خانه تاریخی قاضی بالا در روستای قاضی بالا، یكی از روستاهای توابع سلفچگان واقع شده است . خانه تاریخی قاضی بالا كه به نام خانه وفایی نیز نامیده می شود در كوچه مسجد این روستا قرار دارد . قدمت این بنا كه یكی از ابنیه تاریخی استان قم می باشد به اواخر دوره قاجاریه برمی گردد .روستای قاضی بالا در گذشته به دلیل وجود رود پر آب، مكان بسیار زیبایی بود كه انبوهی از درختان را در خود جای داده بود. آب و هوای مناسب و باغ های متعدد، از جمله عواملی بود كه قاضی بالا را به مكانی برای گذراندن تعطیلات تابستان مبدل ساخته بود. بنای قاضی بالا، یك بنای زیباست كه امروزه نیز می توان شكوه آن را مشاهده كرد.
عمارت قاضی بالا در ۵۰ درجه و ۲۸ دقیقه و ۸۷۳ ثانیه طول جغرافیایی و ۳۴ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۱۰ ثانیه عرض جغرافیایی قرار دارد. ساختمان این بنا در دو طبقه مجزا ساخته شده است. شرقی-غربی بودن این عمارت از جمله ویژگی های منحصر به فرد آن است.
طول بنای عمارت بیش از ۸۰ متر و عرض آن بیش از ۲۵ متر می باشد. طبقه همكف خانه وفایی شامل یك سرسرا، هشت اتاق و دو راهروی شمالی-جنوبی در دو سوی سرسرا است. سرسرا مكانی است كه طبقه اول را به طبقه هم كف متصل می كند و هیچ گونه سقفی ندارد. نكته جالب تر این است كه سرسرا به تمام اتاق های این طبقه راه دارد.
اغلب دیوارهای اتاق ها و راهروهای این طبقه به وسیله گچ بری های مختلف تزیین شده است. در اتاق جنوبی سرسرا، وجود دوده بر روی بخش هایی از دیوار و سقف، نشان دهنده وجود تنور در این اتاق است. البته به گفته باستان شناسان، تنور در دوره های بعدی به این اتاق افزوده شده است.اغلب بخش های این طبقه به دلیل فرسودگی در طی زمان دچار تخریب شده است. اما طبقه اول این عمارت دارای ساخت متفاوتی نسبت به طبقه هم كف است. در این طبقه فضای باز وجود دارد كه به دو تراس شرقی و غربی منتهی می گردد. این نوع از ساخت احتمالا به دلیل وجود جریان هوا در كل ساختمان بوده است.
در شمال غربی و شمال شرقی طبقه اول عمارت قاضی بالا، دو بخش وجود دارد كه كاربرد آنها هنوز مشخص نیست. این فضاها ناشناخته، بدون سقف هستند و به دلیل گچ بری های زیبا، تعجب تاریخ شناسان را بر انگیخته اند. در جنوب غربی عمارت، بقایای یك برج وجود دارد كه بی ارتباط با این سازه نیست.
عمارت قاضی بالا یا خانه وفایی امروزه در فهرست آثار ملی كشور جای دارد و به یكی از اماكن گردشگری استان قم مبدل گشته است. وجود معماهای بسیار در مورد ساخت و كاربرد بخش های مختلف این عمارت، آن را به یكی از جذاب ترین ابنیه تاریخی كشور تبدیل نموده است.
نحوه دسترسی به خانه تاریخی قاضی بالا
آدرس : استان قم ، شهرستان سلفچگان ، روستای قاضی بالا ، كوچه مسجد
