یكی از بزرگترین دغدغه‌های زائران در سفر به مشهد، خرید سوغاتی برای دوستان و آشنایی‌ست كه شاید چشم‌انتظار تحفه‌ای از شهر علی‌بن‌موسی‌الرضا هستند؛ حتی اگر این احتمال را رد كنیم، باز هم مسافران تور مشهد نمی‌توانند شوق خرید در این شهر را از دست بدهند. به همین منظور همیشه زائران مشهد سؤالاتی در مورد چگونگی خرید از مشهد، مراكز خرید بزرگ مشهد، كیفیت محصولات مشهد و مواردی دیگر را در ذهن دارند كه می‌تواند نگرانی‌هایی را برای آنها بیافریند. مخصوصاً اگر زائران و گردشگران از تور لحظه‌آخری مشهد استفاده كنند، ممكن است این نگرانی چند برابر شود؛ چرا كه برنامه‌ریزی برای خرید در مشهد و چیزهایی كه باید خریده شوند، اندكی دشوار به نظر می‌رسد. به طور كلی چند كالا و محصول مهم در این شهر وجود دارد كه از قدیم‌الایام به عنوان سوغات مشهد به دوستان و آشنایان پیشكش می‌شده‌است. در زیر به معرفی چند نمونه از مهم‌ترین سوغاتی‌های مشهد می‌پردازیم.
زعفران
زعفران مشخصاً جزو مطرح‌ترین سوغاتی‌های مشهد است و خرید و فروش آن در مشهد رونق فراوانی دارد؛ چرا كه از دیرباز این گیاه تنها در مركز و جنوب استان خراسان كشت می‌شده است و ردپای سرخ‌رنگش از همین مناطق به تمام جهان، قابل پیگیری‌ست. با اینكه در حال حاضر كشورهای زیادی از جمله اسپانیا، هند، افغانستان و… دست به صادرات زعفران زده‌اند و چینی‌ها هم تلاش‌هایی برای پرورش آن در گلخانه‌ها كرده‌اند، اما همچنان زعفرانی كه از باغ‌های تربت‌حیدریه، سرایان، باخرز، زاوه، گناباد، تایباد، فردوس، بجستان،قائنات و بیرجند به دست می‌آید، در ایران و جهان به بالاترین كیفیت مشهور است.
در شهر مشهد هم زعفران به وفور یافت می‌شود و در تمام بازارها و گذرها و خیابان‌ها چند زعفران‌فروشی بزرگ وجود دارد. ایرانیان به دلیل طعم، عطر و به خصوص رنگ فوق‌العاده اش، از این گیاه در غذاهایشان استفاده می‌كنند و با وجود اینكه زعفران در صنایع دیگری نظیر رنگ‌سازی، نساجی، چرم و… كاربرد دارد، اما مهم‌ترین كاربردش رنگ‌آمیزی سفره‌های ایرانیان است. بیشتر ایرانیان زعفران را به صورت پوشال می‌پسندند، با اینكه این گیاه به صورت سرگل و دسته هم عرضه می‌شود. رنگ زعفران مرغوب قرمز تیره است و اگر می‌خواهید كه مقدار زیادی زعفران بخرید، بهتر است كمی از آن را در آب سرد تست كنید؛ چرا كه نوع مرغوب زعفران، در آب سرد بسیار دیر رنگ می‌دهد.
زرشك
زرشك را می‌توان در انحصار ایران و استان خراسان دانست؛ به‌طوری‌كه ۹۷ درصد از زرشك جهان در استان خراسان و شهرستان قائنات تولید می‌شود! ایرانیان از دیرباز از زرشك به عنوان طعم‌دهنده غذاها استفاده می‌كرده‌اند. طعم ترش میوه این گیاه و رنگ سرخ جذابش، از عواملی‌ست كه باعث محبوبیتس در میان ایرانیان و جهانیان شده است. زرشك علاوه بر ویژگی‌های جذاب ظاهری، خواص دارویی بسیار زیادی هم دارد كه در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:
•آنتی بیوتیك طبیعی
•پائین آوردن تب
•كاهش تورم و فشار خون
•تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب
•درمان واریس، نقرس، رماتیسم، بی‌اشتهایی و…
•جوشانده‌ای مناسب برای شست‌وشوی چشم
همچنین برگ و ساقه درخت زرشك هم از خواص دارویی فوق‌العاده‌ای برخوردارند؛ اما بهتر است كه آنها را به عنوان سوغاتی برای دوستانتان نخرید و به میوه‌های زرشك اكتفا كنید!
خشكبار
یكی از مهم‌ترین و در دسترس‌ترین سوغاتی‌های مشهد، آجیل و خشكباری‌ست كه در مغازه‌هایی هیجان‌انگیز و بزرگ و كوچك و در انواع بسیار متنوعی در مشهد به فروش می‌رسد. تنوع این خشكبار به حدی بالاست كه اگر از هركدام از آنها یك دانه در یك كیسه بریزید، شاید وزن كیسه به دو سه كیلوگرم برسد. نخود و كشمش كه از دیرباز معروف‌ترین سوغاتی مشهد بوده‌اند در تمام گذرها و بازارها با كیفیت بالایی به فروش می‌رسند. در شهرت نخود و كشمش مشهد همین بس كه اگر مقدار زیادی زعفران و زرشك و چیزهای دیگر به عنوان سوغاتی بخرید و از نخود و كشمش چشم‌پوشی كنید، سوغاتی شما ناقص شمرده می‌شود. میوه‌های خشك لوله شده و ورقه شده در تنوعی بی‌نظیر و بسیا زیاد، انواع تخمه، انجیر خشك، آلو، آلوچه، آلبالو، عناب، انواع لواشك، فندق و پسته، بادام هندی، بادام زمینی و درختی و ده‌ها محصول خشك دیگر كه می‌توانند سوغاتی‌های مناسب و محبوبی برای دوستان و آشنایانتان باشند.
فیروزه و سنگ‌های قیمتی
مشهد را می‌توان مقصد اصلی عاشقان سنگ‌های قیمتی در ایران دانست. حتی در سالهای گذشته، مشهد با بهره‌گیری از معادن متعدد سنگ‌های قیمتی‌اش و همچنین دستان هنرمندانی كه این سنگ‌ها را به زیباترین شكل ممكن می‌تراشند، توانست نام خود به عنوان بزرگترین شهر سنگ‌های قیمتی جهان ثبت كند. سنگ‌هایی كه در رنگ‌ها و انواع مختلفی برای مصارف زینتی و تزئینی از دل معادن پرشمار مشهد استخراج می‌شوند، شهرتی جهانی دارند و در این میان فیروزه كه رنگ جذابش در خاطر همه ایرانیان وجود دارد و جزو سنگ‌های محبوب و مورد علاقه زنان و مردان ایرانی‌ست، به عنوان یكی از مهم‌ترین سوغاتی‌های مشهد شناخته می‌شود؛ چرا كه معدن فیروزه نیشابور، قدیمی‌ترین معدن فیروزه جهان است و ایرانیان از ۲۰۰۰ سال پیش از این معدن سنگ‌های سبز و آبی فیروزه را استخراج می‌كردند و پس اضافه شدن هنر دست سنگ‌تراشان و جواهرسازان به آن، از جواهرات و تزئینات به دست آمده به شدت استقبال می‌كرده‌اند. در حال حاضر بازارها و مغازه‌های بسیاری در اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) از انگشترهایی كه با سنگ‌های قیمتی و كمیاب مشهد تزئین شده‌اند، رونمایی می‌كنند.
نبات مشهد و شیرینی‌های مختلف
یكی از سوغاتی‌های معروف، ارزان و در دسترس مشهد همین نبات‌ها و نقل‌ها و شیرینی‌های متنوع هستند. كریستال نبات كه از تبلور آب و شكر به دست می‌آید، یكی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های مشهد است؛ چرا كه از سالیان دور و دراز گذشته ایرانیان نبات را در كنار چای برای پذیرایی و مصارف دارویی استفاده می‌كرده‌اند. نبات‌ها در طعم‌ها و رنگ‌های مختلفی در مشهد به فروش می‌رسند كه در میان آنها می‌توان به: لیمویی، دارچینی، آویشن، گل محمدی، زیره و نعنایی اشاره كرد؛ اما مطرح‌ترین نوع نبات مشهد، نبات زعفرانی‌ست كه در اكثر بازارها و مغازه‌های اطراف حرم در سطح وسیع و با كیفیت‌ها و قیمت‌های مختلفی قابل‌خریداری‌ست. از دیگر سوغاتی‌های خوشمزه مشهد، نقل‌ها هستند كه آنها هم در طعم‌های مختلفی در مشهد به فروش می‌رسند.
