روستای بیرواس ( بیدرواز ) یكی از روستاهای هورامی زبان واقع در هورامان لهون می باشد. این روستا از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال به كوههای تخت وژالانه ونویجر ازجنوب به روستای هانی گرمله ازشرق به روستای كیمنه و از غرب به كوه شرام مشرف به روستای سه رگه ت عراق منتهی میگردد.بیدروازدارای آب وهوای مناسب ومعتدل و باغ های سرسبز وچشمه های جاری در چهار فصل می باشد.با این وصف موقعیت گردشگری وطبیعت زیبای روستای بیدرواز ازچشم گردشگران به دور مانده است. طبیعت زیبا وسیرانگاه دالانی در ادامه به طرف شمال به روستای بیدرواز وحوالی آن ختم می شود .
ساكنان اولیه روستای بیدرواز چهار برادر به نامهای حمله ولیال –خالو ولیال-سلیمان ولیال-یوسف ولیال بوده اند كه حق نظر كه اهل مهاباد بوده واولین آسیاب را در جایی به نام (ته ن گانه ی بیدرواز ) راه اندازی می كند ومدت زیادی را به خدمت چهاربرادر می پردازد ومردمان امروز روستای بیدرواز از نوادگان همان چهار برادر مذكور هستند كه به چندین تیره وطایفه تقسیم شده اند.
روستای بیدرواز از زمانی كه مردم آن را به عنوان اقامتگاه خود انتخاب كرده اندتا به امروز پنج بار مورد حمله جنگ قرار گرفته و خالی از سكنه شده است كه پنج بار به قرار زیر است
۱- جنگ بیدرواز با روستاهای اطراف
۲-دولت عثمانی در موقع جنگ با ایران آن را آتش زد و مردم را قتل عام وكشتار كرده اند
۳-جنگ هورامان تخت لهون كه هورامی هاآن را آتش زده اند و خالی از سكنه شده است
۴-افراسیاب بیگ كه منطقه بیدرواز را آتش زده خالی از سكنه شده است
۵-دوره اخیر جنگ ایران و عراق كه بكلی ویران ومردمش آواره شدند.
روستای بیدرواز همان طور كه از اسمش پیداست و بنابه نقل قولهای ریش سفیدان وقدما (بیدرواز یعنی جای كه دروازه و در نداشته باشد یعنی بدونه محافظ باشد)ریش سفیدان روستا اینچنین از آباو اجداد خود شنیده و به ما نسل امروز رسانده اند كه روستای بیدرواز پادشاهی به نام یزگرد در آن حاكم بوده و روستای كیمنه كه در همسا یگی بیدرواز است پاشاهی به نام یزجرد حاكم وقت بوده است كه این دو. پادشاه برسراملاك و تصرفات روستاهای خود به جنگ می پردازند ویزگرد پادشاه بیدرواز دروازه روستا را خالی و بدو ن نگهبان رها می كند و از این رو یزجرد پادشاه كیمنه می گوید چون حاكم بیدرواز قلعه و دروازه را رها كردند از این رو اسمش را می گذارد بیدرواز یعنی خالی از نگهبان و محافظ و نام بیدرواز را برای روستا انتخاب می كند.(فولكلور)
در مورد كوه شرام واقع در غرب روستا نیز اینگونه نقل است كه حاكمی به نام شهرام درآن منطقه حكمفرمائی می نموده وكوه به اسم او نامگذاری شده است این حاكم بنا به دلایلی منطقه راترك و به كراوای عراق پشت دربندیخان رفته و درآنجا ساكن شده وبتدیج كوه شهرام به اسم شرام تغییر نام می یابد.
در اطراف روستای بیدرواز قبور افرادی صالح بطور پراكنده وجود دارند كه این افراد برای حفظ دین خود به منطقه بیدرواز كه منطقه امنی بوده است آمده اند اسامی تعدادی ازآنان به قرار زیراست:
۱- “محمود سرواوایا”به تعبیری سرولا كه در قسمت فوقانی روستا نشینگاهی برای خود انتخاب میكند ودر همانجامشغول عبادت وراز ونیاز باخدای خود می پردازد .
۲- “دووه نه ر ه ” كه نامش صالح بوده و مربوط به ۵۰۰ سال پیش می باشد.
۳- “سید پیرا ” ۱۱ برادر داشته كه در روستای كیمنه ساكن بوده و سید پیراكه برادر آنها است به روستای بیدوراز می آید كه بنا به قولی به خواب اهالی روستا آمده و خود راسید محمد معرفی كرده است .
۴- “شیخ صیالی” كه متا سفانه هیچ گونه اطلاعاتی از آن وی در دسترس نیست.
۵- “سیدخردی وانه” كه از اهالی اصفهان بوده كه در دوران صفویه به خاطر حفظ دین خود به این منطقه آمده ودر بیدرواز ساكن شده است.
مطلب ارسالی از آقای شیرزاد صفری
منبع)وب سایت دایره المعرف هورامان
