برای دانلود آهنگ شاد محلی آذری و تركی و آشنایی با سازها و موسیقی آذربایجان این مطلب را بخوانید. آذربایجان در منتی الیه شمال غربی ایران قرار داردو از مهمترین و معروف ترین مناطق ایران به شمار می آید. این استان از شمال با جمهوری آذربایجان و از مغرب با تركیه همسایه است .
كوه های ارسباران كه در شمال آذربایجان قرار گرفته اند با دره ی رود ارس از كوههای قفقاز جدا شده اند .كوههای تالش در شرق آذربایجان تادره ی سفید رود در گیلان ادامه دارد . جلگهی مغان در اردبیل و جلگه ی ارومیه ,تبریز و میاندوآب به علت رودهای ارس , سیمینه رود و زرینه رود شكل گرفته است . آذربایجان از سه استان اردبیل , آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تشكیل شده است . استان زنجان را هم به علت یكسانی موسیقی با آذربایجان جزو همین منطقه به حساب می آوریم .
فولك لور آذربایجان
موسیقی سنتی آذربایجان بازتاب مهم ترین وجوه و جوانب زندگی مردم است . در فولك لور موزیكال آذربایجان احوال و روحیات مردم گذشته ی این دیار با لطافت بسیار ترنم می شود . غم , شادی , هجران , وصال , موفقیت ها , شكست ها , قهرمانی هاهمه و همه در این گنجینه ی موزیكال متجلی است . شیوه ی بدیهه خوانی , روش نواختن , اجرا , آراستگی های ملودیك و هماهنگی , اسلوب خاص , پختگی و مطلوب بودن صداها از ویژگیهای جدایی ناپذیر موسیقی این مرزو بوم است .
برخی پژوهشگران موسیقی آذربایجان را به پنج بخش عمده زیر تقسیم می كنند :
۱. عاشیق ها ( عاشیقلار )
۲.ترانه های ملی و مقام ها ( خلق ماهینلاری و مو غاملار )
۳. موسیقی عزا و مذهبی ( تعزیه موسیقی سی )
۴. موسیقی كار و تلاش روزانه ( امك ماهینلاری )
۵.موسیقی عروسی و رقص های مربوط ( توی دویون موسیقی سی )
موسیقی آذربایجان مانند بیشتر مناطق ایران از دو بخش كلی تشكیل می شود : موسیقی با متر آزاد و موسیقی با متر معین
موسیقی با متر آزاد
موسیقی با متر آزاد شامل مجموعه نغماتی است كه با آواز انسانی یا سازو یا تواما با سازو آواز اجرا شود . این موسیقی از قید ریتم و وزن معین فارغ است و هدف آن بیان اشعاری است كه با كمك موسیقی مفاهیم خاصی را القا می كند . به این نوغ موسیقی كه تابع وزن و متر معینی نیست اصطلاحا در آذربایجان ماقام ( مقام ) گفته می شود .این مقام ها را موسیقی دانان محلی , عاشیق ها اجرا می كنند .
در واقع عاشیق ها بازگو كنندگان و مفسران آهنگین افسانه ها ,حكایت ها , حوادث و ماجراهای تاریخی , باورها , اعتقادات و ارزشهایی هستند كه زمینه های آنها در بین مردم وجود دارد . هر یك از مقام های موسیقی آذربایجان عنوانی دارد كه برگرفته از حكایت , افسانه , حماسه و یا موضوعی است كه به صورت شعر درآمده و تحت عنوان مقامی با همان نام شهرت یافته است . معمولترین ساز موسیقی مقامی در آذربایجان همان ساز عاشیق هاست كه چگور و قوپوز هم خوانده می شود .
گفتنی است كه مردم آذربایجان بر اساس شكل و حالت دستگاههای موسیقی سنتی ایران نیز اشعار آذری را می خوانند . هفت دستگاه موسیقی سنتی و بیشتر گوشه های آن در بین خوانندگان و نوازندگان آذری شناخته شده است . خواننده ای همچون اقبال آذر و نوازنده ای همچون بیگجه خانی شاهد این مدعا هستند .
معروف ترین شعرهایی كه عاشیق ها می خوانند به قرار زیر است :
قوشما
– قوشما نوعی شعر همراه با موسیقی است كه از سه تا هفت بند تشكیل شده است .
بایاتی
– بایاتی عبارت است از چهار مصراع شعر كه هر مصراع از هفت هجا تركیب یافته است .
تجنیس
– تجنیس اشعاری هستند كه از سه تا هفت بند تشكیل می شوند و عمده ترین ویژگی آنها به كار بردن صنعت جناس است .
موسیقی با متر معین
موسیقی با متر معین شامل تمام نغمه های آذربایجانی است كه حركت و تقطیع مشخص دارند . در این نوع موسیقی می توان با دست زدن یا پای كوبی موسیقی را همراهی كرد . به عبارت دقیق تر این نوع موسیقی وزن و ریتم مشخص دارد . موسیقی آذری با متر معین را می توان به دو دسته تقسیم كرد :
– نغمه های ریتمیك با كلام
– نعمه های ریتمیك بی كلام
ترانه های آذری با ریتم معین همراه اشعار زیبا و دل انگیزی كه دارند معمولا بیان كنندی مفاهیم عاطفی و مضامین احساسی اند . اشعار این ترانه ها بیش تر ساده موثر و به یادماندنی اند و ملودی همراهی كننده ی آن آهنگی زیبا ودل انگیز و پر جلوه دارد . ترانه های آذری را می توان در عناوین توصیفی , حماسی , ملی و مذهبی تقسیم بندی كرد برخی از مقامهای ریتمیك و بسیار مشهوری كه عاشیق ها می خوانند عبارتند از :
سیمای شمس , منصوریه , آراز باری , اوشاری , مانه ای , حیرانی , شكسته قره باغ , شكسته مقطع , و شكسته شیروان .
شكل دیگری از موسیقی آذربایجان با متر معین موسیقی رقص یا رنگ های آذربایجانی است كه تحرك و شور آفرینی آنها مثال زدنی است .
رقص آذری
رقص در آذربایجان مانند بیشتر نواحی ایران نوعی تمرین بدنی و آمادگی و ورزیدگی درحركات است .
رقصنده آذری گویی با حركات خود برای نبردی سریع آماده می شود . معمولا ساز و ضربی همراهی كننده در احرای رنگ ها به دست عاشیق ها , دایره و در همراهی با اركستر نقاره است .
سازهای آذربایجان
معمول ترین سازهایی كه موسیقی آذربایجان به وسیله آنها اجرا می شود به این شرح است :
عاشیق لر سازی ساز عاشیق ها یا چگور یا قوپوز از شناخته شده ترین سازهای آذری است . این ساز كه نوعی تنبور است از قدیمی ترین سازهای معمول در ایران به شمار می رود و صرفا عاشیق ها آن را می نوازند .
تار نوع خاصی از تار است كه كاسه ی آن از تارهای سنتی كوچك تر است . تار آذری سابقه و قدمت بیشتری از تار سنتی دارد . از آنجا كه تا قبل از صفویه سازی با شكل و نام كنونی تار در ایران معمول نبوده احتمال دارد تار سنتی ایران اقتباسی از تار معمول در آذربایجان باشد .
كمانچه از سازهای متداول و شناخته شده در آذربایجان است و دربیان جالات موسیقی آن سامان نقش عمده ای دارد . كمانچه های آذری نسبتا بزرگ اند و كاسه ای بسته دارند . كمانچه ی آذری مانند كمانچه ی مغمول د ر موسیقی سنتی دارای چهار سیم است .
بالابان از سازهای بادی معمول در آذربایجان است این ساز با صدای گرم و دل نشین خود و با كیفیتی نسبتا بم عمدتا همراه ساز عاشیق ها شنیده می شود .
قره نی ( كلارینت ) به علت قرار گرفتن آذربایجان بر سر راه اروپا به ایران و نیز ارتباط مهاجران آذری با اروپا و تشابه صدای این سازها با بالابان كلارینت بین نوازندگان موسیقی پذیرفته شد و مقبولیت یافت . رنگ سیاه كلارینت و صدای نی مانند آن در زبان آذری معادلی مناسب یافت و از مجموع قره به معنای سیاه و نی , نام جدید قره نی پدید آمد .
گارمون ( آكاردئون ) از سازهای اروپایی است كه بیشر در اروپای شرقی معمول است . این سازها به علت امكان اجرای نغمات آذری و بیان مناسب موسیقی آن سامان به فراوانی در اركسترهای آذربایجان به كار رفته اند تاجایی كه گارمون را اغلب به مثابه ی سازهای كاملا آذربایجانی می شناسند .
ناقاره ( نقاره ) از سازهای ضربی معمول در موسیقی آذربایجان است این ساز استوانه ای است كه در دو طرف آن پوست كشیده شده و پوست ها به وسیله ی طناب هایی محكم می شوند . طنابها در واقع وسیله كوك و زیرو بم كردن صدای نقاره اند .
قاوال ( گاوال یا دایره ) متداول ترین ساز ضربی در آذربایجان است . كمتر خانه ای در آذربایجان است كه در آن دایره نباشد .
دهل و سورنا دو ساز معمول و شناخته شده در بین عشایرو روستاییان آذربایجان است . متداولترین مراسم مردم روستا نشین با صدای دهل و سورنا كامل می شود .
دهل و سورنا به علت صدای پر قدرت خود در دشت ها و كوهها كاربرد فراوان دارند و عامل معمی در خبر رسانی به حساب می آیند . ضربه های پر طنین دهل و نواهای نافذ سورنا بهترین وسیله پیام رسانی و شكل گیری احساس مشترك در مردم روستایی است .
