روستای فرنق خمین ،مركز دهستان رستاق، از دهستان‌های شهرستان خمین واقع در استان مركزی ایران می باشد.روستای فرنق درموقعیت جغرافیایی در ۴۹ درجه و ۵۷ دقیقه طول شرقی و ۳۳ درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالیواقع شده است . این روستا در ۱۷ كیلومتری جنوب غربی شهرستان خمین و ۳۲۳ كیلومتری جنوب غربی پایتخت قرار دارد.
روستای فرنق دارای موقعیتی كوهپایه ای است كه در میان كوه‌های پراكندهٔ دامنه‌های شرقی زاگرس مركزی واقع شده‌است. به دلیل نزدیكی تقریبی با كوه‌های مرتفع اشترانكوه (با قلل بالای ۴۰۰۰ متر) كه در جنوب ازنا و الیگودرز و فاصله‌ای حدود ۶۰ كیلومتر از فرنق قرار گرفته، آب و هوای این روستا معتدل و خشك، و به دلیل وجود دریاچه نمك و دشت كویر در ۲۰۰ كیلومتری جهت شمال شرقی، پیرامون فرنق را از جهت شرق به جز واحدهای روستایی، بیابان فرا گرفته‌است.
ریشه این نام سابقهٔ اوستایی دارد. فَرنَك یا فرانك نام مادر كی‌ابیوه، رومین كی (پادشاه) از كیان مصرح در كتب مذهبی است. مفسرین اوستا و نویسندگان تاریخ كیانیان، نام فرنگ را در ضمن نسب‌نامه كیان آورده‌اند. می‌توان فرنق را شكل تثبیت‌شده‌ای از فَرنَگ می‌باشد.
جاذبه های تاریخی روستای فرنق
وجود تپه‌های باستانی در اطراف فرنق، گواهی بر عمر دیرینهٔ این روستا است. بعضی از این تپه‌ها به گفتهٔ اهالی زمانی محل سكونت بوده كه با وقوع زلزله‌ای در زیر خاك مدفون شده‌اند و سال‌های اخیر حفاری‌های غیر مجاز بسیاری در این تپه‌ها صورت گرفته كه سیمای آن را به میزان بسیاری تغییر داده‌است. تونل‌های زیر زمینی (كَنده)های بسیاری هم در پیرامون و داخل روستا موجود است كه در گذشته و به ویژه در زمان پس از حملهٔ مغول جهت مخفی شدن اهالی و پنهان نمودن اشیاء با ارزش از آن استفاده می‌شده‌است. برخی از این تونل‌ها كه تعدادی مشابه آنها در اطراف شهر خمین هم دیده می‌شود، هم اكنون به آغل‌هایی جهت نگهداری گوسفندها تغییر كاربری داده‌اند.
پیرامون نام (فَرنَق) گفته شده همان (خُوَرنَق) شكارگاه معروف بهرام گور بوده و به روایتی دیگر، تغییر شكل دادهٔ نام (فرانك) از شاهزادگان ساسانی بوده‌است. در این مورد، اهالی روستا نظر صائبی ندارند. باقی ماندهٔ گورستان قدیمی كلیمیان در جنوب روستا و آن سوی رودخانه فرنق نیز دلیلی بر قدمت سكونت در این روستاست، به طوری كه بعضاً شناسنامه‌های سنگی سیصد ساله هم در حوالی آن قبرستان مشاهده گردیده‌است. گورستان فعلی فرنق نیز كه بر فراز تپه‌ای مشرف به روستا قرار گرفته، با وجود سنگ‌هایی بعضاً تا ۲۰۰ ساله، حداقل سابقهٔ سكونت در این روستا را به ما می‌نمایاند. اما از منظری دیگر، سابقهٔ سكونت و حضور انسان در آن منطقه را تا چند هزار سال هم تخمین زده‌اند. آن طور كه در كتاب (موزه‌هایی در باد) كه در سال ۱۳۶۸ برنده جایزه برترین پژوهش سال گردید آورده شده، نقاشی‌های سنگی بیشماری در راه فرنق به روستاهای همجوار وجود دارد از جمله راه‌های مالروی فرنق به هاجیله، به خار و نصرآباد و روستاهای دیگر. این حكاكی‌ها همچنان در باد و باران استوار مانده‌اند.
ویژگی‌های انسانی روستای فرنق
مطابق نتایج آخرین سرشماری منتشر شده جمعیت روستای فرنق بالغ بر ۱۶۰۸ نفر برآورد شده‌است كه ۵۳ درصد از این جمعیت را زنان تشكیل می‌دهند. در گذشته جمعیت روستا بیش از رقم كنونی بوده (حدود۳۰۰۰ نفر در سال‌های ۴۵-۱۳۴۰) كه به دلیل مهاجرت برای یافتن شغل اكنون جمعیت رو به كاهش نهاده‌است. از منظر فرهنگی، به این دلیل كه فرنق در محل تلاقی سه استان (مركزی-لرستان-اصفهان) قرار گرفته تا حدود زیادی از این فرهنگ‌ها متأثر شده، چنانكه این موقعیت ویژهٔ جغرافیایی، سبب مهاجرت‌های بسیاری نیز به این روستا گردیده‌است. از جمله، مهاجرت گروهی از اقوام لُر از سمت الیگودرز و حتی شماری از عشایر حاشیه‌های رود دز به فرنق، كه سیمای ظاهری و فرهنگی این روستا را تا حد بسیاری تغییر داده‌است، چنانكه می‌توان گفت به میزان خروجی‌های این روستا به مقصد خمین، اصفهان و تهران؛ ورودی‌های فرنق عموماً از روستاهای لُر زبان غرب و جنوب غربی این روستا می‌باشند. شغل عمده ساكنین فرنق كشاورزی است. همین موضوع را می‌توان در مهاجرت از فرنق یا ورود به این روستا تأثیر گذار دانست. عدم وجود شرایط برای گسترش زمین‌های كشاورزی به دلیل فقدان منابع آبی و نبود خاك حاصلخیز، جوانان روستا را به امید یافتن شغلی مناسب تر و مطمئن تر، راهی شهرهای خمین، تهران و همینطور اصفهان نموده‌است. در عوض، دامداران و عشایر محروم شمال خوزستان، این روستا را چون واحه‌ای نسبت به بیابان‌های خشك محل سكونت سابق شان گرامی می‌دارند و آن را محل امنی جهت زندگی می‌دانند.
اقتصاد روستای فرنق
شاید بتوان گفت اقتصاد فرنق به میزان حدود هشتاد در صد مبتنی بر كشاورزی و باغداری است. غلات از جمله لوبیا، گندم و جو، عمده‌ترین محصولات كشاورزی این روستا و روستاهای همجوار را تشكیل می‌دهد. همینطور محصولات غده‌ای زیرزمینی مثل سیب زمینی و پیاز و تا حدودی صیفی جات مثل خیار و كدو كه این دو مورد اخیر بیشتر جهت مصرف روزانه كشاورزان كشت می‌شوند.
دامداری، دیگر عامل مهم اقتصادی فرنق است. همانطور كه در جدول ۱ دیده می‌شود، ۱۳ درصد از اقتصاد فرنق را دامداری تشكیل می‌دهد. گونه‌های دامی این روستا را ۳۰ درصد دام‌های خانگی (گاو) و طیور و ۷۰ درصد را گله‌های گوسفند و بز شامل می‌شود.
عامل دیگر، صنایع دستی است كه سهمی به نسبت ناچیز را به خود اختصاص داده‌است و آن هم عمدتاً مربوط به بافت فرش و قالیچه در كارگاه‌های كوچك خانگی است. سایر موارد نیز شامل عوامل محدود دیگری مثل یك كارگاه رشته بُری و تعدادی مغازه روستایی می‌شود.
ویژگی‌های كالبدی روستای فرنق
روستای فرنق خمین در حد فاصل دو شهرستان خمین (۱۷ كیلومتر) از استان مركزی و الیگودرز (۴۵ كیلومتر) از استان لرستان قرار گرفته و همانگونه كه پیشتر اشاره گردید، با استان اصفهان نیز از طریق شهرستان گلپایگان هم مرز است (سد گلپایگان در ۲۰ كیلومتری جنوب شرقی فرنق واقع است). راه‌های منتهای به خمین و الیگودرز تماماً آسفالته و مطلوب هستند. شرایط ذكر شده، فرنق را دارای موقعیتی چهارراهی نموده، چه بسا درگیری‌های بسیاری در گذشته بین مالكین دولتی و حكومتی و اهالی بر سر تملك این منطقهٔ استراتژیك روی داده‌است. راه‌های اصلی داخل روستا نیز در سال ۱۳۷۴ آسفالت شده، اما در زمان حاضر به دلیل حفاری‌های مختلف از سوی سازمان‌های اجرایی دولتی به شكلی بسیار نامطلوب درآمده‌است. راه‌های داخلی منشعب از راه‌های اصلی روستا نیز همگی خاكی هستند.
راه‌های داخلی منشعب از راه‌های اصلی روستا نیز همگی خاكی هستند. تیپ خانه‌های سنتی و قدیمی فرنق به صورت كاملاً خشتی و كاهگلی با سقف چوبی است، هرچد كه در سال‌های اخیر این خانه‌ها یكی پس از دیگری به مخروبه‌ای تبدیل می‌شوند و جای آنها را خانه‌های كوتاه آجری با سقف آهنی می‌گیرد. فرنق به لحاظ موقعیت استراتژیكی كه ذكر شد، دارای چندین برج (برجك) نیز جهت دیده بانی و تیراندازی بوده‌است.
به طور كلی، شكل ظاهری خانه‌های روستایی و سقف آن كه حتی با وجود آهنی بودن همچنان با كاهگل اندود می‌شود، برگرفته از ویژگی نیمه بیابانی تا حدودی پایكوهی فرنق است كه معمولاً شاهد باران‌های فصلی و نه چندان یكنواخت می‌باشد. دیگر عامل، وجود دیوارهای قطور خشتی با روكش كاهگل است كه وجود آن نیز به واسطهٔ جنگ‌ها و درگیری‌های پیش گفته می‌باشد.
امكانات و تاسیسات روستای فرنق از سال ۱۳۵۹ فرنق دارای برق شد و بعد از آن در حد فاصل سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۲ آب آشامیدنی به وسیله لوله كشی به خانه‌های فرنق راه یافت كه هم اكنون نیز همان مخزن قدیمی كه با آب چاه پُر می‌شود، آب شرب فرنق را تأمین می‌كند گاز شهری نیز در سال گذشته (۱۳۸۵) به خانه‌های فرنق راه یافت و با در نظر گرفتن مخابرات فرنق كه در سال‌های اخیر همهٔ روستا را تحت پوشش خطوط تلفن قرار داده‌است ، می‌توان گفت فرنق در حال حاضر از تمامی امكانات چهارگانه اولیه(آب، برق، گاز و تلفن) بهره مند است.
روستای فرنق خمین دارای ۴ مسجد و یك مسجد جامع می‌باشد. همچنین یك درمانگاه شبانه روزی، دو حمام عمومی، دو مدرسه، راهنمایی و دبیرستان مجزای دخترانه و پسرانه، یك شركت تعاونی روستایی، دهداری، پایگاه بسیج روستایی، مهد كودك، شورای حل اختلاف، و همچنین ۱۱ واحد فروشگاه كوچك روستایی می‌باشد.
ارتباط روستا با روستاهای اطراف
فرنق مركز دهستان رستاق است و همین، موجب تمركز بیشتر امكانات و تأسیسات در این روستا شده‌است. به طور مثال، تمام روستاهای این دهستان فاقد دبیرستان یا درمانگاه شبانه روزی اند. به همین دلیل، جمعیت زیادی از روستاهای اطراف روزانه جهت بهره مندی از خدمات وارد فرنق می‌شوند. از جمله از روستاهای عباس آباد، منظریه، زینل آباد، خار، نصر آباد، برگله، فرنام و… در عین حال، برای رفع نیازهای روزمره، مردم روستای فرنق به شهر خمین مراجعه می‌كنند، چون هیچ روستایی در نزدیكی فرنق وجود ندارد كه مهمتر از این روستا باشد و بتواند برطرف كنندهٔ نیازهای این روستا باشد. مردم فرنق جهت معالجات پزشكی، استفاده از كتابخانه‌های عمومی، سینما، تحصیلات دانشگاهی و موارد دیگر به خمین مراجعه می‌كنند.
سد خاكی روستای فرنق
سد فرنق سد خاكی با هسته‌ای رسی، ارتفاع ۲۰۵ متر و گنجایش هشت میلیون مترمكعب آب بوده و بین دریاچه سد و روستای فرنق واقع شده، این سد به منظور تأمین آب مورد نیاز كشاورزی و بخشی از صنعت منطقه به بهره‌برداری رسیده است.این روستا به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود تابستان‌های نیمه‌خنك و زمستان‌های سرد دارد و آب مصرفی حوزه كشاورزی آن از اشترانكوه سرچشمه می‌گیرد، البته خشكسالی‌های اخیر این روستا را نیز متاثر كرده است، اما وجود سد خاكی فرنق نیاز اصلی روستا به آب را تامین می‌كند.
سد فرنق سد خاكی با هسته‌ای رسی، ارتفاع ۲۰۵ متر و گنجایش هشت میلیون مترمكعب آب بوده و بین دریاچه سد و روستای فرنق واقع شده، این سد به منظور تامین آب مورد نیاز كشاورزی و بخشی از صنعت منطقه به بهره‌برداری رسیده است.در حال حاضر ارتفاع آب حدود ۱۴ متر است كه با این وضعیت تنها نیاز روستای دربند را تامین می‌كند.
براساس طراحی صورت گرفته سایت قایقرانی در این سد زیرنظر دهیاری و شورای اسلامی روستا احداث خواهد شد، همچنین سایتی نیز به منظور آموزش توسط هیات قایقرانی استان ایجاد می‌شود.در اطراف سد نیز فضاهایی به منظور اسكان ایجاد خواهد شد كه از جمله آنها می‌توان به باغ ایرانی، هتل سوئیت و طراحی‌های خاص در حوزه فضای سبز اشاره كرد.
