یكی از روستاهای قدیمی دماوند، روستای زیارت است كه با كوچه های تمیز و خانه های كاهگلی و طبیعتی بیشتر سنتی و زیبا در كنار فضای مذهبی امامزاده منطقه ای تفریحی – مذهبی را به وجود آورده است.
با گذشتن از مسیر گیلاوند به سمت فیروزكوه پس از حدود ۱۰ كیلومتر به شهر آبسرد می رسیم و با عبور از شهر كیلان در پیچ تند و كوهستانی زیبای جاده به روستای زیارت می رسیم.
روستای زیارت دماوند در نزدیكی روستاهای لومان، زان و دزدآباد قرار دارد.
این روستا یكی از روستاهای تاریخی، پرجمعیت و آباد دماوند بوده است، اما هم اینك در همه فصول سال رونق گذشته را ندارد.
وجود مكان مذهبی’مقبره ی امامزاده عیسی’ (ع) در روستای زیارت دماوند باعث توجه روستاهای اطراف و نامیدن ‘زیارت’ شده است.
اگرچه این روستا رونق گذشته را ندارد، ولی هر ساله در ایام محرم و بخصوص تاسوعا و عاشورا جمعیتی كه در روستاهای اطراف (كیلان، آبسرد، ساران، زان، دزدآباد، لومان و حتی ساكنان قدیمی مقیم در كشورهای غربی )هستند در دسته های بزرگ زنجیرزنی و سینه زنی در حالی كه خودروهای نیسان خود را به صورت گبند امامزاده با پرچم های سیاه تزیین می كنند و حتی به صورت فردی به روستای زیارت و امامزاده عیسی می آیند و عزاداری باشكوه، درخور توجه و ویژه ای را برگزار می كنند.
امامزاده عیسی در مركز روستا قرار دارد و بنای آن سنگی و از خشت، گل و سنگ ساخته شده است.
بنای امامزاده شامل دو اتاق بزرگی است كه در كنار هم و به یكدیگر راه دارند. بنای شرقی امامزاده و بنای غربی بقعه اصلی امامزاده را تشكیل می دهد.
به گفته ی اهالی دو اتاق ذكر شده از خشت و گل ساخته شده بود كه كه در بازسازی چند سال اخیر نمای بیرونی امامزاده باسنگ پوشش داده شد.
در فاصله ی بین دو اتاق،در چوبی قدیمی وجود دارد كه قدمتی بیش از یك قرن دارد و ضریح اصلی امامزاده كه در گذشته چوبی و مشبك بوده امروزه برداشته و فلزی نصب شده است.
مسیر دسترسی به روستای زیارت از جاده ناهارخوران شهر گرگان آغاز می‌شود. برای رسیدن به این روستایی ییلاقی، جاده را تا انتها بروید تا به یك میدان برسید. از این میدان، دو مسیر در پیش روی شما است؛ یك مسیر برگشت به ناهار خوران و مركز گرگان و مسیر روستای زیارت. از میدان، یك جاده هفت كیلومتری در حدود ۲۰ دقیقه شما را به روستای زیارت می‌رساند؛ جاده‌ای جنگلی، زیبا، پرپیچ‌وخم با پیچ‌‌‌های تند و رو به بالا و كمی خطرناك. پس از طی كردن این هفت كیلومتر، به بخشی از جاده می‌رسید كه سنگ‌فرش شده است و این دقیقا نشانه ورود شما به روستای زیارت است.
مسیر دسترسی به روستای زیارت با وجود رستوران‌ها، كافه‌‌ها و كیوسك‌‌های كنار جاده، خود یكی از جاذبه‌های این روستا است و رانندگی در آن، لذت سفر را دو چندان می‌كند. جالب است بدانید كه برخی از طبیعت گردان این مسیر را با پای پیاده طی می‌كنند؛ اما برای این كار باید سابقه كوهنوردی یا طی كردن مسیر‌‌های سربالایی داشته باشید؛ در غیر این صورت بعید است كه از پس آن برآیید. مسیر برگشت از روستای زیارت، سرپایینی است و فشار كمتری به افراد وارد می‌كند؛ برای همین، تازه‌كارها این مسیر را برای برگشت انتخاب می‌كنند.
اگر ماشین شخصی ندارید، برای رسیدن به روستا، سوار تاكسی‌هایی شوید كه شما را از ایستگاه سازمان آب گرگان به روستا می‌رسانند. شما همچنین می‌توانید از تاكسی‌های اینترنتی نیز است
قدمت روستای زیارت به صدها سال قبل برمی‌گردد و در منابع تاریخی، در تاریخ ۹۸۹ هجری قمری به قلعه‌ها و آبادی‌های این منطقه اشاره شده است. اهالی روستای زیارت معتقدند كه این روستا بازمانده‌ای از یك شهر بزرگ بوده و مشخص نیست كه چرا به این وضعیت درآمده است.
روستای زیارت، یكی از ۱۰ روستای دارای بافت باارزش تاریخی كشور است و بافت سنتی و خانه‌های قدیمی آن به ثبت ملی رسیده‌اند. قدمت حدود ۴۰ خانه از بناهای روستای زیارت به دوران قاجار و پهلوی برمی‌گردد. در ضمن در نزدیكی روستا، سه محوطه تاریخی به نام‌‌های «كفترخوسه»، «شهربَت» و «محوطه پشتلام» در راستای حفظ جلوه های تاریخی این منطقه به ثبت رسیده‌اند.
درباره محوطه‌های تاریخی روستا كه دلیل ثبت روستای زیارت در آثار ملی هستند، گفته می‌شود كه پس از فتح ایران به دست سپاه اسلام، مردم شهربت برخلاف مردم شهر قدیمی گرگان تسلیم نشدند و تا لحظه آخر جنگیدند. آن‌ها نمی‌خواستند كه از دین زرتشتی دست بردارند و به اسلام روی بیاورند؛ به همین دلیل، برخی اعتقاد دارند كه مردمان زرتشتی این روستا طلسم شدند و از این منطقه، به‌عنوان شهر طلسم شده یاد می‌كنند.
در دوران سلطنت رضا شاه پهلوی، روستای زیارت به بهانه شهرنشین كردن مردم و گوشمالی آن‌ها به آتش كشیده شد، اهالی از روستا اخراج و به جنوب گرگان تبعید شدند. پس از گذشت مدت زمانی كوتاه، گرمای شدید و بیماری وبا، جان تعداد زیادی از اهالی روستای زیارت را گرفت.
پس از این اتفاق، بخشی از مردم زیارت با وجود منع شدید و قوانین سختگیرانه دوباره به روستا كوچ كردند یا به روستاهای مجاور رفتند. روستای زیارت پس از این تاریخ، جانی تازه گرفت و بعد از اصلاح اراضی در سال ۱۳۴۲ شمسی، زمین‌های مردم روستای زیارت دارای سند شدند.
معماری سنتی روستای زیارت
بناها و خانه‌های روستای زیارت با سبك معماری قابل‌توجهی ساخته شده‌اند. در گذشته برای ساخت‌وساز، در ابتدا در دورتادور بنا، یك پی ۵۰ سانتی‌متر در ۵۰ سانتی‌متر كنده می‌شد تا خاك بكر در دسترس قرار بگیرد. سپس یك چاهك ۱۲۰ سانتی‌متری برای جای ستون‌ها حفر می‌شد و پس از قرار دادن تخته سنگ، آن‌ها را تراز می‌كردند. ستون‌ها در معماری سنتی روستای زیارت دارای كلاهك بودند.
پس از سرپا شدن ستون‌ها، یك تیر چوبی (دوش‌كش) روی آن‌ها گذاشته می‌شد و سپس آن‌ها را با میخ دوسر (اسكو) محكم می‌كردند. در ادامه كار، نوبت به چوب‌ریزی، تخته‌ریزی و نال‌كوبی (نال به چوب قطور، مكعب مستطیل شكل و با كیفیت گفته می‌شد) می‌رسید. پس از پوشاندن چوب‌ها با گل، در ابتدا ستون‌های طبقه بالا سرپا می‌شدند و بین آن‌ها بادبند ضربدری قرار می‌گرفت. آن‌ها بین ستون‌ها، یك ستون كمكی به فاصله ۵۰ سانتی‌متر می‌گذاشتند و روی ستون را با شمیش (شاخه درخت شبیه میله‌گرد ۱۸) می‌بافتند. در ادامه روی ستون را با گل می‌پوشاندند و سپس به ظرافت گچكاری، گلكاری انجام می‌دادند.
در ادامه پس از چوب‌ریزی و تخته‌كوبی سقف، روی سقف نیز گلكاری می‌شد. نوع بام خانه‌های روستای زیارت نیز از نوع خرپای چوبی بود كه روی آن با چوب، سفال، حلب یا ایرانیت پوشانده می‌شد. ستون‌ها از چوب درخت سرخدار ساخته می‌شدند و چوب سقف اتاق‌ها نیز اغلب از جنس نرات بود. آشپزخانه و سرویس بهداشتی خانه‌های روستای زیارت در حیاط قرار داشت. نحوه چینش اتاق‌ها و فضاها نیز به این صورت بود كه اول ایوان، سپس پذیرایی (میان خانه) و بعد اتاق خواب‌ها؛ اتاق خواب مهمان نیز كنار ایوان قرار داشت. زیرزمین خانه‌های روستای زیارت به كارگاه بافندگی اختصاص داشت و گاهی نیز به‌عنوان آشپزخانه مورد استفاده اهالی خانه قرار می‌گرفت.
مناطق مهم روستای زیارت بر اساس قیمت زمین و امكانات به ۹ بخش تقسیم می‌شوند:
- بافت روستا و قسمتی از كفتر خوسه
- منطقه میدان و سرخ چشمه
- كفتر خوسه
- جاده آبشار و گاو خوسه
- دلوا و حاجیللم
- جوزستان و نخود چشمه و ادیم
- تپه و گرگولو
- سرتخته
- شهربت و تول بن
پرسش‌های متداول
روستای زیارت كجاست؟
روستای زیارت یكی از مناطق ییلاقی استان گلستان است كه در مجاورت شهر گرگان، مركز این استان قرار گرفته است.
بهترین زمان سفر به روستای زیارت كدام فصل است؟
روستای زیارت در فصول گرم سال، آب و هوایی خشك، مطبوع و خنك دارد و به همین دلیل، بسیاری از گردشگران، بهترین زمان سفر به این منطقه را فصل تابستان می‌دانند.
در روستای زیارت، كجا اقامت كنیم؟
هتل، بومگردی، خانه‌های ویلایی، كلبه ها و كمپینگ در طبیعت از جمله گزینه‌هایی هستند كه برای اقامت در روستای زیارت در پیش روی گردشگران است.
در روستای زیارت، چه تفریحاتی وجود دارد؟
گشت و گذار در روستای زیارت و تماشای خانه‌های قدیمی، هم صحبتی با مردم محلی، كوهنوردی در ارتفاعات روستا، شكم گردی، پیك نیك، عكاسی و جمع‌آوری میوه و گل از تفریحات رایج در روستای زیارت هستند