امامزاده صالح و ماجرای نذرنمك

حرم امامزاده صالح با قدمتی حدود ۷۰۰ سال در میدان تجریش تهران، از زیارتگاه های قدیمی و مشهور پایتخت می باشد.با این حال، وجود درخت چنار كهنسالی كه در محوطه آن كاشته شده است و سنگ قبرهای قدیمی نشانگر قدمت این آستانه، به قرن هفتم یا هشتم هجری قمری می باشد. این بقعه دارای صحن، ایوان، رواق، مسجد، ضریح مرقد و گنبد است. این آرامگاه را منسوب به صالح پسر امام موسی كاظم می‌دانند.

ماجرای نذر نمك برای امامزاده صالح

می گویند در گذشته های دور به دلیل عدم دسترسی به وسیله نقلیه و صعب العبور بودن تجریش در زمستان، زیارت كنندگان حرم امامزاده صالح با خود نمك می آوردند و در مسیر ورودی امامزاده می ریختند تا یخ ها و برف های محل آب شود و راه برای دیگر مردم و دیگر زیارت كنندگان باز و هموار شود.
به همین دلیل از آن تاریخ به بعد، نمك جزو نذریات این بقعه شد و زیارت كنندگانی كه استطاعت مالی ندارند، نیازمند این نمك های نذری هستند، این نمك ها را گرفته؛ یا خود استفاده می كنند و یا به فروش می رسانند.

ماجرای چنار كهنسال امامزاده

كمتر از ۲۰ سال پیش، در محوطه‌ این امامزاده، چناری كهنسال وجود داشت كه گویا حدود ۸۰۰سال از عمرش می‌گذشت. این چنار كه به ثبت میراث فرهنگی نیز رسیده بود، از معروف‌ترین چنار‌های كهن‌سال ایران بود كه در آثار جهانگردان خارجی نیز به آن اشاره ‌می‌شد. ژان دیولافوا، جهانگرد مشهور فرانسوی، درباره‌ی این چنار نوشته بود: محیط آن تقریباً به ۱۵‌ متر می‌رسد. هریك از شاخه‌های آن مانند تنه درخت كهن‌سالی بر فراز بنای مسجد و اطراف آن سر به آسمان كشیده است. متأسفانه با نشست قناتِ زیر امامزاده، این درخت چنار آسیب دید و با مجوز میراث فرهنگی در سال ۷۹ قطع شد.

معماری بقعه

بنای بقعه اصلی شامل ساختمان چهارگوش بزرگ و مستحكمی با دیوارهای قطور است و فضای درونی آن تقریباً ۵٫۶ متر مربع مساحت دارد. وضع طاق‌نماها و معماری ساختمان و پوشش آن از معماری بناهای سدهٔ هفتم و هشتم است. بنا به شواهد در امامزاده صالح كتیبه‌ای به سال ۷۰۰ ق وجود داشته كه ظاهراً در تعمیرات و تغییر مدخل بنا از میان رفته‌است كه بنا بر آن هم‌زمان با پادشاهی غازان خان بوده‌است.
در داخل حریم وسیع امامزاده صالح صندوقی چوبین وجود دارد كه احتمالاً به دوران اواخر صفوی یا افشار تعلق دارد و ضریح ممتاز نقره‌ای آن كه اضلاع شرقی و شمال شرقی و غربی آن دارای محفظه مشبك مزین به نقره و ضلع جنوبی آن مشبك چوبی است از وقفیات مرحوم آقای میرزا سعیدخان وزیر امور خارجه اواخر قاجار است. در توسعه اول در حدود ۱۲۰۰ ق مسجد، حسینیه و حمام در صحن شمالی و در زمین‌هایی كه توسط شجاع السلطنه، پسر ششم فتح‌علی‌شاه وقف امامزاده شد ساخته شده‌است.

ایوان ورودی و رواق در سمت شمال حرم واقع است و بالای حرم در رواق، لوح مستطیل خشتی كاشی‌كاری شده‌است كه تاریخ ۱۲۱۰ هجری قمری را بر خود دارد و نام فتح‌علی‌شاه بر آن حك شده‌است. هلاكو میرزا فرزند فتح‌علی‌شاه قاجار در سال ۱۲۱۰ ق، بانی بازسازی و آذین‌كاری آن بوده‌است. وی گنبد را با كاشی پوشاند و در ورودی را از غرب به شمال كه حیاط موقوفه پدرش بود بازگرداند. كتیبه‌ای بدین مضمون در بالای ورودی حرم نصب شد كه اكنون موجود نیست.

نحوه دسترسی به امامزاده صالح

كافی است خود را به آخرین ایستگاه خط یك مترو، یعنی ایستگاه تجریش برسانید. پس از پیاده شدن از مترو، با پنج دقیقه پیاده‌روی به میدان تجریش خواهید رسید و سپس می‌توانید بارگاه امامزاده صالح (ع) را بیابید. حتی این امكان برایتان وجود دارد از تاكسی‌هایی استفاده كنید كه از تمام نقاط شهر به میدان تجریش تردد می‌كنند. از دیگر گزینه‌های رسیدن به امامزاده صالح تهران، خط BRT است.