تیمچه اكبریان كه الان به سفره خانه سنتی طهرون قدیم تغییر نام داده‌است از قدیمی‌ترین تیمچه‌های تهران است كه در محله قدیمی اودلاجان قرار دارد. جالبه بدانید این بنا با قدمت ۲۶۰ سال اولین بانك و صرافی ایران است. به نقل از اصغر شعرباف قدمت تیمچه اكبریان به دوران قاجار برمی‌گردد و به عصر فتحعلیشاه قاجار نسبت می‌دهد و توسط داود كلیمی با كاربری بانك تا اوایل انقلاب استفاده می‌شد.نحوه كار بانك به این صورت بود كه مردم اجناسی را كه برای گرو می‌آوردند و به امانت در بانك قرار می‌دادند، از طریق سوراخی در كف طبقه همكف و در مجاورت دیوار، به صورت مخفیانه و دور از دید مردم، به زیر زمین انتقال می‌دادند.
تیمچه اكبریان در قسمت غربی چهار طبقه و در قسمت شرقی دارای سه طبقه است. وقتی از ورودی وارد فضای هشت ضلعی اصلی می‌شویم با یك حوض مستطلیلی كه از شمال تا جنوب كشیده شده است، رو به رو می‌شویم. در طبقه اول و همكف اتاق‌های كوچك وجود دارد كه حجره هم گفته می‌شد و از آنها به عنوان بانك استفاده می‌شد. ساختمان تیمچه اكبریان را به صورت قرینه ساخته‌اند. دو سالن در شمال و جنوب و حجره‌ها در دو طرف این اتاق‌های بزرگ این معماری قرینه را وفور نشان می‌دهد.
تاریخچه تیمچه اكبریان
بنای تیمچه اكبریان مربوط به دوره حكومت قاجاریه است. این بنا هم‌زمان با دومین سال حكومت آغامحمدخان قاجار، سرسلسله قاجاریه در تاریخ ۱۱۵۳ هجری شمسی ساخته شد. تیمچه ابتدا ازسوی كلیمی‌ها به صنوف صراف‌ها و زرگرها اختصاص داده شد و در سال ۱۱۷۱ هجری شمسی هم‌زمان با دومین سال حكومت فتحعلیشاه قاجار، به اولین بانك رهنی ایران تغییر كاربری داد. این بنا به‌مدیریت داوود كلیمی با همین كاربری تا اوایل انقلاب دایر بود. اجناسی كه مردم برای امانت در بانك قرار می‌دادند، ازطریق سوراخی در كف طبقه همكف و در مجاورت دیوار، به‌صورت مخفیانه و دور از دید مردم، به زیرزمین انتقال داده می‌شد. این بنا در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. طی مرمتی كه در سال ۱۳۹۰ هجری‌شمسی با هزینه شخصی انجام گرفته، به سفره‌خانه سنتی تغییر كاربری داده و تا امروز با این كاربری برقرار است.
معماری
تیمچه اكبریان زیربنایی به مساحت ۵۵۰ مترمربع و چهار اشكوب دارد. در قسمت غربی، سه اشكوب در قسمت شمالی و جنوبی است. ابتدای ورود، در چوبى و بزرگ با كنده‌كارى هنرمندانه چشم را می‌نوازد. پس از گذر از ورودی، با فضای هشت ضلعی اصلی با معماری كاملا قرینه مواجه می‌شویم. بنا در قسمت جنوبی و شمالى دو سالن بزرگ دارد و در اضلاع شرقی و غربی آن، اتاق یا حجرههای كوچكى قرار دارند. وجه تمایز قسمت شرقى و غربى این است كه اتاق‌هاى ضلع شرقى به هم راه داشته‌اند؛ یعنی هر اتاق دو در داشته كه ارتباط را با سایر اتاق‌های مجاور برقرار می‌كرد. بنابراین غلام می‌توانسته به تمام اتاق‌ها دسترسی داشته باشد و به‌همین دلیل این فضا به غلام‌گردشی معروف است.
فضای صحن اصلى هشت ضلعى است. حوض بزرگ آبی رنگی كه از شمال تا جنوب كشیده شده نیز وسط آن قرار دارد. حجرههای طبقه فوقانی با راهرویی باریك و نرده‌های چوبی به هم راه پیدا می‌كنند. اگر كنار نرده‌ها بایستید و به پایین نگاه كنید، به‌خوبی می‌توانید فضای كل تیمچه را از نظر بگذرانید. حجره‌ها و ایوان‌های هر دو طبقه به‌صورت قرینه اطراف فضای زیر گنبد قرار دارند و سقف گنبدی شكل نیز از همان طبقه همكف بنا پیدا است. بنا زیرزمین، آب‌انبار، طبقه همكف و اول دارد. تزیینات ساختمان نیز شامل آجركاری، در و پنجرههای چوبی و شیشه‌های رنگی است.
سفره‌خانه سنتی طهرون قدیم
فضای سفره‌خانه آرام و دنج است. در هر طبقه اتاق یا حجرههای كوچك با ظرفیت دو تا پنج نفر وجود دارد. طبقه بالای ساختمان تیمچه اكبریان دو اتاق بزرگ با ظرفیت ۲۰ نفر نیز قرار دارد. تزیینات هر اتاق شامل تخت با فرش لاكی‌رنگ، پشتی تكیه داده شده به دیوار، ظروف قدیمی روی طاقچه، تابلوهای قدیمی و… است. هر حجره یك در با شیشه‌های رنگی دارد كه به زیبایی هرچه بیشتر آن كمك می‌كند. داخل برخی حجره‌ها پنجرههای كوچك چوبی نیز وجود دارد. حوض آبی‌رنگ وسط تیمچه میزبان ماهی‌های سرخ رنگی است كه رقص‌كنان سراسر حوض به جلوه‌گری مشغول هستند. دو عدد ویترین شیشه‌ای دو طرف حوض قرار گرفته‌اند كه جایگاه ظروف قدیمی و عتیقه‌اند و دیدن هركدام جذابیت خاص خودش را دارد.
از حجره بزرگ ضلع شمالی طبقه همكف نیز حتما دیدن كنید؛ این بخش به‌تنهایی شبیه به موزه گذر زمان است. شاید همان لحظه پیرمرد صاحب سفره‌خانه را هم ببینید كه با دقت هرچه‌تمام‌تر گوشت و دنبه را وزن می‌كند؛ طوری كه مو لای درزش نمی‌رود. در تیمچه اكبریان كسب روزی حلال كه مرام قدیمی‌ها بوده است، هنوز پیدا می‌شود.
شاید تنوع غذاهای این سفره‌خانه به‌اندازه سایر رستوران‌های معروف بازار نباشد و تنها به دیزی، كشك‌بادمجان و چای كفایت كند،؛ اما ساعتی نشستن در این فضای خاص و دنج آن‌هم در مقایسه با رستوران‌های بازار و صف طویل مردم، خالی از لطف نیست. پیشنهاد می‌كنم خوردن لذیذترین دیزی بازار آن هم در قدیمی‌ترین تیمچه تهران را حداقل یك بار تجربه كنید. دیزی همراه با نان‌سنگك تازه، سبزی‌خوردن و پیاز سرو می‌شود و در صورت تمایل می‌توانید سایر مخلفات مثل ترشی، دوغ و… را هم سفارش دهید. چای دبش خوش‌رنگ نیز در استكان كمرباریك همراه با نبات در این سفره‌خانه وجود دارد.
نحوه دسترسی به تیمچه اكبریان ( سفره خانه سنتی طهرون قدیم )
آدرس :خیابان پانزده خرداد، مقابل بازار آهنگران، داخل بازارچه عودلاجان، مقابل كوچه حكیم، پلاك ۸۲
