محله سنایی تهران ، یكی از محلات قدیمی و با اصالت در تهران است كه بیشتر ساكنان آن را ارمنی ها تشكیل می دهند .این محله به علت وجود خیابانهای اصلی و فرعی عریض و همچنین ساكنان قدیمی و اصیل خود طرفداران زیادی دارد . موقعیت قرار گیری این محله در مركز شهر باعث شده كه بیشتر بافت محله را ساختمانهای اداری تشكیل دهند و همین امر باعث شده رفت و آمد در این محله زیاد شود .محله سنایی در منطقه‌ی ۶ شهرداری و مركز شهر تهران قرار گرفته است. این محله از سمت غرب با خیابان میرزای شیرازی (حدفاصل خیابان مطهری تا كریمخان)، از سمت شمال با خیابان خیابان مطهری (حدفاصل خیابات میرزای شیرازی) و از سمت جنوب با خیابان كریمخان حدفاصل میدان هفت تیر تا خیابان میرزای شیرازی و از سمت شرق با بزرگراه مدرس حدفاصل خیابان مطهری تا میدان هفت تیر همسایه است.
علت نام گذاری محله سنایی
در مورد وجه تسمیه این محله در وبسایت شهرداری تهران چنین می‌خوانیم: دلیل نام‌گذاری محله سنایی به نام یكی از رجال سیاسی در دوره پهلوی اول بازمی‌گردد كه از روستایی به نام سنایی در حوالی رفسنجان به تهران مهاجرت نموده بود و یكی از افراد مهم در آبادانی و سرسبزی این محله بود. جعفر شهری در كتاب تاریخ اجتماعی تهران، محله سنایی را یكی از محدوده های باغ بزرگ بهجت آباد به شمار آورده است كه متعلق به مستوفی الممالك بود.آنطور كه از تاریخچه این محدوده بر می آید، محله سنایی به لحاظ شهرسازی مدرن، پس از محلاتی چون بهجت آباد، یوسف آباد و امیر آباد شكل گرفته است. یكی از دلایل شكل‌گیری دیرهنگام محله سنایی را می توان تعلق زمین های این محله به ارتش دانست. در اواخر دهه ۴۰، ارتش پس از تفكیك این زمین ها، اجازه ساخت و ساز در آنها را صادر و این زمین ها را به افسران و درجه داران خود واگذار نمود. شاید بتوان اولین و مهمترین گروه ساكن در محله سنایی را ارتشیان نامید كه دارای منزلت اجتماعی بالا در میان مردم بودند. نوع ساخت و نقشه اغلب خانه های این محله در قبل از پیروزی انقلاب، نشان دهنده سطح مالی بالا و رفاه ساكنان آن بوده است.
طبق مصاحبه با آقایان معافی و خورشیدمهر كه از ساكنین قدیمی و مطلع محله به حساب می‌آیند، در محله سنایی بنای تاریخی خاصی وجود نداشته و ندارد. تنها در ضلع جنوبی میدان شعاع كنونی حمام معروفی قرار داشت، كه بعدها به موزه تبدیل شد و مدتی نیز فروشگاه صنایع دستی بود و در حال حاضر فاقد فعالیت است. زمان ساخت این بنا را به اوایل دهه ۴۰ نسبت می دهند. در سالهای پس از پیروزی انقلاب این محله دچار تحولات عظیم ساختاری شد كه مهمترین آن تبدیل بافت مسكونی به بافت اداری و فرهنگی است.
خیابانهای مهم محله سنایی
این محله از شرق به بزرگراه مدرس دسترسی مناسبی دارد خیابان مطهری، خیابان میرزای شیرازی، خیابان كریم خان و خیابان ولیعصر از جمله خیابان های مهمی است كه دسترسی به آن راحت است. ضمنا محله سنایی به میدان هفت تیر بسیار نزدیك است. میدان شعاع، بزرگترین میدان این محله است كه در سال ۹۴ به اسم شهید «گاگیك طومانیان» تغییر نام داده است.
بیشترین تردد شمال – جنوب محله سنایی از خیابان میرزای شیرازی انجام می‌شود. یكی از مشكلات سكونت در این محله قرار داشتن در محدوده زوج و فرد و محدوده طرح ترافیك است كه كار را برای رفت و آمد با اتومبیل شخصی سخت می‌كند. دو ایستگاه متروی هفت تیر و مفتح به این محله نزدیك هستند و اتوبوس های شركت واحد در محله سنایی ایستگاه دارند.
مراكز آموزشی و فرهنگی سنایی
نام تعدادی از مراكز آموزشی محله سنایی در ادامه آورده شده است:
دبیرستان دخترانه شهدای هفتم تیر در خیابان قائم مقام، خیابان مشاهیر، دبیرستان پسرانه البرز نو در خیابان كریمخان، خردمند شمالی، راهنمایی پسرانه انصار در خیابان قائم مقام، روبه روی كشتیرانی، راهنمایی پسرانه سینا در خیابان میرزای شیرازی، دبیرستان دخترانه شهدای رسانه در خیابان كریمخان و دبیرستان گوهر كه از مدارس قدیمی اقلیت‌های دینی و همجوار كلیسای انجیلی ارامنه است، از جمله مهمترین مدارس این محله محسوب می‌شوند.. دیگر مراكز آموزشی در این منطقه مركز نوآوری های مرآت در خیابان خردمند و مركز آموزش بازیگری هیلاج در خیابان جم می‌باشند.
مراكز خرید اصلی محله سنایی
خیابان میرزای شیرازی به دلیل وجود فروشگاه‌های كادویی، عروسك فروشی و فروش ملزومات جشن كریسمس دارای شهرت هست. مغازه های خیابان میرزای شیرازی در روزهای نزدیك به سال نوی میلادی حال و هوای خاصی دارند. از دیگر خیابانهای این محله باید به خیابان سنایی اشاره كرد كه بورس لباس نوزاد و كودك است. ضمن اینكه مغازه های خیابان كریمخان یعنی حدفاصل میدان ۷ تیر تا میرزای شیرازی هم كه عمدتا مانتو فروشی و كتابفروشی هستند جز مراكز خرید این محله به شمار می‌آیند.
همچنین بد نیست بدانید كه دستفروش‌ها معمولا در خیابان میرزای شیرازی حضور ثابت دارند. یكی دیگر از مراكز خرید مهم برای اهالی هنر و موسیقی در این محله، مركز موسیقی بتهوون یكی از اصلی‌ترین مراكز ارائه محصولات فرهنگی و فروش بلیط های كنسرت است. این مركز در خیابان سنایی واقع شده است.
مساجد و حسینیه های شاخص محله سنایی
در این محله به نظر می‌رسد كه مسجدی وجود ندارد و دو مركز شاخص مذهبی در آن هیئت عشاق‌‌العباس به آدرس خیابان كریمخان، خیابان سنایی و هیئت بیت‌الرضا به آدرس خیابان كریمخان، خیابان قائم مقام، نرسیده به میدان شعاع هستند. ضمنا كلیسای انجیلی ارامنه در خیابان میرزای شیرازی، كوی ارفع از مراكز مذهبی محله سنایی به شمار می‌رود.
مراكز درمانی محله سنایی
بیمارستان تهران به نشانی خیابان كریمخان، خیابان حسینی و بیمارستان جم در خیابان فجر دو مركز درمانی شاخص در این محله هستند. دیگر مركز درمانی در محله‌ی سنایی عبارتند از مركز درمانی رازی طب به نشانی: قائم مقام- خیابان مشاهیر-كوچه زیبا، داروخانه فراز به نشانی: خیابان مطهری، خیابان قائم مقام، نرسیده به میدان شعاع.ضمنا داروخانه بوستان به نشانی: خیابان سنایی، نبش چهارم غربی و داروخانه حكیم سنایی به نشانی: خیابان سنایی، بالاتر از میدان سنایی در این محله مشغول به فعالیت هستند.
مراكز مهم دولتی محله سنایی
سرای محله سنایی در خیابان قائم مقام فراهانی، میدان شعاع و ساختمان راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران (رجا) كه در تقاطع خیابان كریمخان با خیابان با سنایی قرار دارد از جمله مراكز شاخص دولتی در این محله هستند. همانطور كه در بخش‌های پیشین هم اشاره شد بافت غالب این محله، اداری است و اداره های خصوصی زیادی در آن قرار دارند.
اماكن تفریحی و ورزشی محله سنایی
تنها پارك نزدیك به این محله پارك پرواز است كه ابتدای خیابان قائم مقام قرار دارد. دوستداران فرهنگ و هنر معمولا پاتوقشان كافه های این محله است،كافه هایی كه غالبا معماری خاصی دارند و فضای آنها آنقدر وسوسه كننده هست كه افراد زیادی را به سمت خود بكشاند. به جز كافه های این محله رستوران های قدیمی و جدیدی هم وجو دارند كه مراجعه كنندگان فرامحله ای خاص خود را دارند. برای مثال، ساندویچ طلایی كه از سال ۱۳۴۲ در این محله حضور داشته است.
یكی دیگر از مراكز شناخته شده این محله نشرچشمه در تقاطع میرزای شیرازی و خیابان كریمخان است. ضمنا مركز موسیقی بتهون در خیابان ثناییان هم از جمله مراكز فرهنگی محله سنایی است. راستی اگر گذرتان به این محله افتاد، حواستان به دیوارهای آن باشد چرا كه گرافیتی و نقاشی‌های دیواری رنگ و لعابی متفاوت به آن داده است.