محوطه باستانی چلو: گنجینه‌ای از تاریخ در دل خراسان شمالی
محوطه باستانی چلو، یكی از مهم‌ترین و ارزشمندترین آثار تاریخی ایران است كه در شهرستان جاجرم، استان خراسان شمالی واقع شده است. این محوطه باستانی با قدمتی شش هزار ساله، پنجره‌ای رو به گذشته‌ای دور و پرافتخار می‌گشاید و از آن به عنوان یكی از بزرگترین استقرارهای پیش از تاریخ شمال شرق كشور یاد می‌شود.
محوطه ی باستانی چلو یا همان شهر سوخته با قدمتی حدود ۶۰۰۰ سال در چند كیلومتری سنخواست قرار دارد. گفته شده كشاورزان سنخواست حین كار بر روی زمین های خود این منطقه را برای اولین بار كشف كرده اند كه بلافاصله مورد توجه مسئولین قرار گرفته و عمیلات جستجو در این منطقه آغاز شده و تا كنون بقایای اسكلت انسان، تكه های كوزه و سفال و بقایای ظروف شكسته سفالی در اینجا كشف شده است. تحقیقات در این منطقه در فرصت های آتی همچنان ادامه خواهد داشت.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی ‘علی اكبر وحدتی’ معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: فصل اول كاوش باستانشناسی در محوطه تپه باستانی چلو در نیمه مهرماه امسال با همكاری هیات ایتالیایی و با نظارت مستقیم پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام شد.
وی افزود: این محوطه یك استقرارگاه باستانی وسیع در حوالی شهر سنخواست است كه نشانه‌های استقرار از دوره مس و سنگ تا دوره آهن (هزاره چهارم تا اول پیش از میلاد) در آن برجای مانده است.
وحدتی گفت: این محوطه با گستره حدود ۶۰ هكتار در زمره بزرگترین استقرارگاههای پیش از تاریخ شمال شرق كشور است كه ایجاد شش كارگاه كاوش و ۲۸ گمانه تعیین حریم در بخش‌های محوطه نتایج ارزشمندی را به بار آورد.
تابلوی ورودی منطقه
تكه های شكسته ظروف سفالی
محل خروج اسكلت های انسان
وحدتی افزود: كاوش در محوطه چلو در دو بخش استقراری و گورستان انجام شد كه چشم‌انداز جدیدی از باستانشناسی پیش از تاریخ حوزه رود ‘كالشور’ و منطقه شمال شرق كشور را ترسیم كرد.
وی اظهار داشت: در منطقه گورستان، با وجود فعالیت‌های كشاورزی در دهه‌های قبل و تخریب تعدادی از گورها، بر اساس اطلاعات حاصل از كاوش در شش گور می‌توان بخشی از آداب تدفین را بازسازی كرد.
سرپرست ایرانی تیم مشترك ایران – ایتالیا در كاوش تپه چلو، افزود: در گورستان محوطه چلو، مرده‌ها به پهلوی راست و به حالت خمیده (چمباتمه زده) دفن شده‌اند و هدایای تدفینی اغلب در بالای سر و كنار پاهای آنها چیده شده و در تمام گورهای كاوش شده یك ظرف ‘آشپرخانه‌ای’ وجود دارد كه در آن بقایای مواد غذایی به چشم می‌خورد.
وی گفت: كاوش تیم مشترك در نیمه غربی محوطه چلو یك محدوده ذخیره‌سازی آذوقه به مساحت حدود یك هكتار را آشكار ساخت و آثاری از مهر و موم دهانه خمره‌ها به دست آمد كه به احتمال قوی نشان‌دهنده یك نظام انبارداری پیشرفته و كنترل مواد ورودی و خروجی به انبارها است.
بقایای یك جسد تاریخی كشف شده در كاوشهای باستانشناسی تپه تاریخی چلو در محل آیینه خانه مفخم شهر بجنورد به نمایش گذاشته شد.
علی كاظمی در گفت و گو با ایرنا افزود: این جسد كه متعلق به یك زن میانسال است پارسال توسط هیات كاوش باستانشناسی مشترك ایران و ایتالیا به همراه شماری دیگر از اجساد در این تپه تاریخی كشف شده بود.وی گفت: برای انتقال و نمایش بقایای جسد زن میانسال به محوطه عمارت مفخم بجنورد تمامی اصول علمی رعایت شده است.او افزود: هدف از انتقال یك نمونه از اجساد كشف شده در تپه تاریخی چلو به محوطه آیینه خانه عمارت مفخم بجنورد معرفی این اثر تاریخی چهار ساله به گردشگران بوده است.
معاون اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی اظهار داشت: محوطه باستانی چلو در مسیر یك شاهراه باستانی قرار گرفته كه در قرون اولیه اسلام نیشابور و گرگان را به هم مرتبط می‌كرده و شاید بتوان گفت این راه از دوره پیش از تاریخ شكل گرفته است.
وحدتی افزود: با ادامه كاوش در این محوطه در سال‌های آتی می‌توان نقش كلیدی منطقه حاشیه كویر و حوزه كالشور را در تكامل فرهنگ‌های پیش از تاریخ شمال شرق فلات روشن ساخت و به سوالات مهمی در باب روابط فرهنگی ایران و آسیای میانه پاسخ داد.
سرپرست ایرانی تیم مشترك ایران – ایتالیا در كاوش تپه چلو گفت: محوطه باستانی چلو، نظر به جایگاه مطالعاتی و اهمیت فرهنگی‌اش در سال ۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
كاوشگران ایتالیایی و فرانسوی چهار سال پیش با مطالعه بر روی تپه تاریخی چلو سنخواست، دیرینگی آنرا بیش از پنج هزار سال تخمین زده بودند.