ریپورتاژ آگهی
مقبره عبدالحسین تیمورتاش شهرری

مقبره عبدالحسین تیمورتاش شهرری

عبدالحسین تیمورتاش ملقب به سردار معززالملك و سردار معظم خراسانی، دولتمرد ایرانی دوره‌های قاجار و پهلوی بود. تیمورتاش از كسانی بود كه در برانداختن قاجارها و برآوردن پهلوی‌ها كوشش بسیار كرد. در دوره رضاشاه نخستین وزیر دربار بود و نقش مهمی در سیاست خارجی ایران بازی كرد. چند سال بعد مورد غصب رضاشاه واقع شد و در ۱۳۱۲ در زندان قصر كشته شد.
  • 1400/12/20
  • استان : تهران
  • شهر : ري
  • دسته : آرامگاه های ایران
آدرس : شهر ری – سه راه ورامین – امامزاده عبدالله (ع)
تلفن : 66059000-021

عبدالحسین تیمورتاش ملقب به سردار معززالملك و سردار معظم خراسانی، دولتمرد ایرانی دوره‌های قاجار و پهلوی بود. تیمورتاش از كسانی بود كه در برانداختن قاجارها و برآوردن پهلوی‌ها كوشش بسیار كرد. در دوره رضاشاه نخستین وزیر دربار بود و نقش مهمی در سیاست خارجی ایران بازی كرد. چند سال بعد مورد غصب رضاشاه واقع شد و در ۱۳۱۲ در زندان قصر كشته شد. وی هم اكنون در آستان امامزاده عبدالله تهران مدفون است.تیمورتاش از طرف مردم خراسان در دومین دورهٔ مجلس شورای ملی نماینده بود. با بسته شدن مجلس او به فرماندهی نیروهای نظامی خراسان برگزیده شد. وی در دوره‌های آینده مجلس نیز تا مجلس ششم نماینده بود. در زمان میان دو مجلس سوم و چهارم حاكم گیلان شد و به نبرد با نیروهای میرزا كوچك خان جنگلی پرداخت و گروهی را از جمله دكتر حشمت را به دار آویخت و سرانجام بركنار شد.مقبره عبدالحسین تیمورتاش در شهر ری واقع شده است .

در روند كودتای ۱۲۹۹ سید ضیاءالدین طباطبایی بازداشت و به قم تبعید شد و تا بر سر كار آمدن احمد قوام هم در تبعید ماند. در دوره چهارم مجلس در كنار سید حسن مدرس و سید محمد تدین حزب اصلاح‌طلبان را پدید آوردند. او در زمان عقد قرارداد ۱۹۱۹ از مخالفان سرسخت آن پیمان بود. وی در دولت مشیرالدوله وزیر عدلیه شد. در ۱۳۰۱ والی كرمان و بلوچستان شد. در كابینه سردار سپه (رضاشاه پهلوی آینده) به وزارت تجارت و فوائد عامه رسید. او از كسانی بود كه در برانداختن قاجارها و برآوردن پهلوی‌ها كوشش بسیار كرد. تیمورتاش به رضاشاه بسیار نزدیك شد و پس از پادشاهی نخستین شاه پهلوی در ۲۵ آذر ۱۳۰۴ وزیر دربار شد.
در ۱۳۰۵ به حل اختلاف‌های میان شوروی و ایران پرداخت. او از این پس نقش مهمی را در سیاست خارجی ایران بازی كرد. وی از همراهان محمدرضاشاه پهلوی – كه آن زمان ولیعهد بود – در سفر به سوئیس برای آموزش بود.

عبدالحسین پسر كریمداد نردینی بجنوردی – كه از زمین‌داران بزرگ خراسان بود – در بجنورد زاده شد. پدرش او را در ۱۳ سالگی برای آموزش به عشق‌آباد فرستاد. پس از آموختن زبان روسی وی راهی سن‌پترزبورگ شد و در آموزشگاه جنگی نیكلائف به پی‌گیری آموخته‌هایش پرداخت. وی در این زمان با نام خان‌نردینسكی شناخته می‌شد. به زودی فرانسوی را نیز آموخت و در جایگاه ترجمان در ۲۴ سالگی در وزارت امور خارجه به‌كار پرداخت.
در جریان انقلاب مشروطه به مشروطه‌خواهان پیوست. او كه علاوه بر تسلط بر روسی و فرانسوی، با زبان‌های انگلیسی و تركی نیز آشنایی داشت، شیفته ادبیات فارسی نیز بود.

درباره علت بركناری و سرنوشت بعدی تیمورتاش دیدگاه های متفاوتی بیان شده‌است. ظاهراً مجموعه عواملی سبب قتل تیمورتاش شده‌است. از جمله این عوامل دخالت بیش از حد او در امور سیاسی كشور و فزونی قدرتش بود كه وی را از حد مستخدم شاه خارج كرده و مایه بدبینی و سوءظن شاه شده بود. تیمورتاش خود دسیسه افرادی چون محمدحسین آیرم رئیس شهربانی وقت تقی زاده و نواب را زمینه ساز سقوطش ذكر كرده‌است. نگرانی رضاشاه از آینده فرزندش كه ولیعهد و جانشین او محسوب می‌شد از دیگر دلایل دور كردن تیمورتاش از صحنه قدرت به شمار می‌رود، زیرا رضاشاه می‌پنداشت تیمورتاش قدرتمند مجال حضور به ولیعهد سیزده ساله را نخواهد داد و خود جانشین پهلوی می‌شود.
در مردادماه سال ۱۳۰۵ تیمورتاش به عنوان نماینده فوق العاده ایران برای انعقاد قرارداد تجاری و رفع اختلافات موجود با دولت شوروی راهی مسكو شد، ولی از این سفر سیاسی موفقیتی كسب نشد. در سال ۱۳۰۸ در پی بروز اختلافات بین شركت نفت انگلیس و ایران، سر جان كدمن، مدیركل شركت، پیشنهاد تمدید قرارداد دارسی را مطرح كرد. رضاشاه كه از ابتدای سلطنت خود درصدد افزایش سهم ایران از نفت بود تیمورتاش را به همراه ولیعهد كه برای ادامه تحصیل عازم سوئیس بود به انگلستان فرستاد. در این سفر كه در سال ۱۳۱۰ انجام شد تیمورتاش به گفتگو با سر جان سایمون وزیر امور خارجه انگلیس و سایر مقامات دولتی پرداخت كه از این مذاكرات نیز نتیجه مثبتی عاید نگردید. وی در راه بازگشت از سفر از طریق روسیه، در مسكو با چند تن از مقامات رسمی مسكو از جمله وُرُشیلف، وزیر جنگ شوروی دیدار و مذاكره محرمانه كرد.
انگلیسی‌ها كه می‌دانستند رجال ایران و حتی رضاشاه زیر نفوذ تیمورتاش قرار دارند سعی در نابودی وی كردند. مطبوعات انگلیس و سایر كشورهای زیر سلطه انگلستان مطالبی را در مورد پیشرفت ایران و جانشینی تیمورتاش مطرح كردند و شایع شد كه كیف محتوی اسناد مهم مفقود شده‌است. سرانجام در آذرماه سال ۱۳۱۱ به دستور رضاشاه قرارداد دارسی لغو و تیمورتاش متهم به جاسوسی گردید.

آدرس : شهر ری – سه راه ورامین – امامزاده عبدالله (ع)

مقبره عبدالحسین تیمورتاش شهرری-ZWbIiyBPyN