دبستان دیانت قزوین كه مربوط به دوره قاجار است و در شهر قزوین، خیابان شهید انصاری، محله لرها واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۰۴ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.همه ما مدارس دوران پهلوی را در فیلم‌ها و سریال‌هایی كه درباره این دوره تاریخی ساخته شده است دیده‌ایم یا دست‌كم از قدیمی‌ترها درباره آن شنیده‌ایم.
مدارسی كه حیاط وسیع، كلاس‌های بزرگ و پرجمعیت، مدیران كراواتی، دانش‌آموزهای كچل و ناظم‌های چوب‌به‌دست داشتند و تحفه عصر انقلاب سفید محمدرضاشاه (یكی از بندهای آن آموزش رایگان دانش‌آموزان بود) بودند. تعدادی از این مدارس بعداز انقلاب حفظ و مرمت شدند و به موزه تبدیل شدند. دبستان دیانت از جاذبه های دیدنی قزوین نیز یكی از همین مدارس است كه این روزها به موزه تبدیل شده است.
این مدرسه كه متعلق به دوره‌ی قاجار است در خیابان شهید انصاری قزوین، محله لرها، در كوچه‌ی شهید توسلی قرار دارد. آموزگاران این مدرسه را افرادی همچون محمد شهیدی، استاد محمود خیری، پژوهشگر قزوینی محمد تقی نوروزی و ابوالقاسم دانش تشكیل می‌دادند.مدیریت این مدرسه به غلامرضا خان شمس واگذار گشت كه تا بعد از شهریور ۱۳۲۰ نیز آن سمت را برعهده داشت.
دبستان دیانت هفدهمین مدرسه قزوین است كه در سال ۱۳۰۶ شمسی به روایتی توسط مرحوم حاج محمد جزمه‌ای كه از روحانیون بنام شهر بوده و به قولی توسط مرحوم حاج آقا خوئینی كه ایشان نیز روحانی بوده اند آغاز به كار كرده است.ساختمان كنونی دبستان دیانت بنابر اسناد برجای‌مانده از این مدرسه، در اواخر دوران قاجار بنا شده و تا مدت‌ها خانه تاجر متمولی به نام آقای حاج فتحعلی بوده تا اینكه اداره فرهنگ و آموزش قزوین این ملك را در سال ۱۳۲۰ اجاره می كند و سپس دبستان دیانت را به این مكان انتقال می‌دهد.
جذاب‌ترین و خاطره‌انگیزترین بخش مجموعه، موزه مدرسه دیانت اشیایی است كه در آن نگهداری می‌شود. این اشیا شامل مجموعه‌ای از ۱۰۰ سال تاریخچه آموزش‌وپرورش شهر قزوین است كه در قالب عكس‌های دبیران و دانش‌آموزان، قدیمی‌ترین كتاب‌های درسی، اولین مجلات كودك و نوجوان در ایران، اقسام وسایل آزمایشگاهی و ابزار كمك‌آموزشی نمایش داده می‌شوند.
همچنین موزه فرهنگ و آموزش دارای اتاق‌های گوناگونی است كه در هریك گروهی از اشیای مرتبط در آن نگهداری می‌شود. مجموعه‌ای از صد سال تاریخچه آموزش و پرورش استان در قاب تصاویری زنده و گویا بر دیوارهای مدرسه دیانت خودنمایی می‌كند.
دبستان دیانت كه درحال‌حاضر با نام موزه فرهنگ و آموزش در قزوین شناخته می‌شود، هفدهمین مدرسه این شهر بوده كه در سال ۱۳۰۶ شمسی مرحوم حاج محمد جزمه‌ای و حاج‌آقا خوئینی، كه از روحانیان نامدار شهر قزوین بوده‌اند، آن را تأسیس كرده‌اند.
این دبستان پسرانه ملی با شش كلاس و ۱۴۰ دانش‌آموز، ابتدا در كوچه پنجه‌علی خیابان پیغمبریه (یكی از قدیمی‌ترین خیابان‌های قزوین) واقع شده بود؛ تا اینكه در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی به خیابان مولوی فعلی (محله شیروخورشید سابق) و درنهایت به محل كنونی خود یعنی خیابان شهید انصاری (محله كوروش سابق) انتقال یافت.
بنابر اسناد دبستان دیانت، ماهانه حدود ۷۰۰ ریال از شهریه دانش‌آموزان درآمد و ۱۳۰۰ ریال هزینه داشته كه كسری آن از كمك‌های اداره معارف قزوین جبران می‌شد. این دبستان در سال ۱۳۲۹ به یك مدرسه دولتی تبدیل شد.
در طول سال‌های فعالیت دیانت، افراد سرشناسی مدیریت این مدرسه را برعهده داشته‌اند. بسیاری از قهرمان‌ها و مشاهیر قزوین در این دبستان تحصیل كرده‌اند.
این فضاسازی چنان دقیق است كه بازدیدكنندگان به یاد دوران قدیم، ناخودآگاه بر نیمكت‌های چوبی می‌نشینند و خود را برای لحظاتی هرچند كوتاه به‌جای دانش‌آموزان دبستان دیانت تصور می‌كنند.
این موزه در حال گسترش كه با صرف هزینه هفت میلیاردی و تلاش چندین‌ساله ابراهیم صفاریان، از پیشكسوتان آموزش‌وپرورش قزوین، برپاشده است در خیابان شهید انصاری قزوین در محله لرها (پلاك ۱۷) واقع شده است و همه‌روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱:۳۰ بعدازظهر قابل بازدید است.
