روستای هرایزر در ۱۵كیلومتری جنوب شرقی شهر نورآباد ممسنی واقع شدهاست، این روستا كه دارای قدمتی تاریخی است، دارای طبیعتی زیبا نیز میباشد كه سالانه هزاران گردشگر را به خود جذب میكند.از نظر تقسیمات كشوری این روستا جزئی از بخش مركزی از شهرستان ممسنی، در جنوب كشور ایران و شمال غربی استان فارس است.
روستای هرایزر درسال ۱۳۶۴ دراثر زلزلهای ۵ ریشتری قابلیت سكونت را از دست داد و ساكنان آن به شهركی كه توسط بنیاد مسكن انقلاب اسلامی در جوار روستای خومه زار ساخته شد منتقل شدند و اكنون به استثنای عدهای از دامداران، تقریباً خالی از سكنهاست.
روستای هرایرز در منطقهای كوهستانی واقع شدهاست و موقعیتی كوهپایهای دارد.در شرق و غرب آن دو دروازه وجود داشته، كه به همراه بافت بسیار قدیمی روستا، در اثر وقوع زلزلههای متعدد و عدم محفاظت، تنها خرابهای از آن باقی ماندهاست.
این روستا دارای یك قبرستان بسیار قدیمی است كه در آن سنگ قبرهایی مربوط به قرن اول و دوم هجری دیده میشود.دركنار این قبور قدیمی، حرم منتسب به امامزاده علی نیز واقع شدهاست كه همه ساله در روز عاشورا پذیرای عزاداران است.
یكی دیگر از ویژگیهای منطقه هرایرز، تنوع گونههای گیاهی است.این منطقه همانند بسیاری از مناطق دیگر زاگرس، دارای كوههای پوشیده از درخت بلوط است .
درختان بلوط این منطقه برخلاف مناطق سردسیر رشته كوه زاگرس –كه عموماً دارای جثه ریزی هستند-به مراتب از تنه و ساقه بزرگتری برخوردار هستند.
در این منطقه دو رودخانه پر آب فصلی و چندین چشمه دائمی جریان دارد كه محیط سرسبز و دل انگیزی را در مسیر خود به وجود آوردهاند.
این روستا در سالهای پر باران یكی از زیباترین تفرجگاهای منطقه، خصوصاًدر فصل بهار است.
چشمهٔ سراب باغ كه از جمله چشمههای دائمی این منطقهاست، حتی در فصل تابستان نیز به لحاظ محیط خنك و سرسبز آن و بركهای كه در سرچشمه اَن ساخته شدهاست، تفرجگاه بسیار مناسبی برای گذران اوقات گرم سال است.
مشابه همین چشمه و محیط اَن به فاصلهٔ هزار متری در منطقهای به نام هرایرز بالایی قرار دارد، كه قسمتی از آب روستا نیز از آن تأمین میشود.
تنگ هرایرز با درهای ژرف و پر آب، در مجاورت جادهٔ شیراز – نورآباد و در نزدیكی شهر خومه زار قرار گرفته و دارای جنگل بلوط، بنه و بادام است.
در سالیان نه چندان دور حتی تا یك دهه پس از وقوع زلزله مذكور، تمامی باغات روستا پابرجابود.باغهایی كه یك كمربند سبز بر كوه ایجاد نموده بود و چشم هر بینندهای را نوازش میداد.اما پس از نقل مكان صاحبان آنها به شهرك هرایرز، روند تدریجی زوال و نابودی این باغات نیز آغاز شد تا اینكه در نیمه اول دهه هفتاد پس از خالی شدن تقریبی روستا از سكنه، این روند شدت گرفت و ظرف مدت كوتاهی تمامی آنها ویران شده و به زمین كشاورزی تبدیل شدند(البته در سالهای اخیر كمتر بدین منظور از آنها استفاده میشود).
باغ «تاج» تنها بجا مانده این باغات است كه موجودیت آن هم مدیون محافظت مستمر مالك باغ است.




