سرای باقری های گرگان مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است و در محله سرچشمه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۸۰۳ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.خانه باقری یكی از بناهای شاخص در بافت تاریخی گرگان است كه نمونه‌ای ارزشمند از معماری بومی مسكونی در شهر به‌شمار می‌رود. این بنا در حدفاصل محلات نعلبندان و سرچشمه و در حاشیه جنوبی یكی از معابر اصلی و پرگذر بافت قدیم گرگان واقع است، معبری كه بازار و تكیه نعلبندان را به بنای امامزاده نور و سپس تكیه سرچشمه متصل می‌سازد.
در میان خانه‌های تاریخی باقی‌مانده در شهر گرگان ، خانه باقری یكی از وسیع‌ترین و سالم‌ترین نمونه‌ها است. عرصه این بنا ۱۹۵۰ مترمربع و زیربنای مجموع فضاهای سرپوشیده آن ۱۵۵۵ مترمربع است.سرای باقری ها خانه‌ای است با قدمت بیش از ۱۵۰ سال كه حوض و تخت‌هایش آن را به مكانی دوست‌داشتنی و باصفا تبدیل می‌كند. خانه‌ای كه گویی وقتی پا به آن می‌گذارید، وارد قرن‌های گذشته می‌شوید و استكان‌های كمر باریك كنار منوی دوست‌داشتنی و ساده‌اش، شما را از دغدغه امروز و عصر پرمشغله ارتباطات دور می‌كند. در سرای باقری ها گربه‌ای دوست‌داشتنی به نام همایون در رفت‌‌و‌آمد است. اگر عاشق گربه‌ها هستید، می‌توانید ساعتی را به نوازشش بگذرانید. البته درصورتی‌كه از گربه‌ها بترسید، باز هم محدودیتی برای ورود به این عمارت نخواهید داشت.
مراقبان حال‌حاضر سرای باقری ها دقت به جزئیات را برای القای حال و هوا و صفای آن دوران به حد اعلای خود رسانده‌اند. گلدان‌های سفالی اطراف حوض كه چندتایی از آن‌ها به درختان آویزان شده، جایی برای تردید سفر در زمان نمی‌گذارد و شما را به جستجوی ماشین زمانِ مذكور وامی‌دارد.نزدیك این خانه امامزاده نور و سرای تقوی‌ها كه از دیگر خانه‌های جذاب بافت قدیمی گرگان است، واقع شده‌اند. اگر گذرتان به این محله جذاب افتاد، بازدید از تك‌تك آن‌ها وقت زیادی از شما نمی‌گیرد.
می‌توانید با عبور از بازار تاریخی نعلبندان به رسم میهمان‌های همیشگی این خانه، در فصل بهار، به همراه مشتی آلو كه هنگام گذر چشمك زده، وارد خانه شوید و كنار حوض همراه لذت شنیدن صدای آب، آن را نوش‌جان كنید.
تاریخچه سرای باقری ها
سازنده اصلی این خانه حاج محمدرضا باقری و صاحب سه دنگ از این خانه است كه به همراه دو برادر كوچك‌ترش حاج محمدحسین و حاج محمدرحیم باقری و همسران و فرزندانشان در این خانه زندگی می‌كردند.از حاج محمدرضا با سه ازدواج دو پسر و نه دختر، از حاج محمدرحیم با سه ازدواج چهار دختر و شش پسر، از حاج محمدحسین با یك ازدواج دو پسر و یك دختر، از سال ۱۲۴۶ در بزرگ‌ترین خانه تاریخی شمال كشور به‌دنیا آمدند. عرصه این بنا ۱۹۵۰ مترمربع و زیربنای مجموع فضاهای سرپوشیده آن ۱۵۵۵ مترمربع بوده و شامل ۷ حیاط است كه عبارتند از: دو حیاط اندرونی، دو حیاط بیرونی، حیاط هشتی، حیاط مطبخ و حیاط سرطویله كه در مجموع به ۴ طریق این خانه را به بیرون مرتبط می‌كند.
ازدواج‌های فامیلی در طی سال‌ها موجب گسترش ساختمان‌ها در این زمین پهناور شد و برخی از دختران و پسران نیز با خانواده‌های تقوی، فلسفی و… ازدواج كردند و از خانه خارج شدند.بدین ترتیب نخستین بافت تاریخی ثبت شده كشور به جا مانده از خانواده‌ای اصیل، ثروتمند و گسترده است كه رسم مهمان‌نوازی و گشاده‌رویی را از مهم‌ترین خصلت‌های آنان ذكر كرده‌اند. همچنین این خاندان همیشه به درهای گشوده و سفره‌های رنگارنگش مشهور بوده است.محمدرضا باقری صاحب بازار بزرگ نعلبدان بوده و به دلیل نفوذ اقتصادی بالا، مشاركت جدی در مسایل اجتماعی، سیاسی زمان خود داشته است.
پیشه اصلی این خاندان تجارت است و محصولاتی چون پنبه و توتون با محصولات تجاری كشور روسیه مبادله و یا خرید و فروش می‌شده و روایت شده كه پس از انقلاب كبیر، اسكناس‌های روبل پنهان شده در صندوق‌های این خانه بی‌ارزش ماند.درنهایت در ۱۶مهر ۱۳۷۹ این بنای باشكوه توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری و خالی از سكنه شد. مرمت سرای باقری ها بین سال‌های ۸۴ تا ۹۰ انجام شد و به دلایل متعدد بارها در بین راه متوقف شد.
درحال حاضر بخش خصوصی با تحویل خانه از سازمان میراث فرهنگی استان گلستان در آبان ۱۳۹۵ تحت نظارت صندوق احیا و بهره‌برداری از اماكن تاریخی و فرهنگی موجبات مرمت اصولی و بهره‌برداری از آن در غالب مجموعه تاریخی، فرهنگی، گردشگری «سرای باقری‌ها» را فراهم كرده است.
نحوه دسترسی سرای باقری ها
آدرس :گلستان – گرگان ما بین محله نعلبندان و سرچشمه
