آرامگاه ساروتقی اصفهان مربوط به دوره صفوی – دوره قاجار است. این آرامگاه مربوط به سارو تقی ملقب به اعتمادالدوله وزیر اعظم شاه صفی و شاه عباس دوم بود كه در سال‌های آغازین حكومت شاه عباس دوم در سن هشتاد سالگی كشته شد.ساروتقی مراحل ترقی دیوانی را در دوران شاه عباس بزرگ یك به یك طی كرد و سرانجام به وزارت مازندران برگزیده شد. وقتی كه شاه عباس بزرگ درگذشت، شاه صفی او را ترقی داد و به سمت «اعتمادالدوله» گمارد؛ اعتمادالدوله سمتی بوده با اختیارات نخست‌وزیری. او این سمت را تا پس از مرگ شاه صفی و سال‌های آغازین حكومت شاه عباس دوم حفظ كرد تا زمانی كه در توطئه‌ای (زمانی كه هشتاد ساله بود) كشته شد.
یكی از افتخارات وی این بود كه در آغاز سلطنت شاه‌صفی بر اساس ماموریتی كه به او داده شده بود به نجف رفت تا گنبد آرامگاه حضرت علی را از نو بسازد و حرم آن حضرت را در مدت سه سال توسعه دهد.بنای معروف به ساروتقی در اصفهان یك بازار و چهارسو و یك كاروانسرا و دو مسجد از آثار دوره صدارت ساروتقی هنوز وجود دارد، اما كاخ ساروتقی كه به قول شاردن یكی از زیباترین كاخهای ایران بوده‌است پس از مرگ وی به حال ویرانی افتاد و مدتی به فرمان شاه مسكن داروغه یا فرماندار شهر بوده‌است.
مسجد بزرگ ساروتقی كه صحن آن چندان وسعت ندارد و گنبد آن در نوع خود از گنبدهای منحصر‌بفرد مساجد تاریخی اصفهان است در فاصله بین بازار مقصود‌بیك و بازارچه حسن‌آباد در مجاورت امام‌زاده احمد كه یكی دیگر از بناهای تاریخی اصفهان است واقع شده. قسمتهائی از طاق بازار ساروتقی خراب شده ولی برفراز سردر مسجد و منزل ساروتقی قسمت جالبی از بازار زمان وی باقی مانده‌است.
معماری آرامگاه ساروتقی اصفهان
این بنا از نظر معماری از نمونه‌های خاص زمان خود به حساب می‌آید؛ از بیرون كه به بنا و گنبدش نگاه می‌كنید شاید نكته خاصی نظر شما را به خود جلب نكند؛ اما كافی است تا قدم به دورن بنا بذارید و بالا را نگاه كنید. زیر گنبد مسجد، همچون كاخهای سلطنتی دوران صفوی چنان زیباست كه هوش از سرتان خواهد برد. داخل گنبد كتیبه‌ای به چشم نمی‌خورد ولی سردر مسجد كه به سمت بازار قرار دارد كتیبه‌ای دارد كه به خط محمدرضا امامی نوشته شده است. در این كتیبه ساروتقی از شاه عباس ثانی صفوی تجلیل می‌كند و خود را مخدوم الامرا و خادم الفقرا می‌خواند.
نمای گنبد مسجد ساروتقی در خارج آجر ساده است ولی در داخل مانند سقف قصرهای زمان صفویه با نقاشی وگچ‌بری تزیین شده و این نوع تزیینات گنبد مسجد ساروتقی را از سایر گنبدهای مساجد اصفهان ممتاز می‌سازد. در داخل گنبد هیچگونه كتیبه‌ای موجود نیست ولی سردر مسجد كه مشرف به بازار است دارای كتیبه‌ایست كه به خط محمدرضا امامی می‌باشد.
ساروتقی در كتیبه تاریخی این مسجد پس از تجلیل از شاه عباس ثانی صفوی خود را مخدوم الامرا و خادم الفقرا خوانده‌است. كتیبه به شرح زیر است: «فی ایام الدوله السلطان الاعظم و الخاقان الاكرم مروج از مذهب الائمه المعصومین علیهم السلام السلطان بن السلطان بن السلطان ابو‌المظفر شاه‌عباس الموسوی الحسینی الصفوی الثانی بهادر‌خان خلد‌الله ملكه و سلطانه و توفیق بنای این مسجد یافت مخدوم الامراء و خادم الفقراء اعتمادالدوله العلیه العالیه میرزا محمد تقی المشهور بساروتقی فی ۱۰۵۳ كتیبه محمدرضا الامامی الاصفهانی الادهمی». شاردن پس از توصیف قسمتی از بازاراز مدرسه جده نام می‌برد ومی‌گوید این مدرسه به اسم بانی آنست كه یكی از زنان شاه‌صفی است و در هشتاد سال قبل ساخته شده و بعد به بازار ساروتقی می‌رسیم.
در این بازار در یك سمت كاروانسرا و در سمت دیگر یك حمام است كه هر دو را بنام ساروتقی سازنده آنها می‌خوانند. نقشة ساختمان این كاروانسرا وسیعترین نقشه‌ها بوده ولی به علت آنكه تا هنگام قتل ساروتقی به اتمام نرسیده ناقص است. فقط طبقه پائین آن بسیار زیبا و مسكون است. چنانكه ذكر شد ساروتقی در سال ۱۰۵۵ هجری كشته شد و بنای چهارسو و مسجد دیگری در زیر گنبد این چهارسو به هنگام قتل وی ناتمام مانده و پس از درگذشت او به اتمام رسیده‌است. در اطراف این چهارسو در هشت لوحه در بالای چهارگوشواره زوایای چهارسو به خط نستعلیق سفید برزمینه كاشی لاجوردی رنگ به قلم محمدرضا امامی و مورخ به سال ۱۰۵۶ هجری چهاربیت نوشته شده است.این اثر در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۴۷۷ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نحوه دسترسی به آرامگاه ساروتقی اصفهان
آدرس : اصفهان، خیابان كمال، نبش كوچه لت
