خانه علوی ، موزه زنده سفال در تبریز می باشد كه در آن هنر سفالگری كه یكی از كهن‌ترین و زیباترین هنرهای ساخت دست انسان است كه با بازی و به حركت درآوردن گِل، آثاری بسیار زیبا و ناب را به ارمغان می‌آورد را به نمایش گذارده اند . تاریخچه سفال ایران به زمان‌های بسیار دور باز‌می‌گردد و خیلی‌ها آغاز هنر سفال و سفالگری را از ایران می‌دانند.
تبریز به واسطه‌ی ولیعهد نشینی در دوره‌ی قاجار پر است از خانه‌های قدیمی دوران قاجار . البته قطعا می دانید كه قدمت شهر تبریز بسیار بیش از اینهاست اما تبریز همواره با زلزله های مهیبی مواجه بوده و یادگارهای چندانی از دوره‌های قدیمی تر ندارد. از دوره ی قاجار به بعد تبریز با زلزله‌های بزرگ مواجه نبوده و خانه‌های قاجاری را در دل خود سلامت نگاه داشته است.
موزه سفال یا موزه زنده سفال یكی از موزه‌های تبریز است كه در محل خانه علوی واقع شده است. قدمت این موزه به دوره قاجار و پهلوی برمی‌گردد و چون بانی ساخت آن خوانده‌ی صرافلار بوده است، به همین دلیل گاه خانه صرافلار نیز خوانده می‌شود. این موزه در خیابان شمس تبریزی، روبروی ایستگاه گرو، كوچه صرافلار واقع شده است و پلاك سفالی آن شاید اولین چیزی باشد كه در این خانه توجه شما را به خود جلب می‌كند. گفته می‌شود گچبری‌های این خانه زیبا در نوع خود یك شاهكار است. این موزه از این جهت موزه زنده نامیده می‌شود كه تمام كارهای سفالگری و جابه‌جایی آن‌ها توسط هنرجویان و اساتید سفالگری در طبقه زیرزمین قابل مشاهده است. سفال‌های مورد استفاده در این موزه به رنگ سفید هستند. این موزه را می توان تنها موزه زنده‌ی سفال كشور نامید.
این خانه زیبا در سال ۱۳۷۹ به‌دستِ استان‌داری وقت آذربایجان‌شرقی و سازمان میراث فرهنگی خریداری و مرمت و بازسازی شده و بعد از آن در سال ۱۳۸۴ تغییر كاربری داد و به خانه موزه سفال نام‌گذاری و محل برگزاری كلاس‌های سفالگری شد و همچنین به عنوان موزه زنده سفال شروع به فعالیت كرد. سفال سفید مشخصه‌ی هنر سفال گری و میراث ماندگار آذربایجان است. بیشتر معادن این خاك های سفید در زنوز است،خاستگاه این هنر نیز روستای زنوز از توابع مرند است.
معماری خانه تاریخی علوی
تاریخ این خانه قدیمی به دوره قاجاریه – پهلوی بر می گردد كه بصورت زیرزمین و یك طبقه فوقانی با معماری اصیل ایرانی احداث شده است و دارای ایوان در نمای اصلی بوده كه بر روی دو ستون استوار شده و دارای گچكاری های زیبا میباشد.
قسمت ورودی این بنا در گذشته به شكل هشتی بود كه با گذر زمان و تفكیك قطعه كامل به قطعات مستقل، این هشتی از بین رفته و ورودی از طریق یك دالان باریك انجام می‌شود. حیاط این خانه به شكل مستطیل بوده و شامل یك حوض زیبا و دو باغچه می‌شود. تزئینات به كار رفته در نمای این ساختمان گچی سنتوری و نمای اصلی به شكل درخت مو و همچنین آجركاری‌های گچبری شده است. در دو طرف ایوان نیز دوباره از جنس گچ، گل، بوته و پرندگان زیبایی نمای این خانه را حیرت‌انگیز می‌كند. گفته می‌شود گچبری‌های این خانه زیبا در نوع خود یك شاهكار است.از در ورودی كه بگذرید نمای سفید رنگ این خانه توجه شما را جلب خواهد كرد. درخت‌های حیاط و حوض فیروزه ای رنگ وسط آن چشم‌نواز است.
این بنا دارای یك طبقه فوقانی و یك طبقه زیرزمین است كه معماری آن اصیل ایرانی است. نمای اصلی خانه دارای یك ایوان است كه بر روی دو ستون بزرگ با گچكاری‌های زیبا استوار شده است.
خانه علوی از یك زیرزمین و یك طبقه اصلی تشكیل شده است. زیرزمین خانه برای كلاس‌های عملی چرخ‌كاری سفال است و طبقه اول كه قسمت اصلی ساختمان است، محل موزه زنده سفال و گالری سفال است. یك طبقه كوچك هم دارد كه دو اتاق دارد و كلاس‌های سفال و هنرهای تجسمی در آن‌ها تشكیل می‌شود. طبقه ی بالا با پنجره های ارسی و سالنی زیبا محل نگهداری آثار منحصر به فرد سفالگران تبریزی است. در طبقه بالا نیز می توانید برای یادگار سفال نیز تهیه كنید.
موزه سفال تبریز چهار قسمت اساسی دارد: حوضخانه كه در قسمت زیرزمین قرار گرفته و عموماً برای اجتماعات و جلسات هنرمندان و نمایشگاه‌های موقت استفاده می‌شود، نمایشگاه دائمی كه همان بخش اصلی موزه برای نمایش آثار سفالگران برجسته تبریزی مانند خانم تطهیری مقدم، استاد قابچی و غیره است.
سالن اول، بخش نمایش آثار استاد فریده تطهیری‌مقدم، یكی از هنرمندان سفالگری، است. بعد از بازدید از سالن اول به سالن دوم می‌رویم كه بزرگ‌ترین بخش موزه است كه هم از نظر طراحی و معماری بسیار زیباست و هم شامل آثار بسیار زیبا و ارزشمند جمعی هنرمندان سفال است.
ازجمله آثاری كه در موزه زنده سفال به نمایش گذاشته شده، می‌توان به هنرهای سفالینه سنتی، مشبك‌كاری، سفال‌هایی كه روی آن‌ها نقش‌ونگارهای زیبا و سنتی طراحی شده، كتیبه، تابلوهای سفالی و… اشاره كرد كه همگی آن‌ها هنر دست هنرمندان سفال استان آذربایجان‌شرقی و شهر تبریز، مانند استاد فریده تطهیری‌مقدم، استاد قابچی، سعیده خوشرنگی و… هستند.
نحوه دسترسی به موزه سفال تبریز
ساعات بازدید: ۹ صبح الی ۱۷ بعد از ظهر
آدرس :تبریز -خیابان شمس تبریزی-روبروی ایستگاه گرو-كوچه ی صرافلار-كوچه ی شهید نوروزی- پلاك ۱۰۰-موزه ی زنده ی سفال
