مَر تاریك در دامنه كوه بیستون و در شمال غربی مَرخِر قرار دارد. این غار در حد فاصل دامنه و دیواره ای مرتفع واقع شده و مشرف بر یك سكوی طبیعی است. غار مَر تاریك ۲۵ متر عمق و حدود ۸۰ متر مربع مساحت دارد و به صورت دالانی عمیق و كم عرض است كه در انتها به محوطه نسبتاً بازتری ختم می شود. دهانه غار به سمت جنوب شرقی باز می شود و به همین دلیل در طول روز تا عمق چند متری آن در معرض روشنایی و گرمای آفتاب قرار می گیرد. محور اصلی غار در عمق چند متری با زاویه تقریباً۹۰ درجه به سمت راست منحرف می شود و در نتیجه دالان اصلی غار در تاریكی قرار گرفته است. البته این وضعیت سبب شده كه درون غار در فصل زمستان گرمای مطلوبی داشته باشد.
مَر تاریك اولین بار در سال ۱۳۶۵ توسط فریدون بیگلری شناسایی و بررسی گردید و در سال ۲۰۰۴ میلادی توسط هیأت مشترك ایران و فرانسه مورد كاوش قرار گرفت. از این غار آثار زیادی مربوط به دوره پارینه سنگی میانی بدست آمد كه عبارتند از: ابزار سنگی، استخوان های انسانی و جانوری. ابزار سنگی از سنگ های مختلفی همچون ژاسب ، چِرت ، كوارتزیت و یك نمونه سنگ آهكی ساخته شده اند. مصنوعات سنگی مَر تاریك شامل خراشنده ها، سوراخ كننده، اسكنه، تراشه، تیغه و سنگ های مادر است كه ویژگی صنعت موستری را دارا هستند.
به دلیل فقر داده های باستان شناسی هنوز نمی توان به طور دقیق اقتصاد ساكنان مَر تاریك را بازسازی كرد. باید خاطر نشان كرد كه طی كاوش های باستان شناسان استخوان جانورانی چون ماهی، خفاش، موش، پستانداران حشره خوار بدست آمده است. بعلاوه استخوان و دندان انسان نیز بدست آمده كه احتمالا ًمتعلق به انسان های نئاندرتال است. با توجه به فقدان داده های مادی ادوار جدیدتر به نظر می رسد كه مَرتاریك پس از پارینه سنگی میانی متروك شده است.
