می‌شود. اختلاف سطح زمین این روستا به مساحت تقریبی ۱۶ هزار هكتار با سطح دریا از ۱۵۶۰ متر تا ۳۸۶۰ متر متغیر است.
نحوه دسترسی به روستای زانوس
دسترسی به زانوس ازطریق خروجی دو آب در ۲۰ كیلومتری جاده كرج به چالوس (۵ كیلومتر بعد از مرزن آباد به سمت چالوس) امكان‌پذیر است. فاصله روستا از خروجی جاده چالوس حدود ۴۰ كیلومتر است.
