محله عودلاجان كه مهمانخانه پهلوان رزاز در آن واقع شده است از مهمترین محلات تاریخی تهران است كه كوچه‌پس‌كوچه‌های تنگ و باریكش پُر است از بنای‌های تاریخی. بافتی كه سال‌ها به دلیل بی‌كفایتی در راس شهرداری تهران، لودرها روی آن ویراژ داده‌اند و بخشی از مهمترین خانه‌های تاریخی‌اش را به بهانه‌های واهی به مسلخ تخریب و مسطح‌سازی بردند تا به خیال خودشان بافت اجتماعی منطقه را از آسیب پاك كنند اما نتیجه كارشان بلاتكلیفی بیش از ۸ هكتار زمین شد كه زمانی زیباترین خانه‌های تاریخی تهران بودند.این محله این روزها از سه طرف تحت تهاجم بازار تهران قرار گرفته و حتی اماكن عمومی آن مثل مدرسه را نیز به كارگاه و انبار تبدیل كرده‌اند اما هنوز اندك امیدی به زندگی و برگرداندن آن به عنوان قلب تاریخی پایتخت وجود دارد.
در یكی از گذرگاه‌های اصلی این محله، یك خانه تاریخی متعلق به پهلوان رزاز، یكی از پهلوانان بزرگ ایرانی، قرار دارد كه از دوره قاجار به جای مانده و امروزه در قالب یك مهمانخانه، پذیرای گردشگران خارجی است.اقامتگاهی تماشایی كه با قیمت پایین اتاق‌هایش، پای گردشگران خارجی را به این محله باز كرده و موجب رونق مجدد این محله تاریخی شده است. در بنا خزینه، حوضخانه، بادگیر و براساس شنیده‌ها زورخانه خصوصی حسن رزاز وجود داشته است. سید حسن شجاعت معروف به سید حسن رزاز ( زاده ۱۲۵۷ تهران – ۱۳۲۰ تهران) باستانی كار و پهلوان تهران در دوره قاجار و پهلوی است.این بنا در قلب محله تاریخی عودلاجان را پس از مدت‌ها جست‌وجو برای ایجاد یك هاستل انتخاب می‌كند تا به گفته خودش از تجربه سال‌ها سفر ارزان به دور دنیا و دیدن ده‌ها هاستل استفاده كند و رونق گردشگری را به شكل دیگری به قلب تاریخ تهران ببرد.
قدمت مهمانخانه پهلوان رزاز
سال ساخت خانه پهلوان رزاز دقیقا مشخص نیست، اما قدمت این ملك به دوره قاجاریان بازمی‌گردد. در سال ۱۲۷۰ شمسی، زمانی كه سال‌ها از ساخت این ملك گذشته بوده است، خاندان شجاعت آن را می‌خرد. این خانه از خانه‌های اعیانی محله میرزا محمود وزیری بوده و خزینه، آب‌انبار، حوضخانه و بادگیر داشت.چند سال بعد، در زمان پهلوی دوم و در سال ۱۳۳۴ حاج حسن قمی، قسمت غربی ساختمان را كه پیش‌تر زورخانه و آب‌انبار پهلوان رزاز بوده، تخریب و مجددا بازسازی می‌كند و بخش زیادی از زیرزمین‌های خانه را، به دلیل شغل خود، به سردخانه مرغ و گوشت تبدیل می‌كند و تمام دیوارها را سیمان‌كاری و عایق‌كاری كرده و با یونولیت و فوم می‌پوشاند. بعد از فوت حاج حسن قمی، نوه ایشان، بدون آن‌كه تغییری در بنا ایجاد كند تا سال ۱۳۹۵ در قسمت غربی خانه ساكن می‌شود.در سال ۱۳۹۵، آقای جعفرنژاد این ملك را از نوه حاج حسن قمی خریداری می‌كند. آقای جعفرنژاد كه از تورگردان‌های باسابقه به شمار می‌رود و به سبب سفرهای زیادی كه انجام داده و هاستل‌های متنوع و ارزان‌قیمتی را در سراسر دنیا دیده است، همیشه رویای افتتاح یك هاستل را در ایران در سر می‌پرورانده است.
این مهمانخانه با رنگ‌های شاد و طراحی پر رمز و راز خود، به سبك عمارت‌های اعیانی دوره قاجار، دارای ۴۴ تخت دو طبقه راحت و مجهز به امكانات رفاهی، محیطی درخور و شایسته را برای اقامت گردشگران و مهمانان فراهم كرده است.
از همین رو، وی در طی سال‌های قبل، به دنبال خانه موردنظرش، از خانه‌های بسیاری در محلات مختلف تهران بازدید كرد كه اغلب این خانه‌ها رو به ویرانی و تخریب بودند و یا وراث بی‌شماری داشتند كه همین امر دشواری‌های فراوانی در معامله ایجاد می‌كرد. تا این‌كه نوبت به این خانه رسید كه هنوز افرادی در آن سكونت داشتند و سرپا بود و معماری كلاسیك ایرانی داشت.
پس از خریداری ملك توسط آقای جعفرنژاد، ابتدا وی قصد داشت با مرمتی ساده و جزیی، این بنا را برای هاستل آماده كند. با آغاز كار مرمت زیرزمین‌ها، وی متوجه قدمت بیش از ۱۰۰ ساله این بنا شد و پس از صحبت با همسایه‌ها و اهالی محل، به پیشینه تاریخی این ملك و ارتباط آن با پهلوان رزاز پی برد.
بنابراین، از آن پس، پروسه مرمت این بنا تغییر كرد و مسیر دیگری را برای حفاظت از آن طی نمود. در نتیجه، با حفظ اصالت بنا، تحت نظر مرمت‌كار و ناظر عالی میراث فرهنگی، با مقاوم‌سازی ویژه و صرف هزینه‌ای قابل‌توجه، این مكان به عنوان محل اقامت گردشگران و هم‌چنین بازدیدگنندگان در شب یلدای سال ۱۳۹۷ افتتاح شد.
سرگذشت پهلوان رزاز
پهلوان حسن رزاز در سال ۱۲۵۸ در تهران به دنیا آمد. وی پس از گذراندن دوره مقدماتی علوم دینی در تهران، برای ادامه تحصیل به نجف رفته و در كلاس‌های آخوند خراسانی، یكی از رهبران مشروطه شركت كرده و تا درجه اجتهاد نیز پیشروی كرد.حسن رزاز مامور رساندن اسناد مهم و محرمانه به علمای ایران بود. این ماموریت و ارتباط وی با مشروطه‌خواهان تهرانی، باعث خشم محمدعلی شاه قاجار شد و در نتیجه، محمدعلی‌شاه حكم اعدام وی را صادر كرد.اما با ترس از محبوبیت او، پهلوان رزاز را مدتی زندانی و سپس آزاد می‌كنند. وی لباس روحانیت را از تن به در می‌كند. پهلوان حتی در سلسله دراویش، به درجه شیخیت نیز رسیده بود، اما لباس شیخیت را نیز به تن نمی‌كند و شغل پدرش را كه برنج‌فروشی بوده، برمی‌گزیند. به این دلیل به نام رزاز، به معنی برنج‌فروش، معروف می‌شود.
در تمام این سال‌ها، صدای ضرب و زنگ و كباده در گذر میرزا محمود عودلاجان، از خانه پهلوان رزاز به گوش می‌رسیده است. وی در آن دوره، پهلوان اول شهر می‌شود. در زمان‌های قدیم، پهلوان‌های اول شهر اجازه زنگ داشتند و به اصلاح صاحب‌زنگ بودند. به این صورت كه وارد هر زورخانه‌ای كه می‌شدند، مرشد برای آن‌ها زنگ می‌نواخت. پهلوان رزاز آخرین پهلوان صاحب‌زنگ در ایران بود.
این خانه دو در چوبی بسیار زیبا در قسمت جنوبی و شرقی عمارت دارد. با عبور از در اصلی و بزرگ خانه كه با پنجره‌های رنگارنگ، به زیبایی طراحی شده، وارد راهرویی می‌شوید كه در سمت چپ توسط پلكانی چوبی به پشت‌بامی كه مجهز به روف‌گاردن و فضای سبز كوچكی‌ست، و نیز اتاق‌هایی كه در قسمت غربی عمارت است، منتهی می‌شود.
در همین راهرو، وسایل زورخانه نظیر زنگ، میل، كباده و تخت‌شنا چیده شده است. كمی جلوتر، سمت چپ، پلكانی وجود دارد كه می‌توانید با استفاده از آن به اتاق‌های زیرزمین شرقی دسترسی داشته باشید.سمت راست، اتاقی با درها و پنجره‌های چوبی، شیشه‌های رنگارنگ و پرده‌هایی سفید وجود دارد كه انتهای آن به بالكن حیاط منتهی می‌شود و مسئولین مهمانخانه در این قسمت ساكن هستند.
انتهای راهرو دری قرار دارد كه با گذر از آن و پایین رفتن از چند‌پله، وارد حیاطی بی‌نظیر و باشكوه می‌شوید. معماری دوره قاجار، درها و پنجره‌های بزرگ چوبی، بازی نور و شیشه‌های رنگ، حوض فیروزه‌ای با فواره‌ای در وسط آن، گلدان‌های تزیین شده در اطراف و تلمبه آبی كه در كنار حوض تعبیه شده، رنگ و بوی تاریخی خانه را حفظ كرده است.
چندین ورودی در حیاط، برای دسترسی به زیرزمین‌ها و طبقات بالاتر تعبیه شده است. در قسمت شمالی دو ورودی به زیرزمین شمالی قرار دارد كه در انتهای آن، موزه‌ای كوچك از لوازم قدیمی و سنتی در داخل ویترین وجود دارد. همین‌طور یك اتاق تماشایی كه با صندلی‌ها، لوازم و اثاثیه قدیمی به سبكی سنتی به همراه یك تلویزیون تزیین شده است.
اطراف قسمت شمالی خانه، دو ورودی وجود دارد كه شما را به اتاق‌های طبقه اول می‌رساند. آنجا ستون‌ها و بالكنی زیبا دارد و نام پهلوان رزاز با گچ‌بری‌های زیبایی در قسمت شمالی عمارت، نقش بسته است. صندلی‌ها و میزهایی در حیاط و بالكن، برای نشستن و لذت بردن هر چه بیشتر از این فضای دلنشین قرار داده شده است.
این مهمانخانه با رنگ‌های شاد و طراحی پر رمز و راز خود، به سبك عمارت‌های اعیانی دوره قاجار، دارای ۴۴ تخت دو طبقه راحت و مجهز به امكانات رفاهی، محیطی درخور و شایسته را برای اقامت گردشگران و مهمانان فراهم كرده است.
نحوه دسترسی
در محله عودلاجان تهران، مهمانخانه پهلوان رزاز به آدرس میدان بهارستان، خیابان مصطفی خمینی، پایین‌تر از چهارراه سرچشمه، حدفاصل خیابان امیركبیر و خیابان پانزده خرداد، انتها كوچه افشار، خیابان جاویدی، نبش كوچه شجاعت قرار گرفته است. مهمانان و گردشگران می‌توانند از طریق خط دو مترو، در ایستگاه بهارستان پیاده شده و كمی پایین‌تر از میدان بهارستان، اتوبوس‌های میدان‌بهارستان- میدان‌شوش را سوار شده و در ایستگاه دوم و هم‌چنین مسیر بالعكس، از میدان شوش در ایستگاه تكیه رضا‌قلی خان، از اتوبوس پیاده شوند.سپس در سمت غرب خیابان، كوچه افشار را تا انتها پیش روند. كمی بالاتر نبش كوچه شجاعت، مهمانخانه پهلوان رزاز، با ظاهری سنتی قرار گرفته است. بعلاوه، با وسیله نقلیه شخصی نیز می‌توانید خود را به میدان بهارستان رسانده و طبق آدرس در خیابان مصطفی خمینی به مسیر ادامه دهید. زمان بازدید از خانه پهلوان رزاز، روزهای جمعه از ساعات ۱۱ الی ۱۷ و هزینه آن ۵۰۰۰ تومان به ازای هر نفر است.
تلفن تماس: ۳۶۸۳۳۸۹۲ – ۰۲۱
