سوغات و صنایع دستی سمنان

سوغات و صنایع دستی سمنان را می خواهیم در این پست برای شما معرفی كنیم تا اگر سفری به این شهر تاریخی داشتید ، بتوانید با آشنایی كه با سوغات این شهر دارید خریدی آسانتر داشته باشید . ره آورد هر سفر باعث می شود شما هر زمان كه به آن نگاه بیاندازید خاطرات سفر در شما زنده شود و شاید باعث شود دوباره به آن شهر سفر كنید 

سفال و سرامیك

یكی از مهم ترین و قدیمی ترین دست ساخته های بشر، سفال است كه برخلاف اشیاء فلزی، چوبین و … فاسد نمی گردند و اطلاعات مفیدی را از گذشتگان در اختیار ما قرار می دهند. آنگونه كه از سفال های یافت شده در استان سمنان مشخص است، این هنر در سمنان از قدمتی طولانی برخوردار می باشد به گونه ای كه قدمت یكی از مجموعه های یافت شده در شهر دامغان شامل كوزه های بزرگ به اشكال هندسی و دارای لعاب قهوه ای روشن و كرم، به دو تا سه هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد.

چاپ قلمكار

چاپ قلمكار به نوعی چاپ سنتی روی پارچه اطلاق می شود كه با استفاده از قالب هایی چوبی با نقش برجسته، صورت می گیرد و در طی آن پارچه به شكل زیبایی منقوش به طرح های مختلفی می گردد. قالب های چوبی در این كار نقش مهمی را بازی می كنند و معمولا توسط افراد حرفه ای با استفاده از چوب های گلابی و زالزالك ساخته می شوند. رنگ های مورد استفاده در این نقوش حداكثر چهار رنگ می باشد كه بسته به سلیقه ی هنرمند از آنها استفاده می شود.

 نمد

تولید نمد یكی از كارهای قدیمی است كه هنرمندان زیادی در سراسر كشور به آن مشغول هستند. در این میان استان سمنان نیز یكی از پیشكسوتان این حرفه به شمار می رود و از نظر كیفیت و میزان تولید جایگاه قابل قبولی دارد.

برای تهیه نمد نیازی به بافتن نیست بلكه ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب درهم‌رفتن الیاف پشمی و در نهایت تولید نمد می شوند. این هنر به صورت كلاه، زیراندازه و … در شهرهای سمنان، شاهرود و دامغان به وفور دیده می شود.

قالیبافی

قالیبافی یكی از مهم ترین هنرهای دستی استان سمنان می باشد و قالی های تولید شده توسط این استان غالبا دارای طرح‌های خشتی، شكارگاه، لچك ترنج، گلدانی و گل و مرغ هستند. زمینه قالی‌های سمنان نیز اغلب به رنگ لاكی و سرمه‌ای بافته می شود و شهرستان های میامی، مهدیشهر، سرخه و شاهرود به عنوان مراكز مهم تولید قالی و قالیچه در استان سمنان شناخته می شوند

 گلیم

تولید گلیم دارای سابقه ای بسیار طولانی است به گونه ای كه این دستبافته به عنوان نخستین زیرانداز بشر شناخته می شود. بافت این زیرانداز در ابتدا بسیار ساده انجام می شده اما با گذر زمان و در طول تاریخ با تغییراتی همراه شده و به شكل امروزی خود درآمده است. گلیم به شیوه ای آسان تر نسبت به قالی بافته می شود و به همین دلیل قیمت ارزانتری نیز دارد. روستا نشینان و عشایر در شهرستان های گرمسار، سمنان و روستاهای كندو، خیج و رضا آباد شاهرود بیشترین تولید گلیم را در سطح استان سمنان دارند.

جاجیم

جاجیم یك نوع زیرانداز است كه به دلیل نداشتن پرز از هر دو روی آن می توان استفاده نمود. این دستبافته ی زیبا، از نخ‌های رنگارنگ و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا تركیبی از این دو بافته می شود و بافت آن در میان روستاییان و عشایرِ چهار گوشه ی كشور رواج دارد. جاجیم به غیر از زیرانداز به هنگام كوچ عشایر برای بسته‌بندی و جابه‌جایی اسباب و لوازم و یا همچون یك بالاپوش گرم نیز كاربرد دارد. ارزش این دستبافته به حدی است كه در برخی نقاط كشور به‌عنوان چشم‌روشنی و جهیزیه به نوعروسان هدیه می شود تا به‌عنوان یادگاری ارزشمندی تا سال‌ها در خانواده ها باقی بماند.

نوعی جاجیم نیز در استان سمنان بافته می شود كه به عنوان بقچه یا سوزنی مورد استفاده قرار می گیرد و حمام سری نام دارد.

در استان سمنان، شهرستان های سرخه، مهدی شهر، فولاد محله و روستاهای شهرستان دامغان و روستاهای بسطام از جمله تولیدكنندگان جاجیم به شمار می روند.

گلیج بافی

گلیج یكی از دستبافته‌های سنتی و كمتر شناخته شده ی ایران است كه شباهت زیادی به گلیم دارد و با دستگاهی شبیه به دستگاه پارچه بافی، تولید می شود. این دستبافته كه جنس تار آن از پنبه و پود آن از پشم است برای تولید پوشاك مردانه و زیرانداز به كار می رود.بافت گلیج بیشتر در قسمت شمالی استان سمنان به ویژه در روستاهای اروست، فولادمحله، رضاآباد و چاشم و در میان زنان رواج دارد و متاسفانه خطر منسوخ شدن آن را تهدید می كند.

 پلاس

پلاس نوعی گلیم پشمی است كه بیشتر به عنوان زیرانداز استفاده می شود و برای محافظت از رطوبت، سرما و گرمای زمین بسیار مناسب است. این دستبافته از الیاف رنگارنگ پشم تابیده كه به شكل خطوط افقی از تار عبور داده و سپس شانه می شوند، شكل می گیرد.

درست است كه پلاس و جاجیم نقش دوزی شده بسیار شبیه به هم هستند اما زمینه ی كار در پلاس از خطوط افقی و رنگارنگ تشكیل می شود در حالیكه این خطوط در جاجیم عمودی هستند. در برخی نقاط ایران از پلاس به عنوان سجاده ی نماز و سفره پیش پای عروس نیز استفاده می گردد.

 چوقا

چوقا یا چوخا یا چوغا، بالاپوشی با آستین كوتاه به رنگ سیاه و سفید است كه نقش و نگاری ثابت دارد و در آن خطوط سیاه به صورت عمودی در خطوط سفید بافته می شوند. این بالاپوش توسط مردان روستایی و عشایر بختیاری در غرب ایران مورد استفاده قرار می گیرد و در میان شهرنشینان، استفاده از آن در مراسم خاص رواج دارد.

تكنیك بافت چوقا مانند گلیم است و تنها تفاوت آن در ریزبافت بودن و نازكی ِ تار پود آن می باشد. طول پارچه مخصوص چوقا باید بین ۲٫۵ الی ۳٫۵ متر و عرض آن ۵۰ الی ۷۰ سانتیمتر باشد و از پشمی مرغوب در بافت آن استفاده شود. تار این دستبافته از جنس پنبه و گاها پشم و پود آن از جس پشم است

كرباس

كرباس نوعی پارچه ی بافته شده از الیاف پنبه كه در برخی نقاط ایران تولید می گردد. قدمت بافت این پارچه به حدود صد سال پیش باز می گردد و پنبه ماده اولیه تهیه ی آن می باشد كه به دلیل نرمی و مقاومت از آن استفاده می شود. كرباس در انواع مختلفی تولید می گردد كه از جمله ی آنها می توان به كرباس سفید ساده، كرباس كبود رنگ با راه راه پررنگ تر و كرباس سفید حاشیه دار اشاره نمود كه هر یك می توانند در تهیه قبا و لباس ها، حوله كوچك دستی و حوله بزرگ حمام، سفره غذا خوری در اندازه های مختلف و با نقش های متفاوت به كار گرفته شوند.

چادرشب بافی

چادرشب بافی به عنوان یك صنعت اصیل و سنتی است كه سابقه ای بس طولانی دارد و چون در قدیم از آن در شب برای روانداز استفاده می شد آن را چادرشب نامیده اند. چادر شب در واقع نوعی پارچه است كه برای اهداف گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد.

در ایران حدود ۱۵ قرن است كه چادر شب بافته می شود. این فكر از ابتدا به صورتی بسیار ساده و با تهیه دستگاههای خیلی مختصر انجام پذیرفت دستگاههای بافندگی اولیه را اكثرا زنها به عنوان تنوع شغلی خانه داری اعمال می‌نمودند. بر اثر رونق روزافزون، به تدریج بعد اقتصادی آن مورد توجه نه تنها زنان خانواده، بلكه مردان نیز واقع شد. امروزه سمنان یكی از تولیدكنندگان این پارچه به شمار می رود و هنرمندانی در آن به چادرشب بافی اشتغال دارند.

 چلنگری

چلنگری در واقع همان آهنگری در مقیاس سبك و محلی است كه به وسیله آن اشیاء سبك‌وزنی همچون میخ‌طویله، میخ سركج، نیم‌ذرع بزازی، انبر و سیخ و سه‌پایه‌ی آهنی، زنجیر و سیخانك، قلم، سنبه، منقل آهنی، چفت‌و‌ریزه، تملیك، اسكنه، مقار، درفش، جوالدوز و امثال این‌ها ساخته و تولید می شود. این حرفه از دیرباز در سمنان رواج داشته و امروزه با منسوخ شدن دست و پنجه نرم می كند.

چاقوسازی

شاید اكثرا با شنیدن نام صنعت چاقوسازی به یاد زنجان بیفتند اما بد نیست بدانید این صنعت در سمنان نیز رواج دارد و صنعتگرانی را به خود مشغول كرده است.

حجم سازی

حجم سازی در واقع نوعی مجسمه سازی است كه هنرمند در طی آن به خلق آثاری چشم نواز می پردازد. استان سمنان به عنوان یكی از مراكز حجم سازی با گچ در ایران شناخته می شود و افرادی به آن مشغول هستند.

 ساز سازی

در سمنان كارگاه هایی وجود دارند كه هنرمندانی در آنها به ساختن سازهای سنتی مشغول هستند تا نوازندگان بتوانند به وسیله ی آنها صوت هایی شنیدنی را خلق كنند و با نوای آنها جانی تازه را به روح شنوندگان ببخشند. این سازها با چوب، پوست حیوانات، شاخ قوچ و …. ساخته می شوند و از كیفیت بالایی برخوردار می باشند.

 نان بقسمات

نان بقسمات یا بغسمات كه به نان سمنانی نیز شهرت دارد یكی از نان های سنتی این استان است كه بسیار معروف می باشد. برای تهیه ی این نان، خمیری با آرد، مایه نخود و شكر تهیه می كنند و سپس آن را به چونه های كوچك تبدیل می سازند. برای پخت، چونه ها را باز نمی كنند و آنها را در كوره ی مخصوصی به نام داش قرار می دهند. این نان در صبح ها و به هنگام صرف صبحانه، مصرف بیشتری دارد.

نان چای

نان چای نام یكی دیگر از سوغاتی های خوشمزه ی سمنان است كه طرفداران خاص خود را دارد. این نان در واقع همان نان بقسمات است كه با مرور زمان خشك شده و تحت عنوان نان چای به فروش می رسد.

 نان شیرمال

نان شیرمال، سوغات بسیاری از شهرهای ایران است اما سابقه ی پخت آن در سمنان به بیش از ۱۰۰ سال پیش باز می گردد. آرد گندم، شیر و روغن موادی هستند كه برای تهیه ی این سوغاتی خوشمزه به كار گرفته می شوند.

حلوای سیاه

آرد سبوس دار، مغز گردو، شكر، شیره انگور، فلفل سیاه، هل، دارچین، زرچوبه، میخك، زنجبیل و زیره مواد تشكیل دهنده ی یكی از سوغاتی های خوشمزه ی سمنان است كه حلوای سیاه نام دارد. این حلوا دارای رنگی تیره می باشد و مزه ی تند آن غالب است

 حلوای كنجدی

حلوای كنجدی نام شیرینی خوشمزه ای است كه از آرد سنگك، كنجد، گلاب و پودر هل تهیه می شود و می تواند طعم تازه ای را به سفر شما ببخشد.

 نان فتیر

فتیر یا فطیر نام یك نان سنتی ایرانی است كه در بسیاری از شهرهای ایران طبخ می گردد. برای تهیه ی این نان از آرد، شكر، پودر خمیر ترش، كنجد، گردو و دارچین استفاده می شود.

 نان كاك

یكی از شیرینی های سنتی سمنان كه بیشتر در شهرستان شاهرود پخته می شود، كاك نام دارد. شیرینی كاك، بسیارخوشمزه، سرشار از انرژی و سبك است و از آرد گندم ، شكر یا آرد قند ، تخم مرغ ، دارچین ، روغن ، هل و آب تهیه می شود.

نان قندی

در سفر به شهرستان شاهرود استان سمنان، خوشمزه ی دیگری نیز انتظار شما را می كشد. هر چند كه این نان در اكثر شهرها پخته و به فروش می رسد اما اگر به دنبال یك نان قندی عالی و با كیفیت هستید باید آن را در سمنان بیابید.

این نان از تركیب آرد، سبوس گندم، شكر، روغن مایع، آب، نمك میوه و تخم مرغ و كنجد به دست می آید.