كلیسای ارامنه معموره بروجن كه زمانی محل عبادت ارمنی ها بوده واقع در روستای معموره یكی از اثار به جا مانده از دوران قاجار است كه در شهرستان بروجن قرار دارد. این كلیسا همواره كاربری مذهبی داشته و در تاریخ ۸ مرداد ماه سال ۱۳۸۱ به عنوان یك اثر ملی باارزش در فهرست آثار ملی ایران با شماره ی ثبت ۶۰۰۳ به ثبت رسیده است. كلیسای ارامنه در روستای معموره از توابع گندمان واقع شده است. این كلیسا در گذشته مورد استفاده ی مسیحیانی كه در روستای معموره و منطقه ی لیواسكان در گندمان سكونت داشته اند قرار گرفته و محلی برای انجام اعمال مذهبی آنها بوده است. این مكان تاریخی توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ترمیم و نگهداری شده و به عنوان یك اثر ملی به ثبت رسیده است.
تاریخچه كلیسای ارامنه معموره
طبق گفته هایی كه وجود دارد از آنجا كه شاه عباس علاقه ی خاصی به ارامنه ی مسیحی داشته است تعداد زیادی از آنها را در اصفهان و اطراف آن جای می دهد. تعدادی از این ارامنه نیز به شهرستان بروجن می روند و در روستاهای معموره، قلعه ممكا و… با ساخت قلعه ای در كنار قلعه ی مسلمانان ساكن می شوند. تا چند سال پیش بقایای این قلعه ها در این روستاها قابل رویت بود اما امروزه تقریبا دیگر خبری از وجود آنها نیست. این سكونت و زندگی آنها تا دوره ی رضا شاه ادامه میابد اما طی جریانات اصلاحات ارضی ارامنه مجبور به ترك محل زندگی خود می شوند و عده ی زیادی از آنها به اصفهان نقل مكان می كنند. در این میان از آنجا كه جمعیت ارامنه در روستای معموره نسبت به مناطق اطراف زیاد بوده در زمان سكونت خود در معموره یك كلیسا در این روستا بنا می كنند و به انجام امور مذهبی مرتبط با دین خود می پردازند. در این میان اشیائ باارزشی در این كلیسا از ارامنه به جا مانده بود كه میراث فرهنگی آن ها را از آنجا منتقل كرده تا در بهترین شرایط حفظ و نگهداری كند و از دست سودجویان به دور دارد. از جمله ی این اشیاء تاریخی می توان به سنگی مربوط به غسل تعمید در كلیسا اشاره كرد.
حدود ۱۸ سال پیش یعنی تقریبا در سا ۱۳۸۰ این كلیسای تاریخی بازسازی شد. در نتیجه ارامنه از نقاط مختلف ایران و حتی جهان به سمت روستای معموره می آمدند تا از كلیسای قدیمی آن بازدید كنند اما متاسفانه به طور كاملا ناگهانی عده ای به جان مناره های كلیسا یعنی محل قرارگیری ناغوس در بالای كلیسا افتادند و آن را به كلی خراب كردند، چند روز بعد اعلام شد كه این مكان به كانون روستا تبدیل شده است. این در حالی بود كه كلیسای روستای معموره هر هفته عده ای را به سمت خود می كشاند اما در كمال تعجب تغییر كاربری داده شد. از جمله نكات جالب این روستا قبرستان ارامنه و سنگ قبرهای بسیار بزرگی است كه بر روی قبرها گذاشته شدهاست. سنگ قبرهایی كه می تواند برای بازدیدكنندگان جالب توجه باشد.
روستای معموره
معموره، نام روستایی از توابع بخش گندمان در شهرستان بروجن از استان چهار محال و بختیاری است. از جمله بناهای تاریخی و دیدنی این روستا كلیسایی است كه تحت عنوان كلیسای ارامنه ی معموره از آن یاد می شود. ساختمان این كلیسا مربوط به دوران قاجار است اما اشیاء موجود در آن به ویژه سنگ غسل تعمیدی كه امروزه دیگر در كلیسا نگهداری نمی شود اثری مربوط به دوران قبل از اسلام می باشد. در این باره دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول اینكه قبل از شاه عباس بنای دیگری در محل قرارگیری این كلیسا وجود داشته و احتمالا آن هم كلیسا بوده، شاه عباس آن را خراب كرده و از نو ساخته است. البته بررسی این دیدگاه نیاز به كاوش های بیشتری دارد. دیدگاه دوم اینكه اشیاء موجود در كلیسا مربوط به جای دیگری بوده است كه توسط شخصی مانند شاه عباس به این مكان منتقل شده است. در هر صورت این اشیاء متعلق به این كلیسا بوده كه امروزه در مكان دیگری محافظت و نگهداری می شود. كلیسای ارامنه ی معموره در سال ۱۳۸۰ با سرمایه ی ارامنه ی خارجی و ایرانی كاملا بازسازی شد و در سال ۸۱ جزء اثار ملی ایران قرار گرفت. این كلیسا هر ساله بیش از ۳۵۰۰۰ نفر توریست ایرانی و خارجی را به سمت خود جذب می كرد اما متاسفانه در سال ۸۷ صلیب و ناغوس و تمام اشیای باارزش ان از آنجا برده شده و ناغوسخانه هم خراب شد و مبدل به حسینیه و كتابخانه گشت.
