جزیره زیبای قشم

طرح جامع قشم
جزیره قشم واقع در تنگه هرمز به موازات سواحل سرزمین مادر، با گسترده ای نزدیك به ۱۵۰۰ كیلو متر مربع- ۱۴۰ كیلومتر درازا و عرض متوسط ۱۱ كیلومتر – نه تنها بزرگترین جزیره خلیج فارس كه مساحتی بیشتر، معادل یا كمتر از ۲۲ كشور مستقل جهان دارد و نیز ۵/۲ برابر كشورهایی چون سنگاپور و بحرین است.
سابقه تاریخی قشم به پیش از اسلام می رسد و نام های قشم، كشم، كیش، تنب، سیری و غیره حكایت از توقف طولانی عیلامی ها در این نواحی در سده های پیش از میلاد مسیح دارد. آثار بسیاری از تمدن عیلامی در سواحل خلیج فارس ا ز جمله در بوشهر، خارك و قشم به دست آمده و بقایای آتشكده های زرتشتیان در قشم نشان دهنده وجود پیروان این مذهب در روزگاران پیشین جزیره است .
قشم به علت موقعیت سوق الجیشی خود در همه رویدادها و حوادث و لشكركشی های تاریخی از عیلامی ها تا اسكندر، از اسكندر تا امویان و عباسیان و از آنها تا پرتغالی ها و انگلیسی ها مقامی شامخ داشته است. آن گونه كه در كتاب های تاریخی نگاشته شده است، قشم پیش از اسلام و هم پس از آن دارای رونق و اعتبار تجاری و دریانوردی بسیار بوده است. رونق این جزیره و بنادر و جزایر اطراف آن بیشتر به عصر دیالمه و آل بویه باز می گردد كه رفت و آمد كشتی های تجاری از آنجا به سواحل دریاهای چین و هند و نواحی آفریقا تداوم داشته است.
در روزگار كنونی نیز قشم همچنان توانسته است موقعیت ممتاز خود را حفظ كند. همه كشتی های عازم كشورهای حاشیه خلیج فارس می باید از نزدیكی سواحل جنوبی قشم بگذرند و اغلب پروازهای بین المللی شرق و غرب از حریم هوایی این جزیره عبور می كنند .
عمده هدف جمهوری اسلامی ایران از ایجاد منطقه آزاد قشم در سال ۱۳۶۹ استفاده بهینه از موقعیت ممتاز این جزیره برای تبدیل شدن به یك قطب بزرگ اقتصادی صنعتی، تسهیل و توسعه جریان صادرات و واردات، جلب مدیریت علمی و روز جهان، جذب سرمایه و تكنولوژی پیشرفته بوده است. همچنین تبدیل شدن به منطقه گردشگری با بازدید گردشگران از اماكن تفریحی قشم است. با اعلام محدوده ای به وسعت ۲۰۰ هكتار از بندر عظیم و مجهز شهید رجایی به عنوان منطقه ویژه اقتصادی از سوی دولت و افزوده شدن آن به حریم اختیارات قانونی سازمان منطقه آزاد قشم، این سازمان قادر است فصل جدیدی از ارائه تسهیلات – با استفاده از تجهیزات پیشرفته اسكله شهید رجایی – را در زمینه تخلیه و بار گیری انواع كالا برای كشتی های اقیانوس پیما آغاز كند و امكاناتی مطلوب در تبادل كالا و ترانزیت به بازرگانان عرضه بدارد.
به دلیل وجود ذخایر عظیم زیرزمینی ( نفت و گاز ) و معادن مختلف، همچنین قرار گرفتن در تنگه استراتژیك هرمز، جزیره قشم از موقعیتی كاملاٌ استثنایی برای تبدیل شدن به یك كانون اقتصادی صنعتی موفق و پیشتاز در كشورهای خاورمیانه، آسیای میانه و حوزه اقیانوس هند به ویژه در خلیج فارس و دریای عمان برخوردار است.

قشم افزون بر ۱۰۰ هزار جمعیت بومی دارد كه در ۶۰ آبادی و پنج شهر بزرگ و كوچك ( قشم ، درگهان ، طبل ، رمچاه ، لافت و رمكان ) به سر می برند. عمده فعالیت مردم قشم در زمینه هایی چون صیادی ( ماهی و میگو ) ، لنج سازی ، نخل داری و دادوستد متمركز است.
شهر قشم در شرقی ترین نقطه جزیره واقع شده و به رغم آن كه این شهر نسبت به كل جزیره مركزیت هندسی ندارد ، اما به علت موقعیت مهم استراتژیك آن ( دید گسترده به جنوب و شمال وشرق، دید به تنگه هرمز ، نزدیكی به بندرعباس و …) از قدیم واجد اهمیت بوده و مهم ترین سكونتگاه جزیره محسوب می شده است. انتخاب قشم به عنوان پایگاه اصلی توسعه منطقه آزاد تجاری- صنعتی نیز بر اهمیت این شهر افزوده است.
به لحاظ آب و هوا جزیره قشم به عنوان بخشی از اقلیم بزرگ ایران كم و بیش تحت تأثیر جریان عمومی آتمسفر به خصوص جریان های سیبری، مدیترانه ای، آتلانتیك، جریانات موسمی اقیانوس هند و بالاخره جریانات عربستان و صحرا بوده و به خصوص با توجه به عرض جغرافیایی كم و مجاورت آن با آب های گرم خلیج فارس، درجه حرارت هوا ی این جزیره همیشه بالای صفر و به طور متوسط ۲۶ درجه سانتی گراد است . برخورداری از یك فصل طولانی و گرم و مرطوب و یك فصل كوتاه و معتدل از ویژگی های عمده آب و هوایی جزیره به شمار می رود. مرتفع ترین نقطه جزیره در كیش كوه ( معروف به بو خو ) است كه ۳۵۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
بارندگی جزیره قشم متاثر از شرایط مدیترانه ای و در عین حال در معرض بارش های موسمی است . به این مفهوم كه فصل بارش منطبق بر فصول نسبتاً سردتر سال بوده و فصل خشك مقارن با تابستان است . با این وجود، به علت نفوذ گاه به گاه جریانات فصلی اقیانوس هند ، یك ماكزیمم فرعی ضعیف بارندگی در مرداد ماه كه اوج فعالیت این جریان است نیز وجود دارد.
امید آنكه جزیره قشم در فصل جدید حیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی خود نماینده ای شایسته برای فرهنگ پویا و اقتصاد و بازرگانی ایران در منطقه باشد و نقشی ارزنده و بر جسته در جهان امروز ایفا كند .
باید ها و نباید ها در طرح جامع قشم
قشم در میان مناطق آزاد كشور ایران از جهاتی دارای وضعیتی استثنایی است. اول آنكه تمثیلی تمام عیار از خود كشور است و از این لحاظ با بندر یا سرزمینی بكر و محدود كه تنها مشمول یك اطلاق قانونی ( معافیت های مناطق آزاد ) است، قابل قیاس نیست.
جزیره ای است وسیع با فاصله اندكی از خاك اصلی، دارای تاریخ اجتماعی و فرهنگی پیوسته و مشابه سایر نقاط جمعیتی كشور. قابلیت های انسانی، طبیعی و معدنی آن چشمگیر و مستعد توسعه فراگیر به شمار می رود. این قابلیت ها منحصر به موقعیت جغرافیایی آن یا بخش توریسم یا بخش صنعت و معدن و … نیست بلكه مجموعه آن ها است .
به همین دلیل برنامه ریزی برای آن نیز با سایر مناطق آزاد متفاوت است. به عبارتی برنامه ریزی برای آن مانند برنامه ریزی برای كل كشور است. هر چند كه جزیره محدوده یك شهرستان را در بر می گیرد یعنی سرزمین بكر نیست كه همه ایده های مدرن مدیریت و توسعه كالبدی را بتوان برای آن تصور نمود. برای رفع این پیچیدگی در سال ۱۹۹۲ میلادی بنا به سفارش منطقه آزاد تازه تأسیس قشم برنامه ریزی برای راهگشایی توسعه علمی آن آغاز شد و این امر به مشاور سوئدی سوئكو واگذار گردید.
رئوس این برنامه در مقابل تغییرات عمومی دركشور و تغییر در مدیریت ها و سیاست به طور مداوم مورد علاقه و بازبینی قرار گرفته است، با این وجود به دلیل بنیادین بودن مباحث آن برای شناخت قابلیت ها و امكانات و موانع همواره می توان به آن مراجعه نمود. آنچه در این میان حائز اهمیت است تحقق یا عدم تحقق الگوها و اعداد و ارقام نیست بلكه متدولوژی جامعی است كه برای خواننده قالب های صحیحی را برای درك پیچیدگی ها عرضه می نماید.
در اینجا رئوس كلی یا فلسفه عمومی توسعه از دیدگاه برنامه ریزان مذكور شامل باید ها و نبایدها در بخش ها اجمالاً مطرح می شود.
محیط فرهنگی
توسعه باید به دنبال تعادل اجتماعی در میان مردم قشم و با روشی باشد كه حافظ میراث فرهنگی آنهاست . در دورنمای آینده تركیب گروههای قومی و ملیتهای مختلف پیش بینی شده است كه آزادی برای فرهنگهای مختلف بایستی تسهیل شود.
در حالی كه بروز برخی از تمایلات فرهنگی ممكن است به عنوان انحراف از نرمهای رایج در ایران شناخته شود، تسهیلات خاص برای سایر ملیتها و یا گروهای قومی و بین المللی ممكن است مجاز شمرده شود.
توسعه انسانی
اختلاف نرخ سواد بین مردم قشم و ایران به طور كلی در مدت ده سال باید حذف شود. آموزش، تربیت و دیگر روابط مربوط به نیروی كار باید فراهم شود. یعنی از طریق تسهیل در استخدام و شركت اهالی قشم در بخش مدرن اقتصادی ، نرخ بیكاری و تعداد افراد آماده به كار به حداقل رسانده شود .
بیكاری باید به كمتر از نصف سطح فعلی و حدود ۱۰ درصد در پنج سال آینده رسیده و فعالیتهای بازاركارگری باید مورد نظر قرار گیرد . مثلاً ؛ تعداد كارگران زن همسطح با ایران در یك دهه افزایش یابد . سلامت ، بهداشت ، و خدمات مربوط برای اكثریت مردم قشم باید به همان سطح ایران در مدت یك دهه برسد .
بهره برداری و حفاظت منابع طبیعی
میزان بهره برداری از منابع طبیعی غیر قابل جایگزین باید مطابق سیاست دراز مدت ایران برای بهره برداری از چنین منابعی باشد. بهره برداری از منابع طبیعی قابل جایگزین بایستی بر اساس اصل (lndefinite Long-Term Sustainable yield) I.L.T.S.Y باشد .
برای به حداكثر رساندن مقدار ارزش افزوده از بهره برداری منابع طبیعی غیر قابل جایگزین انتخاب بین درخواست و تصویب پروژه با توجه به قیمت خالص برگشتی بایستی انجام شود .
با توجه به ذخیره عظیم گاز طبیعی ، قیمت گذاری گاز طبیعی باید در برگیرنده هزینه نهایی عرضه در دراز مدت بر اساس نرخ واقعی تبدیل ارز، باشد. برای بقیه منابع طبیعی غیر قابل جایگزین مانند نفت، نمك ، آهك و غیره قیمت گذاری همچنین باید امكان كاهش مناسب حق بیمه ( جایزه ) را بدهد .

توسعه اقتصادی
رشد اقتصادی دراز مدت كه قابل رقابت با تورم و بیكاری است باید سرفصل موضوعات اقتصادی باشد . موارد اقتصادی تكمیلی شامل ارزش افزوده منابع طبیعی داخلی و تولید ارز توسط صادرات غیر نفتی است .
هدف اصلی باید توزیع در آمد مناسب و متعادل باشد تا از ایجاد اقتصاد دو جانبه متشكل از بخش تجاری سنتی با برگشت كم از یك طرف و بخش مدرن بر درآمد از طرف دیگر اجتناب شود . گام های توسعه اقتصادی و انتخاب پروژه های صنعتی و زیر بنایی بایست دنباله رو اصول مالی و اقتصادی معتبر باشد . در نهایت منطقه آزاد تجاری باید به نحوی عمل كند كه سرمایه گذاران انگیزه رقابت با سایر مناطق آزاد تجاری و یا صادراتی جهان را پیدا كنند .
زراعت و كشاورزی
زمینهای موجود و بالقوه برای كشاورزی و زراعت باید از سایر كاربردها بر كنار باشند . علی رغم پیش شرط های كلی نامطلوب برای كشاورزی و زراعت ، باید در حد امكان از پتانسیل موجود با معرفی تكنیكهای مدرن مانند بذر اصلاح شده ، كودها و سموم دفع آفات نباتی ، روشهای گندزدایی و بسته بندی خرما ، بذر افشانی مصنوعی ، خدمات دام پزشكی و غیره كه در كلیه موارد دارای افزایش توان تولید تا ۵۰ درصد می باشد ، بهره برداری كرد . كشت و صنعت ، ارزش فرآورده های كشاورزی را می افزایند ، مثلاً مرغداریها و دامداریها باید بهبود یابند.
شیلات
برای نگهداری سطح پایدار صید همه گونه ها كه از حد اكثر بازده موجود در دراز مدت فراتر نرود، باید تلاش شود . این اندازه باید با حداكثر فعالیت ماهیگیری موجود جمعیت قشم سنجیده شود . افزایش صید ماهی های ساردین باید توسط ترویج روش های جدید ماهی گیری ارزیابی شود. تأسیس ناوگان ماهیگیری در جزیره قشم در جهت بهره برداری از ذخائر عظیم مزوپلاژیك دریای عمان نیز باید ترویج شود.
صنعت
توسعه صنعتی باید روی فرآیندهای بالا دست و میانی، منابع طبیعی داخلی انبوه و كم هزینه، با استفاده از چنین منابع طبیعی در صنایع انرژی بر متمركز شود.
صنایعی كه از موقعیت جغرافیایی راهبردی جزیره قشم به عنوان دروازه ای به ایران، خلیج فارس و كشور های شوروی سابق سود می برند ، بایستی ارتقاء پیدا كنند .
صنایعی كه با زنجیره قوی به سرزمین اصلی متصلند بایستی تشویق شوند . صنایع با جهت گیری صادرات نیز باید تشویق شوند .
صنایعی كه ممكن است به كسب تكنولوژی خارجی و یا دستیابی به بازارهای شبكه بین المللی تمایل دارند باید ترغیب شوند . صنایعی كه قرار است تأسیس شود باید از نظر مالی و اقتصادی قابل اجراء باشند .
شرایط مطلوب برای سمت گیری فعالیتهای تجاری باید ایجاد شود تا موجب جذب سرمایه گذاران خارجی شده و بدینوسیله نشان دهد كه ایران با سیاستهای جدید اقتصادی ، یك كشور جاذب برای مهمانان خارجی است می توان در آن سرمایه گذاری كرد . در این خصوص به سرمایه گذاریها ی بخش خصوصی بایستی ارجحیت داده شود . از سرمایه گذاری های مستقیم خارجی ترجیحاً مشترك شركا ایرانی باید استقبال كرد . انتقال تكنولوژی از قشم به ایران به تشویق الحاق شركتهای ایرانی و خارجی و فراهم سازی مواد خام از ایران و كاربرد دانش فنی ایرانیها در طرح های صنعتی باید ارتقا یابد.
بخش خدمات
ایجاد مؤسسات خدمات حرفه ای در زمینه هایی مانند بیمه ، موضوعات قانونی ، تبلیغات ، خدمات مشاوره حمل بار ، كشتیرانی ، تعمیرات ، انبار ، حمل و نقل ، عمده فروشی ، و خرده فروشی و غیره بایستی ترویج پیدا كند تا امر توسعه منطقه آزاد قشم تسهیل یابد .
ایجاد تهسیلات بانكی در قشم كه منجر به شناخته شدن جزیره قشم به عنوان یك مركز مبادله مالی در ناحیه خواهد شد نیز باید تأكید شود .
توسعه توریسم
با توجه به زیبایی قسمتهایی از جزیره قشم و پتانسیلهای جاذبی كه با امكانات معافیت گمركی ایجاد شده است ، تسهیلاتی مانند هتل ، رستوران ، اماكن ورزشی و سایر وسایل تفریحی به منظور توسعه توریسم در قشم باید تأسیس شود .
توریسم می تواند منبع مهم در آمد و فرصتهای شغلی در جزیره به ویژه در كوتاه مدت و میان مدت باشد .
توسعه زیر بنایی
توسعه زیر بنایی متضمن تهیه و ایجاد سرویسهای با كیفیت بالا برای صنایع و ساكنان در سطوح همسان در نواحی قدیمی و جدید است .
با توجه به بعد مسافت و سطح پایین خدمات ، در حال حاضر جذب سرمایه گذاری اقتصادی نیازمند پیشرفت سریع است . تحقق سرمایه گذاری زیربنایی متضمن بهینه كردن كاربرد تسهیلات و اجتناب از هزینه های بیش از ظرفیت و ایجاد خدمات با قیمتهای قابل رقابت بر پایه بر گشت كامل هزینه می باشد .
سرمایه گذاران خصوصی بایستی به شركت در كارهای زیربنایی و اجرای آنها تشویق شوند . با توجه به تسهیلات حمل و نقل ، سرمایه گذاری كافی و خدمات مناسب مد نظر گرفته شود . ترافیك منظم هوایی برای ارائه خدمات در فاصله های دور مورد نیاز است . حمل و نقل دریایی برای كالا و مسافر باید پیشرفت كند و حمل و نقل عمومی در جزیره ایجاد شود . اجراء پروژه پل خلیج فارس زمانی كه از نظر مالی و اقتصادی امكانات آن فراهم شد باید ترغیب شود .
توسعه جوامع
ساختار جوامع موجود و محلات باید با برنامه توسعه جزیره قشم مطابقت نماید . خانه سازی باید ترغیت گردد به طوری كه از كمبود مسكن در جزیره جلوگیری كند . توسعه جوامع باید با دور نمای خلق یكپارچگی در كل جزیره و استفاده عموم از تسهیلات صورت گیرد و همزمان با ایجاد ساختارهای اجتماعی به آن توجه شود . در روند توسعه ، مناطق موجود باید از همان تسهیلات مناطق جدید برخوردار شوند .
برای ساكنان مهاجر باید شرایط اجتماعی مورد نیاز و تسهیلات فرهنگی – آموزشی مناسب فراهم شود . این امر ممكن است از طریق ایجاد یك مدرسه بین المللی در مجاورت چند محله و یا سایر اقدامات انجام پذیرد .
كاربری زمین
كاربری زمین به منظور توسعه جوامع و صنعت باید متضمن حفظ و تقویت سیمای طبیعی و مصنوع منطقه بوده و بنابراین به زمینهای مساعد كشاورزی تعدی نشود .
توسعه ، خصوصاً توسعه جوامع ، باید با توجه به مقیاس ، مواد ، رنگها ، و ایجاد هویت هماهنگ با سیمای طبیعی و مصنوع محیط باشد . همچنین توسعه بایستی در مقیاس متعادل و هماهنگ با ویژگیهای محیطی صورت گیرد .
ساختار روستاهای موجود باید حفظ و تقویت شود اگر چه به دلائل مختلف ممكن است تعدادی از روستاها سریعتر از دیگران برای رشد ، برنامه ریزی شوند .
تدارك تسهیلات خدماتی در هماهنگی كامل با توسعه خانه سازی باید مورد نظر باشد تا تمام روستاها و شهرها تجهیز شده و بدینوسیله برای سكونت مورد توجه قرار گیرند .
حفاظت محیط زیست
توسعه منطقی صنایع و تأسیسات زیر بنایی باید هماهنگ با توسعه پایدار و مدیریت منابع طبیعی باشد تا وضعیت اقتصادی و امكانات رفاهی ساكنین جزیره قشم و كل كشور را ارتقاء دهد .
توسعه اقتصادی نباید از ظرفیتهای محیطی قابل احیاء تجاوز نماید . در مواردی كه تجاوز به محیط طبیعی در اثر توسعه مورد نظر غیر قابل اجتناب است ، منافع اقتصادی و اجتماعی باید به دقت در برابر چنین ضربه های منفی بر محیط زیست سنجیده شود .
مزیت های جزیره قشم

جزیره قشم را می توان با نگاهی احساسی و برآمده از پیوندهای عاطفی تعریف كرد و به تمجید مزیت های متنوع آن پرداخت. كمااینكه چه بسیار هنرمندان قلمرو هفت هنر به شدت تحت تأثیر جادوی اقلیم و جذابیت های فرهنگی آن قرار گرفته و به شیواترین قلم به وصف این جزیره به راستی زیبا و متفاوت از هر جای دیگر پرداختند .
اما ، حقیقتاً مزیت های جزیره قشم ، بر اساس پتانسیل های واقعی آن چیست و برنامه های توسعه جزیره می باید بر چه مبناهایی طراحی شود ؟
پتانسیل های ویژه قشم
جدا از پتانسیل های اقتصادی – طبیعی – جغرافیایی جزیره قشم ، بعضی پتانسیل های ویژه و پنهان و پوشیده از چشم نیز در این جزیره وجود دارند كه باید آنها را در معادله مزیت های جزیره و آماده سازی آن برای تبدیل به یك سكوی صادراتی و كسب مكان شایسته در بازارهای منطقه ای وارد كرد .
وجود امنیت سیاسی – اجتماعی و دوری از نواحی بحران زا
وجود امنیت سیاسی – اجتماعی در همه جا و به ویژه در مناطق آزاد از مهمترین پیش زمینه های فعالیت های اقتصادی و تجاری به شمار می رود . منطقه آزاد قشم به قدر كافی از مناطق خطر پذیر شرقی ، غربی و یا شمال شرقی كشور دور است و از ناحیه همسایگان خود نیز در معرض خطر جدی قرار ندارد . گواینكه جنگ تجاوزكارانه عراق با ایران و یا تهاجم به كویت و اشغال آن از سوی عراق ، دیر گاهی آب های خلیج فارس را خطر آمیز كرده و ریسك اقتصادی آن را بالا برده بود ، اما به هر حال جزیره قشم در مقایسه با دیگر مناطق آزاد كشورهای جنوبی این خلیج از امتیاز كمتری برخوردار نبوده و نیست . دوری جزیره قشم از نواحی بحران زا را می توان به عنوان عامل ژئواستراتژیك جزیره نام برد .
سابقه مكانی از دیدگاه تجارت
گفته می شود كه حدود یك سوم از حجم جریان تجاری خلیج فارس به ایران ، از گذرگاه قشم عبور می كند . وجود نهادها و تأسیسات تجاری سنتی در قشم ( نظیر : سفاین موجود برای حمل و نقل بار و مسافر ) ، وجود مناسبات بده و بستان با كرانه جنوبی خلیج فارس و داخل كشور از طریق این نهادها و تأسیسات و وجود سرمایه گذاران بومی كه به امر تجارت در این سرزمین اشتغال دارند ، همگی عامل عمده در ایجاد سابقه مكانی ویژه و كسب موقعیت تجاری درجه اول برای جزیره قشم در مقایسه با سایر بنادر و مناطق ایران بوده و هست . افرادی كه با توان مالی بالا به اقتصاد تجاری سنتی در جزیره تعلق دارند ، در استان های همجوار – نظیر استان هرمزگان یا استان بوشهر – به ندرت یافت می شوند . البته استان بوشهر از دیر باز وضعیتی مشابه قشم داشت و حتی در خلیج فارس در زمینه تجارت حرف اول را می زد .اما ، اكنون به دلایل مختلف چنین نیست .
بدیهی است كه وضعیت اقتصادی تجاری سنتی یك گام به لحاظ نهاد سازی جلوتر از نقاطی است كه فاقد این قابلیت هستند و نكته آن است كه این وضعیت را می توان با برنامه ریزی و اندكی تلاش به وضعیت نوین تجاری تبدیل كرد .
علاوه بر این ، استقرار جزیره قشم در گلوگاه خلیج فارس ، موقعیت خاصی را از حیث دسترسی آن به مسیرهای اصلی ارتباطی منطقه ای – بین المللی به وجود آورده است كه به آن ژئواكونومیك می گویند . این عامل در جریان رشد و توسعه، از عوامل اصلی به شمار رفته و كشورها و باید تصریح كرد مناطق معدودی در جهان وجود دارند كه حامل این مزیت باشند .
موقعیت تجاری ، از این حیث قابل توجه شناخته می شود كه می تواند به عنوان نیروی محركه اولیه و پل ارتباطی ، زیر بناهای مالی و فیزیكی مورد نیاز برای استمرار امر توسعه را به وجود آورده و منطقه را در مسیر رشد پایدار قرار دهد . این موقعیت تجاری را در ادبیات توسعه به عنوان مراكز میانجی ( Enterport Trade Intermediaty ) تعریف كرده اند و لازم است اشاره كنیم كه مناطق آزاد تجاری موفق – جهان نظیر سنگاپور و یا هنگ كنگ و غیره – از این مرحله عبور كرده اند .
وجود نهادها و آیین اجتماعی
جمعیت بومی جزیره قشم ، به بیش از حدود ۱۰۰ هزار نفر می رسد كه مزیتی است بسیار مهم نسبت به دیگر مناطق آزاد ایران . این جمعیت ، در عبور از تاریخ ، مراكز جمعیتی شهری و روستایی را تأسیس كرده و رسوم و آیین های ویژه خود را ایجاد و حفظ كرده و توسعه داده اند . فرهنگ بومی جزیره در شاخص های متنوعی تجلی یافته است هچون :
• معماری آن ( نظیر بادگیرهای روستای لافت ) ، * مسجد های تاریخی ( نظیر : كمالیه و هلر ، با آن گنبدهای غریب و پرشكوه ) ،
• صنایع بومی كوچك و بزرگ ( نظیر لنج سازی ، پارچه بافی ، زری دوزی ، درودگری و … ) ،
• مراسم مردمی ( نظیر جشن نخل و جشن ماهی ) ،
• مراسم بسیار جذاب عروسی و حجله سازی و به خصوص موسیقی ابتدایی ولی جذاب ، عرفانی ، رویا انگیز و هم آلود آن .
• و ، چه بسیار آداب و رسوم ، آیین ها ، نهادها ، و فولكلور جزیره كه باید به خوبی باز شناخته شده و مبنایی برای یك برنامه ریزی جهانگردی و جلب توریست بین المللی قرار گیرند .
چگونه است كه شمار بسیاری توریست از اقصی نقاط دنیا در ماهی از سال به شهر قونیه در تركیه می روند تا سماع پریشان درویشان را سیاحت كنند ، ولی نتوانند به قشم بیایند و در زیر سایه نخل ها و زمین ماسه ای آن در مراسمی بومی سنتی اصیل كه در صدای طبل و دهل و موسیقی خاص آن پیچیده می شود ، نظاره گر نباشند و جادوی مشرق زمین را نشنوند و در شور و حال وصف ناشدنی آن از خود بی خود نشوند ؟
پایین بودن هزینه زندگی
پایین بودن هزینه كالا ها و خدمات چه در شاخص های عمده فروشی و چه در شاخص های خرده فروشی ، یكی دیگر از مزیت های جزیره قشم است كه باید به شدت حفاظت شود . همین مزیت است كه در نهایت ، هزینه تولید را پایین نگه می دارد و توان رقابتی برای كالاهای صادراتی جزیره به وجود خواهد آورد .
هم اكنون ، در حوزهای پایین دستی خلیج فارس – یعنی امارات متحده عربی و دیگر شیخ نشین ها – هزینه تولید در سطح بالایی قرار دارد و به محدودیت سرمایه گذاری ها منجر شده است . در همین جاست كه ما باید بتوانیم كم و كاستی های خود را در زمینه ساختارهای زیر بنایی با پایین نگه داشتن هزینه تولید جبران كنیم و سرمایه گذاری ها را جلب نماییم . البته ، در روند جبری افزایش قیمت ها در سطح كشور ، هزینه تولید خواه نا خواه بالا خواهد رفت . اما ، نكته این است كه چگونه قیمت تعادلی را حفظ كنیم . حفظ قیمت تعادلی ، به تصمیم های مدیریت سازمان منطقه آزاد قشم بر می گردد كه باید از طریق اطلاعات حساب های منطقه ای مورد بررسی مداوم قرار گیرد .

امكانات زیربنایی
مخابرات
راه‎اندازی شبكه كابل‎های نوری و اقدامات فنی لازم برای ایجاد شبكه ۵۰۰ شماره‎ای شهرك تولا و شبكه مخابراتی ۲۰۰۰ شماره‎ای شهرك‎های مسكونی و راه‎اندازی شبكه سراسری تلفن همراه در جزیره، ایجاد مركز ۳۰۰ شماره‎ای فرودگاه قشم، ایجاد مركز ۴۰۰ شماره‎ای مناطق مسكونی و تجاری شهر قشم، در دست اجراء است. بخشی از شبكه‎های یادشده هم‎اكنون در حال بهره‎ برداری است.
برق
اتصال به شبكه برق سراسری كشور و اجرای طرح‎های زیر، برق‎رسانی به كلیه نقاط جزیره را تأمین می‎كند:
• احداث خطوط انتقال نیرو در سراسر جزیره قشم
• ایجاد یك پست برق ۶۳/۲۳۰ كیلوولت
• ایجاد ۸۵ كیلومتر خط فشار قوی ۶۳ كیلوولت دو مداره
• ایجاد ۵۵ كیلومتر خط فشار ضعیف ۴۰۰ ولت
• افزایش ظرفیت نصب شده از ۱۰.۰۰۰ كیلوولت آمپر به ۹۰.۰۰۰ كیلوولت آمپر
• طرح احداث نیروگاه ۱۶۵ مگاواتی
• بهبود كیفی شبكه
• احداث پست‎های جدید برای برق‎رسانی به شهرك‎های صنعتی
آب
آب مورد نیاز برای مصارف آشامیدنی، صنعتی، كشاورزی و غیره از طریق تأسیسات زیر تأمین می‎شود:
• احداث چندین دستگاه آب شیرین‎كن در منطقه با ظرفیت اسمی ۷.۰۰۰ مترمكعب در روز
• ایجاد شبكه آب‎رسانی با همكاری سازمان آب منطقه‎ای هرمزگان در بافت قدیمی و جدید شهر قشم
• احداث سدهای خاكی و بتنی
• ایجاد سیستم آبیاری قطره‎ای
سد سازی
چندین سد خاكی و بتنی برای استفاده از آب ‎های جاری جزیره و نیز بهره‎برداری از آب‎های پشت سد برای مصارف كشاورزی و سایر مصارف احداث شده است:
• سد پی پشت
• سد سیماب
• سد خالصی ۱ و ۲
• سد هرمز ۱ و ۲ و ۳ و ۴
• سد خاكدان ۱و ۲و ۳
• سد دیرستان
• سد گورزین احداث و مورد بهره‎برداری قرار گرفته‎اند.

فرودگاه
فرودگاه بین‎الملی قشم مجهز به باند ۵ كیلومتری، ساختمان برج مراقبت، ترمینال‎های مسافری، ساختمان آتش‎نشانی و ایمنی، احداث حدود ۲۰.۰۰۰ مترمربع ساختمان اداری، ایجاد تأسیسات سوخت‎رسانی به هواپیماهای داخلی و خارجی و جایگاه بنزین‎گیری خودرو، از جمله فرودگاه‎های مجهز كشور به شمار می‎رود. در سال ۱۳۷۳ مورد بهره برداری قرار گرفته است و همه روزه پرواز های داخلی و خارجی در آن برقرار است.
جاده‎های ارتباطی
با احداث بیش از ۷۰۰ كیلومتر جاده ارتباطی و حدود ۲۵ كیلومتر بزرگراه پیرامون جزیره و اتصالات شمالی – جنوبی، راه‎های دسترسی به تمام نقاط جزیره امكان‎پذیر شده است.
پل خلیج فارس
احداث پل خلیج فارس در كرانه شمالی جزیره بین دو نقطه – یكی بندر پهل در سمت استان هرمزگان و دیگری بندر لافت قدیم در سمت جزیره قشم (كه خاك جزیره به خاك سرزمین اصلی نزدیك شده و به ۱۸۰۰ متر می رسد) – در نظر گرفته شده است. مطالعات فاز یك و دو پل به اتمام رسیده. طبق برآوردهای مهندس مشاور، هزینه احداث این پل به حدود یكصد میلیون دلار بالغ می شود. این پل ، دارای خطوط ریلی و جاده ای خواهد بود. به خصوص خطوط ریلی آن از این نظر واجد اهمیت است كه اسكله كاوه را به راه آهن سرتاسری بندر عباس – تركمنستان وصل كرده و جریان عبور كالا به كشورهای CIS را تسهیل خواهد كرد.
اسكله كاوه
اسكله كاوه كه فاز اول آن با قابلیت پهلودهی شناورهایی با ظرفیت ۴۰ هزار تن اخیراً به بهره برداری رسیده است، به علت جریان های آبی مساعد و كرانه بسیار عمیق آن (۲۰ متر)، قابلیت پهلو دهی شناورهای تا یكصد هزار تن را داراست. لازم است متذكر شویم این ویژگی در سرتاسر كرانه جنوبی ایران وجود ندارد. بدیهی است با بهره برداری كامل از این اسكله، شناورهای بزرگ – نظیر پاناماكس – امكان پهلوگیری مستقیم در اسكله های ایران را خواهند یافت. این بدان معنی است كه شاخص L.D.F در كرانه های ایران، هم در سمت واردات و هم در صادرات، به سطح بالایی گام گذارده و سطح جدیدی از اقتصاد حمل و نقل دریایی را برای كشور به وجود خواهد آورد.
لنگرگاه كشتی‎ها
بنادر:
• بندر بهمن
• بندر درگهان
اسكله ‎های پهلوگیری:
• اسكله شركت نفت
• اسكله فجر
• اسكله درگهان
• اسكله پایانه نفتی لافت
• اسكله مسافربری لافت
• اسكله ماهیگیری سهیلی
• اسكله طبل
• اسكله جدید با سعیدو
• اسكله قدیمی با سعیدو
• اسكله سلخ
• اسكله ماهیگیری و مسافری كندالو
• اسكله رمچاه
• اسكله شهید ذاكری
• بندرگاه گوران
• بندرگاه چاهو شرقی
همچنین احداث و توسعه اسكله‎های لافت، هامون، سنگی، فجر، درگهان، احداث اسكله بزرگ كاوه برای كشتی‎های ۱۰.۰۰۰ تا ۱۰۰.۰۰۰ تن (در دست احداث) و طراحی احداث چندین اسكله بزرگ و كوچك در جزیره. ارتباطات دریایی و ظرفیت تخلیه و بارگیری كالاهای سبك و سنگین را در جزیره افزایش می‎دهد.
انبار
• انبار سازمان منطقه آزاد قشم (۲ سوله)
• انبار بازرگانی (۲ سوله)
• انبار آب وبرق (۱ سوله)
• انبار غذایی گمرك (۱ سوله)
• انبارهای بازرگانی عمومی (۴ سوله)
سردخانه‎ها
• سردخانه شیلات قشم
• سردخانه بندربهمن (قشم)
• سردخانه شیلات سلخ
شهرك های صنعتی
• شهرك صنعتی طولا
• شهرك صنعتی كاوه
• شهرك صنعتی سوزا
• شهرك صنعتی الوند
واحدهای مسكونی
احداث شهرك‎های مسكونی شامل بیش از ۷ هزار واحد مسكونی توسط بخش خصوصی، احداث چندین مجتمع و شهرك مسكونی توسط سازمان منطقه آزاد قشم (۲۰۰ واحد مسكونی و ۱۵۰ واحد مسكونی در دست احداث) سكونت‎گاه‎های مورد نیاز را دراین مرحله از توسعه منطقه آزاد قشم تأمین می‎كند. شهرك‎های مسكونی قشم عبارتند از:
• شهرك نریمان
• شهرك سام
• شهرك زال
• شهرك بوستان
• شهرك تولا
• شهرك گلستان
• شهرك بهارستان
• شهرك دلگشا
• دهكده ساحلی
مجتمع های تجاری- تفریحی
• مجتمع تجاری – تفریحی سیتی سنتر ۱
• مجتمع تجاری – تفریحی – مسكونی سیتی سنتر ۲
• مجتمع تجاری-اداری الماس
• مجتمع بین المللی تجاری-اداری میلاد
• مجتمع بین المللی تجاری- تفریحی معراج
مراكز درمانی
• بیمارستان فاطمه زهرا(س)
• بیمارستان خلیج فارس
• مركز درمانی درگهان
• مركز درمانی رمكان
• مركز درمانی طبل
• مركز درمانی دولاب
• مركز درمانی سوزا
• مركز درمانی لافت
مراكز دانشگاهی و علمی – تحقیقاتی
• مركز بین المللی رشد قشم
• پارك زیست فناوری خلیج فارس
• باغ موزه گیاهشناسی
• واحد نظارت بر ضوابط بهداشت انسانی و استاندارد قشم
• واحد تاكسیدرمی جزیره
• آزمایشگاه
• دانشگاه آزاد قشم
• دانشگاه پیام نور
• موسسه آموزش عالی قشم (همكاری مشترك با دانشگاه كارلتون كانادا)
• دانشگاه صنعت آب و برق
• دانشگاه بین المللی شهید بهشتی
• دانشگاه بین المللی هرمزگان

سرمایه گذاری در قشم
مزایای سرمایه گذاری
علاوه بر استعدادهای طبیعی و نیروی انسانی ارزان وموقعیت جغرافیایی منحصر به فرد این جزیره، سرمایه گذاری در قشم دارای مزایای ویژه‎ای است:
تسهیلات قانونی:
• معافیت مالیاتی ۲۰ ساله
• آزادی مشاركت سرمایه گذاری خارجی تا سقف ۱۰۰%
• معافیت از پرداخت هرگونه حقوق گمركی و سود بازرگانی برای واردات مواد اولیه،. ماشین‎آلات و قطعات یدكی جهت تولیدكنندگان
• معافیت گمركی برای ورود كالاهای ساخته شده در منطقه آزاد به داخل كشور به میزان ارزش‎افزوده
• صدور ویزا برای خارجیان در مبادی ورودی منطقه آزاد قشم
• آزادی كامل ورود و خروج سرمایه
• فروش و اجاره زمین به سرمایه گذاران داخلی و اجاره زمین به سرمایه گذاران خارجی
• مقررات ساده و مناسب نیروی كار
• تضمین كامل سرمایه خارجی و سود حاصل از آن
• امكان ورود ماشین‎آلات خط تولید و جایگزین كردن آن‎ها با تكنولوژی روز
• سهولت تأمین مواد اولیه خارجی
سرمایه گذاری صنعتی
پس از اخذ مجوز سرمایه گذاری از نوع صنعتی و ثبت شركت در مركز ثبت سازمان منطقه آزاد قشم، فعالیت‎‎های صنعتی طی مراحل زیر صورت می‎گیرد:
مرحله موضوع محل مراجعه
۱ جانمایی زمین و تنظیم قرارداد اجاره و یا فروش زمین مدیریت صنایع
۲ احداث سوله براساس ضوابط وشرایط ساخت‎وساز در شهرك‎های صنعتی بخش ساختمان مدیریت صنایع
۳ خرید انشعاب برق و خط تلفن با هماهنگی مدیریت صنایع از شركت آب و برق و تأسیسات قشم
۴ دریافت كارت بازرگانی از نوع صنعتی مدیریت بازرگانی
۵ ورود ماشین‎آلات و تجهیزات كارگاه بدون پرداخت عوارض مدیریت بازرگانی با هماهنگی مدیریت صنایع
۶ ورود مواد اولیه از خارج و یا داخل بدون پرداخت عوارض مدیریت بازرگانی با هماهنگی مدیریت صنایع
۷ معرفی كالا جهت تعیین میزان ارزش‎افزوده كمیسیون ارزش‎افزوده با هماهنگی صنایع
۸ دستیابی به ارزش نهایی تولید و اخذ مجوز بهره‎برداری مدیریت صنایع
مقررات فعایت‎های صنعتی :
۱- مراحل اداری واردات ماشین‎آلات و تجهیزات و مواد اولیه واحدهای صنعتی:
الف – ارائه پیش فاكتور خرید Invoice به مدیریت امور صنایع و دریافت موافقت مدیریت امور بازرگانی.
ب – دریافت اسناد اعتباری به میزان عوارض تجاری اقلام وارداتی هنگام تشكیل پرونده‎ برای واردات.
ج – تطبیق اقلام وارداتی با اقلام مندرج در پروفرمای تأیید شده توسط نماینده مدیریت صنایع.
د – دریافت اسناد اعتباری به درخواست متقاضی و تأیید مدیریت امور صنایع پس از ترخیص و نصب ماشین‎آلات و تجهیزات و یا به‎كارگیری و مصرف مواد اولیه و مونتاژ قطعات منفصله.
۲ – اقدامات ضروری از زمان دریافت مجوز سرمایه گذاری تا شروع تولید محصولات:
الف – در صورت دریافت مجوز سرمایه گذاری به نام شركت در شرف تأسیس، شركت به ثبت رسانده می‎شود.
ب – همزمان با ثبت شركت مدارك مورد نیاز برای صدور كارت بازرگانی در منطقه آزاد قشم تهیه می‎شود.
ج – پس از ثبت شركت و پلمپ دفاتر جهت دریافت كد اقتصادی به اداره امور اقتصادی و دارایی قشم مراجعه و درخواست كد می‎شود.
لازم به ذكر است كه كد اقتصادی به نام شركت ثبت شده در قشم خواهد بود و هرگونه استفاده از كد اقتصادی در زمینه موضوع فعالیت شركت نیز معاف از مالیات می‎باشد.
د – با دریافت كد اقتصادی، برای ارائه مدارك و دریافت كارت بازرگانی به اتاق بازرگانی و صنایع و معاون شعبه بندرعباس مراجعه شود. گفتنی است كه كد اقتصادی نیز به دلیل فعالیت در حوزه منطقه آزاد قشم، معافیت مالیاتی به دنبال خواهد داشت.
۳-روش‎های قانونی انتقال محصولات تولید شده به سایر نقاط كشور:
چندین روش برای انتقال محصولات به داخل كشور وجود دارد:
الف – از طریق گمرك مسافری (درصورتی كه در لیست كالای همراه مسافر گمرك قشم، قید شده باشد).
ب – بر اساس مصوبه ۲۹۸۱ د رصورتی‎كه محصول مواد و قطعات اولیه یا تجهیزات مورد نیاز واحد تولیدی در داخل كشور باشد.
ج – متناسب با سهم ارزش‎افزوده تولیدات كه پس از درخواست و ارسال مدارك به كمیسیون تعیین ارزش‎افزوده مستقر در دبیرخانه شورای‎عالی مناطق آزاد، سهم ارزش‎افزوده در آن كمیسیون تعیین می‎شود و واحد تولیدی می‎تواند تولیدات خود را (پس از پرداخت حقوق و عوارض گمركی مواد اولیه خارجی) به داخل كشور منتقل نماید.
۴ – مدارك مورد نیاز جهت تكمیل اسناد ارزش‎افزوده از سوی متقاضی
الف – جدول تكمیل شده ارزش افزوده كه متقاضی پس از توجیه بایستی تكمیل نماید.
ب – پروانه كاپوتاژ برای ماشین‎آلات و تجهیزات تأمین شده از داخل كشور و مواد اولیه و قطعات وارد شده از داخل كشور.
۵ – چگونگی انتقال تولیدات به سایر نقاط كشور بعد از دریافت اعلام نظر كمسیون تعیین درصد ارزش افزوده:
الف – با شروع تولید و آماده شدن محصولات، متقاضی درخواست اعلام آمار تولید را به مدیریت امور صنایع ارائه می‎كند.
ب – پس از بازدید نمایند صنایع از محصولات تولید شده، آمار تولید برای اولین مرحله تولید به دبیرخانه شورای‎عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی اعلام می‎شود كه در این حالت دبیرخانه، آمار فوق را همراه جداول ارزش‎افزوده و اعلام نظر كمیسیون درباره درصد ارزش‎افزوده به دفتر امور واردات گمرك ایران ارسال می‎كند. دفتر امور واردات گمرك ایران نیز مكاتبات نامبرده را به حوزه نظارت گمركات هرمزگان ارسال كرده و از مراحل دوم تولید به بعد، آمار تولید فقط به حوزه نظارت گمركات هرمزگان اعلام می‎شود.
ج – با موافقت آمار تولید، حوزه نظارت گمركات هرمزگان نماینده‎ای جهت بازدید به محل كارگاه اعزام می‎كند و با تأیید آمار، طی مكاتبه‎ای با گمرك قشم موافقت خود را با ترخیص بخشی از تولیدات به میزان درصد ارزش‎افزوده اعلام می‎كند.
د – در گمرك قشم با تكمیل اظهارنامه گمركی و پرداخت عوارض گمركی و سود بازرگانی اجزای وارداتی تولیدات، پروانه سبز گمركی برای ترخیص از گمرك صادر می‎شود.
ه – طی مكاتبه امور صنایع شهرك‎های صنعتی با مدیریت امور بازرگانی برگه ثبت صدور كالا و سپس مانیفیست حمل كالا صادر می‎گردد.
۶ – مراحل تهیه و صدور مجوز بهره‎برداری یك واحد صنعتی:
یك واحد تولیدی، پس از مرحله آزمایشی، مجوز بهره‎برداری دریافت خواهد كرد. این مجوز بر اساس مجوز فعالیت سرمایه گذاری و ظرفیت تولید هر محصول صادرمی‎شود. واحد صنعتی از تاریخ صدور مجوز بهره‎برداری به مدت ۱۵ سال مشمول معافیت از مالیات خواهد بود.
۷ – چگونگی بهره‎برداری از مزایای كارنامه تولید:
مراجعه به دپارتمان نظارت برتولید و بهره‎برداری در مدیریت صنایع، تكمیل اطلاعات در خواستی و دریافت كارنامه تولید و تحویل آن. پس از تأیید، امكان انتقال محصولات تولیدی به میزان سهم ارزش‎افزوده و ظرفیت تولید سالانه در هر زمان از سال امكان‎پذیر می‎باشد.
۸ – میزان ونوع وثیقه مورد نیاز برای بردن محصولات به داخل كشور بر اساس كارنامه تولید:
میزان وثیقه مورد نیاز به میزان ارزش تعدادی از محصول است كه بیش‎تر از سهم ارزش‎افزوده منتقل ‎می‎‎‎شود. نوع وثیقه قابل قبول نیز چك، سفته، ضمانت بانكی و یا پول نقد ‎می‎‎‎باشد.
۹ – چگونگی محاسبة میزان سهم ارزش‎افزوده:
میزان سهم ارزش‎افزوده از دو بخش زیر تشكیل شده است:
الف– میزان ارزش‎افزوده
ب- نسبت مواد اولیه ‎تأمین‎‎‎ شده از داخل كشور
میزان درصد ارزش‎افزوده، اختلاف بین “قیمت تمام شده محصول تولید شده با مواد و قطعات اولیه مصرفی” تقسیم بر “قیمت تمام شده محصول” است. قیمت تمام شده محصول در این‎جا قیمت محصول مشابه خارجی در نظر گرفته ‎می‎‎‎شود. این درصد با درصد نسبت “ارزش مواد اولیه ‎تأمین‎‎‎ شده از داخل كشور به ارزش كل مواد و قطعات اولیه”، جمع ‎شده و به عنوان سهم ارزش‎افزوده تعریف ‎می‎‎‎شود.

۱۰ – مدارك مورد نیاز جهت عودت اسناد اعتباری:
درخواست كتبی عودت اسناد اعتباری با ذكر شماره مجوزهای مورد درخواست و در صورت وجود ابهام در مصرف مواد، دریافت فرم فهرست مصرف مواد اولیه و قطعات به‎كار رفته در تولید یك واحد محصول از مدیریت صنایع و تكمیل آن.
۱۱ – عودت‎پذیری اسناد اعتباری سپرده شده:
پس از اطمینان از مصرف اقلام وارداتی در جریان تولید، از طرف كارشناس صنایع، اسناد اعتباری، عودت داده می‎شود..
۱۲- مدت زمان لازم برای عودت اسناد اعتباری سپرده شده، جهت واردات خودرو سواری:
بعد از ۵ سال از تاریخ ورود خودرو
۱۳ – وضعیت اسناد اعتباری سپرده شده بعد از پایان سه ماه قید شده در نامه دریافت اسناد اعتباری و عدم استفاده از كل یا قسمتی از اقلام وارداتی جهت تولید:
اگر مقداری از اقلام وارداتی مصرف شده باشد و مابقی در شركت موجود باشد، یك نامه تمدید مهلت اسناد اعتباری جهت امور بازرگانی ارسال ‎می‎‎‎شود و یك دورة سه ماهة دیگر، اسناد اعتباری مربوط به شمارة مجوز مربوطه تمدید خواهد شد. ولی اگر تمامی اقلام وارداتی موجود باشد، در صورت ارائه دلیل قابل قبول مدیریت صنایع، نامه تمدید اسناد اعتباری جهت امور بازرگانی ارسال خواهد شد.
۱۴ – چگونگی وصول اسناد اعتباری سپرده شده از طرف سازمان:
در صورتی‎كه برای مدیریت صنایع، مصرف اقلام وارداتی اثبات نشود، نامه‎ای جهت وصول اسناد اعتباری، برای مدیریت بازرگانی ارسال خواهد شد.
۱۵ – چگونگی تشخیص عدم مصرف اقلام وارداتی:
الف- چنانچه بعد از واردات مواد اولیه و شروع تولید، زمان شروع تولید به مدیریت صنایع اعلام نشود.
ب- چنانچه تولید محصولات به تأیید كارشناس صنایع نرسد.
ج- پس از پایان مرحله تولید (ممكن است اقلام وارداتی یك مجوز كالا در چند مرحله تولید شود) وارائه آمار تولید به مدیریت صنایع.
سرمایه گذاری بازرگانی
ورود كلیه كالاهای مجاز در منطقه آزاد به گشایش اعتبار نیاز ندارد. این كالاها در صورتی‎كه به منظور فروش به منطقه آورده شوند، مشمول پرداخت عوارض برمبنای تعرفه گمركی منطقه آزاد قشم خواهند بود. كالاها و تجهیزاتی كه به منظور فعالیت‎های صنعتی به منطقه وارد می‎شوند از پرداخت عوارض گمركی معاف‎اند.
مدارك لازم جهت اخذ كارت بازرگانی:
۱- فتوكپی كارت پایان خدمت
۲- فتوكپی از سند اجاره یا مالكیت محل فعالیت
۳- عكس
۴- فتوكپی شناسنامه
۵- برگ عدم سوء پیشینه
سایر مدارك جهت جهت اخذ كارت بازرگانی برای اشخاص حقوقی
۱- گواهی ثبت دفتر از مركز ثبت سازمان
۲- فتوكپی اساسنامه شركت و شناسنامه مدیر عامل و آگهی روزنامه رسمی
۳- مجوز سرمایه گذاری (صنعتی، خدماتی، بازرگانی)
مقررات فعالیت های تجاری
ورود كالا:
متقاضیان فعالیت بازرگانی ابتدا باید مجوز فعالیت و كارت بازرگانی دریافت كنند.. كارت بازرگانی برای سه رشته فعالیت:
الف – تجاری
ب – خدماتی
ج – تولیدی
داده ‎می‎‎‎‎شود.
كالا یا از طریق دبی ویا به طور مستقیم از مبداء ترانزیت ‎می‎‎‎‎شود. هم‎چنین، ممكن است كالا در بندرعباس ترانزیت ‎‎‎‎شده و بعد وارد قشم ‎‎‎گردد.
قبل از ورود كالا صاحب كالا، اقدام به دریافت مجوز ورود كالا به جزیره ‎می‎‎‎‎نماید و پس از تائید و امضای مجوز ورود كالا، اقدام به تشكیل پرونده ‎می‎‎‎‎نماید. در حین تشكیل پرونده، علی‎الحساب عوارض پرداختی مشخص و به تجار یا صاحبان كالا اعلام ‎می‎‎‎‎گردد تا نسبت به پرداخت آن اقدام نمایند‎‎.‎‎‎‎
بعد از این مرحله پرونده به سرویس ارزیابی ارسال و ارزیاب پس از بازدید از كالای وارد شده اقدام به مقایسة اظهار طرف در مجوز ورود كالا با نوع كالا ‎می‎‎‎‎نماید و پس از ثبت دقیق نوع كالا، اقدام به محاسبه دقیق عوارض ورود كالا ‎می‎‎‎‎نماید و طبق مجوز خروج ارزیاب، از اسكله به انبار صاحب كالا حمل ‎می‎‎‎‎شود. كالاهای كانتینری كه از مبداء كشور سازنده به منطقــه آزاد وارد ‎می‎‎‎‎شود، به وســیله تریلی از اسكله بندرعــباس (به دلیل فقدان تسهیلات تخلیه و جابجائی كانتینر در قشم) از طریق اسكله فجر به جزیره منتقل ‎می‎‎‎‎شود. كانتینر پس از ورود به اسكله جهت تائید پلمپ گمرك بندرعباس، به گمرك قشم هدایت ‎می‎‎‎‎شود و پس از بررسی گمرك قشم و تأیید مدارك، اقدام به تشكیل پرونده، وصول عوارض و ترخیص ‎می‎‎‎‎نماید.
توجه: به‎زودی تسهیلات تخلیه، حمل و جابجائی كانتینر در قشم ایجاد خواهد شد.
تسهیلات ورود كالا:
۱- به نمایندگی‎‎ها‎‎‎‎یی كه اقدام به وارد كردن كالا ‎می‎‎‎‎نمایند ۱۰% تخفیف در عوارض تعلق ‎می‎‎‎‎گیرد. ۲ – به كسانی كه فاكتور خرید در كشور مبداء سازنده كالا دارند ۲۰% تخفیف در عوارض تعلق می‎گیرد.
۳ – به تجاری كه كالای خود را از طریق كانتینر وارد می‎كنند، بطور معمول برای هر كانتینر ۴۰ فوتی مبلغ -/۲.۵۰۰.۰۰۰ ریال و برای كانتینر ۲۰ فوتی مبلغ -/۱.۵۰۰.۰۰۰ ریال تخفیف تعلق می‎گیرد.
شماره گذاری وسایط نقلیه
اشخاصی كه دارای كارت بازرگانی هستند از سازمان مجوز می‎گیرند و در دوبی خودرو مورد نظر خود را خریداری می‎كنند. خودرو به همراه گواهی پلیس كه باید به تأیید گمرك محل برسد، به انضمام فاكتور خرید توسط موتور لنج به بندر بهمن قشم منتقل می‎شود و پس از انجام تشریفات مقرر و برخورداری از تسهیلات خاص هزینه خدماتی و گمركی، ازسوی مدیریت بازرگانی پروانه خروج (شامل مشخصات مالك و وسیله نقلیه برای خودروها) صادر می‎گردد. دارنده مجوز به همراه سه برگ اوراق یادشده به اضافه بیمه نامه شخص ثالث، فیش بانكی عوارض شماره‎گذاری و عوارض سالیانه و بهای پلاك خودرو به واحد شماره ‎گذاری مراجعه می‎نماید.
ویژگی شماره‎گذاری منطقه آزاد همانند بعضی از كشورهای پیشرفته جهان، در این است كه پلاك به شخص تعلق دارد نه به وسیله نقلیه، برحسب تصمیمات متخذه در زمینه میزان دریافت هزینه گمركی و بندری، تسهیلات ویژه‎ای برای دارندگان خودرو منظور می‎شود. كلیه نقل و انتقالات انواع وسائط نقلیه و شماره‎گذاری، توسط سازمان در واحد شماره‎گذاری انجام می‎شود. پلاك سفید برای خودروهای شخصی و پلاك نارنجی مخصوص كرایه تعیین شده است.
حمل كالا
حمل كالابه دو طریق انجام می‎شود:
۱ – هوایی
۲ – دریایی
واردات كالا یا در فرودگاه ترخیص شده و به مقصد ‎می‎‎‎‎رود و یا به انبار گمرك وارد و پس از انجام تشریفات وارد بازار یا به مقصد فرستاده ‎می‎‎‎‎شود‎‎.‎‎‎‎
حمل كالا به خارج از قشم (‌صادرات یا صادرات مجدد) از طریق دریایی و هوایی صورت ‎می‎‎‎‎گیرد. از طریق هوایی با گرفتن مجوز و پرداخت عوارض، جنس ترخیص ‎می‎‎‎‎شود. همچنین ترخیص كالا از طریق دریایی از مرز بندرعباس صورت می‎گیرد.
نگهداری كالا:
كالاها در انبارهای گمرك، انبارهای شركت بازرگانی و انبارهای خود صاحب كالا نگهداری ‎می‎‎‎‎شوند‎‎.‎‎‎‎ دلایل ورود كالا به انبار گمرك:
۱- عدم تشكیل پرونده توسط صاحب كالا
۲- عدم حضور صاحب كالا جهت ترخیص
۳- بدهی تجار یا صاحب كارت و دارنده مجوز فعالیت، به سازمان
۴- عدم تطابق با مقررات استاندارد
۵- اختلاف بین اظهار طرف جهت درخواست كالا، با كالای وارد شده
۶- كالاهای ممنوعه‎‎

تخلیه و بارگیری
شركت‎های خصوصی بار را از لنج روی اسكله تخلیه ‎می‎‎‎‎كنند سپس توسط مأموران ارزیابی اجناس روی اسكله ارزیابی ‎می‎‎‎‎شود و توسط اتومبیل‎های شركت‎های حمل و نقل به مقصد حمل ‎می‎‎‎‎شوند.
به‎منظور صادرات مجدد، پس از ارزیابی و پرداخت كل عوارض، كالا به‎وسیله لنج از طریق اسكله بهمن به خارج صادر ‎می‎‎‎شود.
اشخاص حــقوقی (شركت‎ها) با مراجعه به مدیریت صنایع از طریق آن اداره به مدیریت بازرگانی معرفی و از طریق این مدیریت، مجوز كاپوتاژ دریافت می‎نمایند.
اگر ورود كالا از تهران باشد مدیریت بازرگانی نامه‎ای به دفتر تهران ‎می‎‎‎‎دهد تا با آن‎ها همكاری لازم صورت پذیرد واگر از طریق بندرعباس باشد نامه‎ای به گمرك شهید رجایی یا شهید باهنر داده ‎می‎‎‎‎شود واز این طریق جنس خود را وارد قشم ‎می‎‎‎‎نمایند.
عوارض كسب و كار
شركت‎های تولیدی كه در قشم فعالیت می‎كنند با گرفتن مجوز فعالیت از مدیریت صنایع سازمان، تولیدات خود را صادر و یا با دایر كردن دفتر نمایندگی در خود قشم آن را عرضه می‎كنند كه این گونه نمایندگی‎ها از دادن هرگونه عوارض معاف‎اند. اما سایر مغازه‎ها و كسبه به منظور كسب و كار در قشم نیاز به گرفتن پروانه كسب از شهرداری قشم دارند.
چگونگی صدور سند زمین‎های واگذاری
پس از پرداخت كل مبلغ زمین و پایان سفت‎كاری ساختمان، با درخواست خریداران زمین برای دریافت سند، به مركز ثبت سازمان معرفی و نسبت به صدور سند اقدام می‎گردد.
امكان استفاده از تسهیلات بانكی
درحال حاضر بانك‎های فعال در جزیره بر اساس ضوابط و مقررات داخل كشور امكان پرداخت وام به متقاضیان را دارند.
شهرك‎های صنعتی
قشم در ساختار مناطق آزاد ایران، به عنوان یك قطب صنعتی در نظر گرفته شده و براساس طرح جامع توسعه جزیره كه به تصویب شورای‎عالی مناطق آزاد رسیده است، چهار شهرك صنعتی در محدوده منطقه آزاد قشم تأسیس شده و در حال گسترش است:
• شهرك صنعتی تولا (پایگاه صنایع سبك و میانی):
این شهرك با مساحت ۱۲۰۰ هكتار از خروجی شهر قشم (كیلومتر ۴ جاده درگهان) در امتداد ساحل شمالی شروع و تا حدود ۱۲ كیلومتری جاده قشم به طرف درگهان امتداد دارد.
پایگاه صنایع كوچك به عنوان قسمتی از این شهرك در امتداد جنوبی جاده قشم درگهان به طول ۴ كیلومتر و عمق ۲۰۰ متر، پایگاه كابلی با مساحت تقریبی ۲۰ هكتار بعد از روستای تولا و قسمت مركزی شهرك صنعتی با مساحت تقریبی ۲۰۰ هكتار از كل ۱۲۰۰ هكتار شهرك صنعتی تولا در فاز اول آماده شده است.
شبكه‎های فاضلاب، آب و برق و مخابرات و جاده های دسترسی بر پایه اصول مهندسی اجرا شده یا در دست اجرا می‎باشد. در طراحی شهرك صنعتی تولا تمام اصول شهرك‎سازی در نظر گرفته شده است و در ورودی شهرك یك میدان بزرگ و دو میدان كوچك متصل به میدان اصلی قرار دارد. در اطراف این میدان‎ها تمام امكانات رفاهی شامل ساختمان اداری، هتل، نمایشگاه عرضه تولیدات، استادیوم ورزشی، كتابخانه و مسجد و … درنظر گرفته شده است. خیابان‎های دسترسی شهرك با عرض‎های ۲۲.۲۰.۱۶.۱۰ متری است.
الف – پایگاه صنایع كوچك:
قطعات زمین‎های تفكیكی این بخش از شهرك، بین ۳۰۰ تا ۲۰۰۰ مترمربع متغیر است. تعداد زیادی از این قطعات با توجه به نزدیكی آن به شهر قشم به متقاضیان بخش خدمات واگذار شده كه از جمله این فعالیت‎ها می‎توان به دفاتر خدمات پیمانكاری ساختمان و تأسیسات، آژانس‎های تاكسی تلفنی، دفاتر فروش مصالح و … اشاره كرد. از جمله صنایع مستقر در این پایگاه صنایع الكترونیك و كامپیوتر، پوشاك، كیف و كفش و … را می‎توان نام برد.
با توجه به نزدیكی شهر قشم، ارائه خدماتی نظیر آب بهداشتی و فاضلاب در این مجموعه، پس از راه‎اندازی شبكه‎های مربوطه در شهر قشم انجام خواهد شد و سرمایه گذاران فعال در این پایگاه‎ها برای تأمین آب شرب و بهداشتی اقدام به تعبیه مخزن می‎كنند جمع‎آوری فاضلاب نیز از طریق ساخت سپتیك تانك انجام خواهد شد. آماده‎سازی خیابان‎ها، احداث شبكه هوایی برق، روشنایی، فضای سبز انجام پذیرفته یا در حال انجام است.
ب – پایگاه كابلی:
پایگاه كابلی شامل ۶۵ واحد تولیدی، خدماتی با طرح یكسان است. هر واحد از دو بخش مسكونی (اداری و تجاری) و بخش تولیدی یا انبار تشكیل می‎شود.
سالن تولیدات یا انبار به مساحت ۲۶۰ مترمربع (۲۴x 15) در پشت واحد و قسمت اداری – تجاری در طبقه همكف (قسمت جلو واحد)‌ و واحد مسكونی دوخوابه در طبقه اول (جمعاً به مساحت ۲۵۰ مترمربع) ‌واقع است.
ج – قسمت مركزی شهرك صنعتی تولا (۱۸۰ هكتار از ۱۲۰۰ هكتار):
این پایگاه با مساحت بیش از ۱۸۰ هكتار در برگیرنده اكثر طرح‎های صنعتی در حال احداث یا در حال كار است. خیابان‎های این پایگاه اجرا شده است و شبكه هوایی برق تكمیل و فضای سبز با كاشت نهال در پیاده‎روها وجود دارد.
• شهرك صنعتی كاوه (صنایع سنگین فلزی)
این شهرك در ساحل شمالی و در فاصله ۳۵ كیلومتری شهر قشم، به وسعت ۱۴۰۰ هكتار واقع شده است. بر اساس طرح جامع، صنایع سنگین فلزی در این شهرك مستقر هستند. به طور كلی به دلیل ویژگی‎های ذیل نیز این محل جهت صنایع فلزی در نظر گرفته شده است:
الف: نزدیكی به مخازن گاز منطقه گورزین و پالایشگاه آن.
ب : دسترسی به عمق زیاد آب كه با ایجاد اسكله در طول محدوده، كشتی‎های بزرگ می‎توانند پهلوگیری كنند.
ج : وضعیت مناسب مكانیك خاك این محل برای صنایع سنگین فلزی.
د : نزدیكی شهرك به پل خلیج فارس و اسكله‎های بزرگ با آب‎خور زیاد، كه حمل و نقل مواد اولیه، ماشین‎آلات و محصولات تولیدی را آسان‎تر می‎سازد و در نتیجه، ترابری زمینی در جزیره به حداقل خواهد رسید.
این شهرك به منظور استقرار صنایع سنگین شیمیایی و پتروشیمی در فاصله ۳۵ كیلومتری شهر قشم و در ساحل جنوبی در نظر گرفته شده است. این شهرك در دشت بزرگ و مسطح مثلثی شكل واقع در شمال شرقی روستای سوزا قراردارد.
سواحل این منطقه دارای عمق زیاد بوده و امكان پهلوگیری كشتی‎هایی تا ظرفیت بالای دویست هزار تن را خواهد داشت.
به علت قرار گرفتن قشم در دهانه تنگه هرمز و با توجه به طوفان‎های موسمی شدید منطقه، ساخت اسكله در پایگاه سوزا نیازمند هزینه بسیار بالا و زمان اجرای چند ساله است و در صورت ساخت اسكله و احداث پل خلیج فارس، جمهوری اسلامی ایران می‎تواند به مهم‎ترین، مطمئن‎ترین، كوتاه‎ترین و ارزان‎ترین راه دسترسی به كشورهای آسیای میانه و تازه استقلال یافته تبدیل شود.
• شهرك صنعتی الوند (شیب‎دراز) (پایگاه صنایع با تكنولوژی بالا):
این شهرك در زمینی به وسعت ۱۰۴۷ هكتار و در فاصله ۵ كیلومتری فرودگاه بین‎المللی قرار دارد. شهرك صنعتی الوند به منظور استقرار صنایع با تكنولوژی بالا طراحی شده است. این نوع صنایع اصولاً نیاز به حمل ونقل هوایی به منظور تأمین مواد اولیه و رفت‎وآمد كارشناسان خارجی دارند. نزدیكی آن به فرودگاه و بیمارستان خلیج فارس و دیگر امكانات اصلی به همین منظور است. این شهرك بیشتر صنایع الكترونیكی والكتریكی را در برمی‎گیرد.
مركز ثبت سازمان منطقه آزاد قشم
الف : واحد ثبت شركتها و مالكیت های صنعتی و معنوی
ب : واحد املاك و اراضی
الف : واحد ثبت شركتها و مالكیت های صنعتی و معنوی سازمان منطقه آزاد قشم باستناد ماده ۲۲ و تبصره ذیل قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری و صنعتی و ضوابط مورد اشاره در ثبت شركتها و مالكیت های صنعتی و معنوی مستندات مواد ۱ الی ۲۲ ضوابط مدون مورد اشاره در قانون فوق مصوب سال سالهای ۱۳۷۲ و ۱۳۷۴ هیأت وزیران تشكیل و در منطقه آزاد قشم با ثبت اولین شركت در تاریخ ( ۳۰/۰۲/۱۳۷۴ ) بطور رسمی و قانون از ۱۳۷۴ شروع به فعالیت نمود . اهم فعالیت های این واحد : ثبت شركت های هفت گانه تجاری و غیر تجاری مورد اشاره در ماده ۲۰ قانون تجارت . ثبت شعبات داخلی و خارجی مورد اشاره ذیل بند ۸-۱ ماده ۱ از ضوابط ثبت شركتها ، ثبت شركتها و اشخاص حقوقی تبصره ذیل ماده ۶ ، ثبت علائم تجاری موضوع بند ۲-۳ ذیل ماده ۳ ضوابط فوق ، ثبت نام بازرگانان ، پلمپ دفاتر اشخاص حقیقی و حقوقی ، و … می باشد بنابر مقررات مناطق آزاد تجاری و صنعتی و قوانین آمره تجاری حاكم بر ثبت اشخاص حقوقی كلیه اشخاص حقوقی با در خواست مكتوب و موافقت اولیه از واحد مربوط با اخذ مجوزات لازمه موضوع ماده ۱۱ قانون مناطق آزاد نسبت به ثبت شركت / شعبات و موسسات اقدام می نمایید از دیگر اقدامات این مركز ثبت و اقدام به انتشار كلیه در خواست های بعدی متقاضیان شامل تغیرات مربوط به افزایش سرمایه ، تغییر نام ، محل و مركزیت شركت ، موضوع ، اعضای هیئت مدیره ، صاحبان سهام ، و ثبت شعبات و دفاتر و غیره می باشد .
بنابر آمار موجود تاریخ نخستین شركت ثبت شده در مورخه ۳۰/۰۲/۷۴ می باشد و تا این تاریخ تعداد ثبت شركتها ۳۱۷۱ شركت ، شعبات داخلی و خارجی ۲۰۲ ، ثبت مالكیتهای معنوی ۱۱۵ و ثبت مؤسسات ۸۸ مؤسسه در دفاتر و سیستم مركز ثبت گردیده است .
گردش كار ثبت شركتها : ۱- تعیین نام ( دبیر خانه مركز ) – ۲- معرفی به واحد های سرمایه گذاری جهت اخذ مجوز فعالیت ( موضوع بند ۶ ذیل ماده ۷ ضوابط ثبت شركتها – ۳- اقدام به افتتاح حساب در یكی از بانكهای قشم موضوع بند ۵ ذیل ماده ۷ ضوابط شركتها ) گواهی بانك صرفا در شركتهای سهامی خاص و عام و تعاونی اخذ می گردد – ۴- اخذ و تكمیل مدارك و مستندات تأسیس از مركز شامل ( اوراق مربوط به اساسنامه ، اظهارنامه ، تقاضانامه ، صورتجلسات مؤسس و هیات مدیره ، ) – ۵- ارایه مدارك شناسایی افراد ذینفع در شركت و مؤسسات – ۶- معرفی محل و مركزیت اصلی شركت به صورت قرارداد اجاره یا سند مالكیت / واگذاری ) ثبت شركتهای تعاونی منوط به تأیید اداره تعاون شركتهای تضامنی به تأیید بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران می باشد . ۶- بررسی و انطباق مدارك توسط مركز ۷- واریز هزینه های مصوب ثبتی – ۸- ثبت دفاتر رسمی و سیستم جامع اطلاعاتی ۸ – اعلام به جراید رسمی و كثیر الانتشار جهت درج آگهی ۹- اخذ آگهی ها و انطباق با اصل اسناد موجود در مركز و ارایه آن به متقاضیان .
ثبت شركتهای با مشاركت خارجی : ثبت شركتها اشخاص حقیقی با طی مراحل فوق در مرحله نهایی منوط به تأیید اداره اطلاعات با ارایه مستندات مربوط به پاسپورت اشخاص و در شركتهایی كه دارای سهامدار یا شریك خارجی می باشند علاوه بر موارد فوق منوط به تنظیم و تأیید اختیارنامه ثبت یا مشاركت در منطقه ، تأیید كلیه مدارك شركت از مرجع ثبت اولیه با تأیید كنسولگری محل و ترجمه و تأیید مترجم رسمی می باشد .
از دیگر اقدامات و فرآیندهای مركز شامل موارد ذیل :
۱- تأسیس و راه اندازی سیستم مكانیزه ثبتی و شركتها ، مؤسسات و شعبات شركتهای به ثبت رسیده .
۲- ثبت تأسیس و تغییرات و علائم تجاری شركتها و مؤسسات و شعبات در قالب استاندارد مدیریت كیفیت .
۳- ورود اطلاعات مربوط به ثبت شركتها و مؤسسات و شعبات ثبت شده و ارتباط با سیستم شبكه ای داخل كشور در حال حاضر با ورود روزانه اطلاعات صدور شناسه ملی از طریق پورتال ( پایگاه صدور شناسه ملی ) از مركز صورت میگیرد .
۴- پاسخ به استعلامات ثبتی و بازداشت و رفع بازداشت نسبت به فرآیند ثبت شركت بموجب در خواست مقام قضائی بصورت روزانه با تهیه و تصدیق كلیه مستندات مربوط به استعلامات مربوط به استعلامات در خواستی
۵- ارایه خدمات ثبتی تخصصی به سرمایه گذاران داخل و خارج از كشور ( بصورت حضوری ، تلفنی ، از طریق سیستم اطلاعاتی الكترونیكی ، مكاتبه ای )
۶- ثبت نام بازرگان و اشخاص حقیقی
۷- پلمپ دفاتر اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی
۸- ثباتی دفاتر اسناد رسمی بعد از ثبت اولیه بصورت روزانه و با اعمال تغییرات تمامی اطلاعات شركتها ، شعبات و مؤسسات و علایم تجاری در دفاتر ثبت و بایگانی و تصدیق و تأیید میگردد.
ب : واحد ثبت املاك و اراضی مستقر در مركز ثبت سازمان :
۱- صدور اسناد واگذاری ثبت اراضی جزیره با كاربر های مسكونی ، صنعتی و تجاری منطق با استاندارد مدیریت كیفیت .
۲- ثبت هر گونه نقل و انتقلات قطعی ، اسناد صادره طبق در خواست اشخاص حقیقی و حقوقی
۳- صدور اسناد تجمیعی نسبت به عرصه مجتمع های انبوه مسكونی .
۴- تنظیم و ثبت و صدور اسناد رهنی نسبت به املاك مورد ثبت جهت مشاركت بانكها . مؤسسات مالی و اعتباری
۵– بازداشت و رفع بازداشت مورد درخواست مراجع قضائی نسبت به اسناد صادره این مركز .
۶- پاسخ به استعلامات واصله از مراجع ذیربط قضایی ، دولتی ، دفاتر اسناد رسمی و سایر مراجع ذیصلاح در خصوص امور ثبتی املاك و اراضی كه بصورت روزانه انجام میگیرد .
گمرك منطقه آزاد قشم
مزایای گمرك منطقه آزاد قشم
• برخورداری از آرامش و روابط بین المللی كم تشنج و نیز رعایت تعهدات بین المللی
• برخورداری از ثبات داخلی و تمركز سیاسی و ثبات در قوانین و مقررات
• برخورداری از اجماع نظر در زمینۀ هدف های ایجاد و گسترش مناطق آزاد ، و حمایت همه جانبۀ دولت
• برخورداری از موقعیت مكانی درست
• پذیرفتن هدفهای آزاد سازی اقتصادی و مالكیت خصوصی و ضرورت كاهش مداخلات دولتی در امور اقتصادی به لحاظ رعایت اصل عرضه و تقاضا در مبادلات اقتصادی
• حمایت از سرمایه گذاران خارجی ، حفاظت از تكنولوژی های پیشرفته و همسو و هماهنگ با فعالیت های اقتصادی در سطح جهانی
• برخورداری از انسجام و قدرت مدیریت متمركز در منطقه آزاد و نیز برخورداری از یك سیستم اداری فاقد جنبه های بوروكراتیك در منطقه آزاد و رها ازدخالت های عوامل خارج از منطقه
• برخورداری از قوانین و مقررات گمركی ساده و فاقد جنبه های دست و پاگیر در منطقه
• برخورداری از آزادی نقل و انتقال سرمایه و ارز در منطقه آزاد
• برخورداری از تأسیسات زیربنایی مناسب در منطقۀ آزاد و در صورت نیاز ، حمایت همه جانبۀ دولت برای ایجاد این گونه تأسیسات و پرهیز از سرمایه گذاری های بی مورد
• كفایت نیروی كار متخصص با بازده مناسب و داشتن آزادی نسبی در به كارگیری نیروی كار خارجی در منطقه آزاد
• برخورداری از قوانین كار همسو با الزامات اقتصاد آزاد در منطقه آزاد
• دسترسی به امكانات مالی و نقدینگی در منطقه آزاد
• افزایش توان تخلیه و بارگیری در اسكله های فعال و استقرار كارشناسان گمركی
• گسترش امكانات و تأسیسات بندری در اسكله های فعال
• اجرای سیستمهای تشویقی ( تخفیفات ) برای رونق حمل كالای كانتینری و خروج از روشهای سنتی
• كاهش تعرفه های ترانزیتی
• ایجاد فضای مناسب برای دپوی كالا در مبادی های مجاز گمركی
• ایجاد انبار های مناسب جهت نگهداری كالا ( انبارهای : سرد – مسقف – هانگار – روباز )
• ایجاد بستر مناسب نرم افزاری خدمات ارتباط با مشتری
• برقراری اتصال نرم افزاری گمرك به امور مالی منطقه و دریافت صورتحساب برای سرمایه گذاران
• اجرای سیستمهای تشویقی ( تخفیفات ) برای ورود كالاهای خریداری شده از مبداء ساخت آن و همچنین برای سرمایه گذاران گشایش كننده اعتبارات اسنادی از بانكهای منطقه
فرصت های سرمایه گذاری در اراضی سازمان در بندر شهید رجایی
• ساخت و بهره برداری از ترمینال های كانتینری به منظور عملیات ترانزیت ، استافینگ ، استریپ و نگهداری كانتینر پر و خالی
• ایجاد ترمینال های مخصوص صادرات – ترانزیت و سوآپ فرآورده های نفتی .
• انبارداری و نگهداری انواع كالاها به خصوص كالاهای صادراتی .
• ساخت سردخانه و نگهداری كالاهای فاسد شدنی و همچنین كارخانجات صنایع تبدیلی .
• بسط و توسعه صادرات مجدد
• احداث پارك لجستیك و توزیع كالا
• خدمات جانبی مورد نیاز حمل و نقل كشتیرانی
میزان سامانه ۱۰۰ هكتاری سازمان منطقه آزاد قشم در بندر شهید رجایی
• امكان ارتباط با شبكه حمل و نقل جاده ای كشور
• امكان ارتباط با شبكه راه آهن سراسری
• همجواری و امكان استفاده مستقیم و غیر مستقیم از تأسیسات و تجهیزات بندر شهید رجایی
• امكان استفاده از مزایای قانونی و معافیت های گمركی مناطق ویژه اقتصادی در ترابری كالا
• شیب كم و عوارض طبیعی و مصنوعی اندك و در نتیجه سهولت در مسایل اجرایی
• مساحت قابل ملاحظه و امكان برخورداری از سطوح وسیع انبارهای باز و سرپوشیده
• نزدیكی به شهر بندر عباس ، منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس ، كشتی سازی خلیج فارس و دیگر مراكز صنعتی و بازرگانی كلان كشور
• ایجاد زیر ساخت های لازم شامل : قطعه بندی اراضی ، ساخت راه های آسفالته ، تأمین و تكمیل تأسیسات آب و برق و تلفن ، اجرای كانالهای جمع آوری آبهای سطحی و راه اندازی سیستم روشنایی خیابانهای اصلی و فرعی داخلی
اداره كل غذا ، دارو و استاندارد قشم
تاریخچه ، توانایی و دامنه فعالیت
در راستای اجرای ماده ۴ قانون مقررات صادرات ، واردات و امور گمركی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران اداره كل غذا ،دارو و استاندارد قشم در سال ۱۳۷۴ در ساختمانی به مساحت تقریبی ۱۰۰ متر مربع با یك واحد آزمایشگاه شیمی فعالیت خود را آغاز كرد . این آزمایشگاه عموما آزمون های مربوط به مواد آرایشی و بهداشتی را به عهده داشت و در واقع قدیمی ترین آزمایشگاه محسوب می شود .
همزمان با گسترش فعالیت های سازمان ، واحد نیز فعالیت های خود را افزایش داده و در سال ۱۳۷۶ با تجهیز آزمایشگاه میكروبیولوژی و استخدام كارشناس مربوطه ، با هدف كنترل میكروبی كالاهای وارداتی ، آغز به كار نمود .
با عنایت به ضرورت كنترل كیفی منابع مختلف آبی در سطح جزیره ، اعم از آب آشامیدنی و مصارف بهداشتی ، در سال ۱۳۷۷ آزمایشگاه آب و فاضلاب با استخدام كارشناس متخصص ، فعالیت خود را در این زمینه آغاز نمود . با توجه به اهمیت آب ، این مایه حیات ، پروژه مطالعاتی آب جزیره در ۶ فاز به انجام رسید و گزارشات مبسوط آن تهیه و ارائه گردید .
در اواخر سال ۱۳۷۷ با گسترش فعالیت های واحد و كمبود فضای لازم ، طرح گسترش ساختمان اداره كل غذا ،دارو و استاندارد قشم به تصویب رسید و از اواخر همان سال به مورد اجرا در آمد . ساختمان مورد نظر در زمینی به مساحت ۵۰۰ متر مربع در دو طبقه با زیر بنایی حدود ۶۰۰ متر مربع تأسیس و در اسفند ۱۳۸۷ افتتاح گردید . با افتتاح ساختمان ، آزمایشگاههای موجود توسعه و آزمایشگاه مواد غذایی تجهیز و راه اندازی گردید .
از سال ۱۳۸۲ حسب تعهدات فیمابین سازمان منطقه آزاد قشم با وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی و همچنین سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، این واحد تمام سعی خود را جهت توسعه فعالیت ها و افزایش كیفیت خدمات خود نموده است . افزایش تنوع آزمایشگاه ها و راه اندازی آزمایشگاه های سم شناسی ( فلزات سنگین ، مایكوتوكسین ها ، باقیمانده سموم آفات نباتی در مواد غذایی ، مواد اولیه ( مورد استفاده در صنایع غذایی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی ) ، بسته بندی ظروف مواد غذایی ، برق الكترونیك ( لوازم برقی خانگی ) ، افزایش نیروی انسانی از جمله این فعالیت ها ست .
در حال حاضر اداره كل غذا ،دارو و استاندارد منطقه آزاد قشم دارای بخش های زیر می باشد .
• آزمایشگاه ها
• بازرسی و نمونه برداری
• نظارت ( صدور مجوزهای ورود و ترخیص )
• مالی
• اداری و امور دفتری
آزمایشگاهها
آزمایشگاه شیمی عمومی – آرایشی و بهداشتی
وظیفه این آزمایشگاه كنترل كیفی مواد آرایشی ، بهداشتی وارداتی می باشد .
آزمایشگاه آرایشی و بهداشتی قادر است كنترل كیفی كلیه مواد آرایشی ، بهداشتی از قبیل شامپو نرم كننده ، كرم و لوسیون ، ادكلن واسپری ، صابون ، مداد چشم ، خط چشم ، مداد لب ، ریمل ، رژ لب ، پن كیك ، سایه چشم ، لاك ناخن ، خمیر دندان ، انواع ژل مو … را انجام دهد .
آزمایشگاه شیمی عمومی در بخش شیمی عمومی ، شناسایی كیفی انواع پلیمر ، فلزات و مواد اولیه صنایع شیمیایی مورد بررسی قرار می گیرد . این بخش بیشتر به امور اظهار نامه های گمركی ارسالی از گمرك ایران اختصاص دارد .
آزمایشگاه شیمی عمومی – مواد غذایی ، آشامیدنی
كنترل كیفی انواع نوشیدنی ها و مواد غذایی شامل نوشابه و آبمیوه ، شكلات ، آدامس ، پفك ، چیپس ، غلات ، كمپو.ت و كنسرو ، خمیر مایه ، چای و … از جمله توانایی های این بخش می باشد .
آزمایشگاه میكرو بیولوژی
این آزمایشگاه توانایی انجام كلیه آزمایشات میكربیولوژی را در زمینه مواد آرایشی و بهداشتی ، غذایی و آشامیدنی را دارد .
آزمایشگاه شیمی عمومی – آب و فاضلاب
كلیه آزمایشات مربوط به آب و فاضلاب در این بخش قابل انجام می باشند . این آزمایشگاه در راستای گسترش بهداشت در جزیره قشم ، امور مربوط به كنترل كیفی آب ( كلرسنجی ، نمونه برداری جهت آزمایشات میكروبی و شیمیایی آب ) را در سطح شهر و از نقاط مختلف شبكه توزیع آب شهری قشم به عهده داشته و بصورت برنامه منظم و زمانبندی شده بهداشت آب را كنترل می نماید . كنترل بهداشت آب شامل كلرسنجی از نقاط مختلف شبكه توزیع ، انجام آزمایشات میكروبیولوژی و شیمیایی كامل آب می باشد .
آزمایشگاه سم شناسی
كلیه آزمایشات مربوط به سم شناسی ( فلزات سنگین ، مایكوتوكسین ، باقی مانده سموم آفات نباتی در مواد غذایی با استفاده از دستگاههای پیشرفته ای همچون HPLC ، GC-Ms و اتمیك ابرزشن قابل انجام است .
آزمایشگاه بسته بندی مواد غذایی
كلیه آزمایشات مربوط به بسته بندی مواد غذایی كه بصورت بسته بندی فلزی و شیشه ای است كه شامل انواع بسته بندی های آبمیوه و نوشیدنی ، كنسرو و كمپوت ، ترشی ، روغن و … می باشد .
آزماشگاه برق و الكترونیك
این آزمایشگاه شامل سه آزمایشگاه سیم و كابل ، لوازم خانگی و یخچال می باشد كه آزمون وسایل برقی نظیر یخچال و فریزر ، لباسشویی ، اتو ، آسیاب برقی ، مخلوط كن و … در محدوده توانایی های این آزمایشگاه می باشد .
آزمایشگاه شیمی – مواد اولیه
انجام آزمایشات عمومی مربوط به شناسایی كیفی و كمی ( تعیین در صد خلوص ) مواد اولیه مورد استفاده در صنایع غذایی و آرایشی و بهداشتی مانند گلیسیرین ، اسید سیتریك و … در این آزمایشگاه صورت می پذیرد .
بازرسی و نمونه برداری
با توجه به پروانه بازرسی ملی
• نظارت ( بازرسی و نمونه برداری كالا ، بررسی و صدور مجوزهای ورود ، ترخیص كالا و همچنین پروانه مرتبط با كارخانجات تولیدی)
• صدور مجوز ورود ( ثبت سفارش ) و ترخیص و فروش اقلام مشمول ماده ۱۶ از قانون مواد خوراكی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی به سرزمین اصلی
• صدور مجوز ترخیص اقلام مشمول استاندارد ، بهداشت ، جهاد كشاورزی به جزیره
• صدور پروانه بهداشتی كارخانجات مشمول ماده ۱۶ مستقر در جزیره
• بازرسی و نمونه برداری كالا در گمركات كل كشور
• بازرسی و نمونه برداری كالا كلیه كارخانجات سراسر كشور
دامنه فعالیت شركت
• صدور پروانه بهداشتی كارخانجات مشمول ماده ۱۶ مستقر در جزیره
• انجام آزمایشات لازم بر روی نمونه های وارداتی و صادراتی جزیره و صدور گواهینامه صادراتی
• ارائه خدمات آزمایشگاهها به متقاضیان حقیقی و حقوقی
• برگزاری دوره های آموزشی مرتبط
• شركت در تدوین استاندارد ملی ایران
• اقدامات لازم در خصوص اخذ مهر استاندارد برای واحدهای تولیدی در جزیره
• صدور گواهینامه استاندارد بهداشت برای واحد های توزیع كننده اقلام مشمول استاندارد و بهداشت

مراكز علمی و پژوهشی قشم
در سال ۱۳۷۲ با ورود سازمان منطقه آزاد قشم به این جزیره ، رشد و توسعه سرعت بیشتری گرفت و در پی آن شرایط اجتماعی قشم دستخوش تغییراتی شد . یكی از اهداف سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی ، توسعه ، عمران و آبادانی است . وقتی به توسعه می اندیشیم ، توسعه انسانی در اولویت قرار می گیرد ، زیرا توسعه انسانی چند وجهی است و امور فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و سایر موارد را نیز در بر می گیرد . شاید در دهه گذشته باور بر این بود كه توسعه اقتصادی بر همه زوایای زندگی احاطه خواهد داشت ، ولی امروز توسعه منابع انسانی سرمایه اصلی كشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه است . در این میان ، توسعه بر عهده خواهند داشت و با این باور ، توسعه مراكز پژوهشی مانند مركز بین المللی رشد قشم و فضاهای آموزش عالی در جزیره عجایب هفتگانه خلیج فارس ( قشم ) در دستور كار جدی قرار گرفت .
مراكز علمی و دانشگاهها در پاسخ به نیاز امروز كشورهای توسعه یافته عمدتاً دو محصول دارد یكی فارغ التحصیل و دومی دانشی كه تولید می كند سطح این مراكز و موقعیت آن در دنیای امروز بستگی به ارزش محصولات تولید شده در بازار دارد .
چنانچه این مراكز بتوانند نقشی در مقیاس بین المللی برای كشور ایفا كنند . عملاً در مدار توسعه ملی قرار گرفته و می تواند نقش پیشتاز خود را در توسعه تعاملات بین المللی برای كشور ایفا كند . در طی سال های گذشته ، جز تعداد محدودی بقیه مراكز متمركز و بسته دولتی اداره شده اند . لذا در جهان امروز عملاً نتوانسته اند در مدار توسعه علمی و تعاملات بین المللی قرار گیرند ، بلكه كیفیت تولیدات علمی آنان نسبت به گستردگی آنها در سراسر كشور ، عمدتاً جذب بازار جهانی شوند و امروزه نیز در برنامه ریزی توسعه ملی كشور تأكید بر حضور جدی این مراكز است كه جایگاه برجسته ای را به خود اختصاص دهند .
مركز بین المللی رشد قشم
مركز رشد قشم، مركزیست با مدیریت متخصصین حرفه ای كه در منطقه آزاد قشم قرار گرفته و تحت نظارت و كنترل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران و سازمان منطقه آزاد قشم فعالیت می نماید و وظیفه اصلی آن كمك به ایجاد اشتغال و كارآفرینی توسط شركت های فن آفرین دانش بنیان و شركت های كوچك و متوسط(SME) كه هدف اقتصادی آنها بر پایه علم و صنعت است، می باشد.
این مركز به عنوان تنها مركز بین المللی در سطح ایران دارای مجموعه كاملی از سرویسهای پشتیبانی برای پیشرفت فعالیتهای تجاری می¬ باشد و تمركز آن بیشتر بر روی تجاری سازی یافته های پژوهشی، بازاریابی بین المللی یافته ها و صادرات است. همچنین با دانشگاهها، مراكز تحقیقاتی، سرمایه گذاران داخلی و بین المللی در ارتباط بوده و از ویژگیهای منحصر به فرد آن ایجاد شبكه ای از انكوباتورها در محدوده مربوط به خود می باشد. مركز بین المللی رشد قشم در سال ۱۳۸۴ در زمینی به مساحت ۱۳۶۵۰ متر مربع در دو ساختمان مجزا تاسیس گردید.

زمینه های پذیرش در مركز بین المللی رشد قشم
در جزیره قشم بسترهای بالقوه ای برای توسعه و رشد كسب و كارهای كوچك ، متوسط و بزرگ وجود دارد.طبق ارزیابی های صورت گرفته قسمت های شناسایی شده ای كه می توانند به متقاضیان جهت ایجاد فعالیت جدید كمك كرده یا موجب توسعه كسب و كار موجود گردند به شرح زیر می باشند:
• صنایع دریائی و وابسته
• اكوتوریسم
• نفت و گاز و انرژی
• زیست محیطی
• صنعت با تكیه بر صنایع سنگین
• هنر و معماری
اهداف مركز
• ایجاد اشتغال و ثروت
• پرورش روحیه كارآفرینی در جامعه
• تجاری سازی فناوری
• ایجاد و افزایش رشد صنایع محلی
• فراهم نمودن فرصت های بازریابی برای تجاری سازی یافته های پژوهشی
• فراهم نمودن حمایت از كارآفرینی و خلاقیت پژوهشگران جوان
• توسعه تكنولوژی بازارپسند مبتنی بر محصول و فرایند
وظایف مركز
• پشتیبانی مالی از شركت های دانش بنیان مستقر در مركز رشد
• ارائه پشتیبانی حقوقی به منظور تسهیل رشد شركت های دانش بنیان
• ارائه خدمات و مشاوره جهت جذب ایده های جدید به بازار
• نظارت بر روند رشد شركت های كوچك و متوسط و دانش بنیان و ارزیابی مستمرنتایج شركت جهت بهبود عملكرد
• كنترل فعالیت شركت های دانش بنیان جهت تحقق ایده های خود
• فراهم نمودن خدمات پیش انكوباتوری در صورت نیاز
ورودی های مركز
• كلیه پژوهشگران و نوآوران فارغ التحصیل با هویت حقوقی مستقل كه آماده ارائه طرح كسب و كار مناسب و ایجاد كار مبتنی بر دانش و فن هستند
• اولویت پذیرش با موسساتیست كه دارای تیم كاری دانش آموخته و طرح تجاری مبتنی بر دانش هستند
• كلیه طرح هایی كه در جزیره قشم و كشور ایران نیز اولویت دار محسوب می شوند مورد حمایت مركز قرار خواهند گرفت
معیارهای ارزیابی
• ایده های نوآورانه برای كسب و كار
• ایده/طرح(محصول/خدمات)
• رزومه كامل گروه
• فن آوری مورد نیاز برای ایده/طرح
• سرمایه مورد نیاز برای اجرای كسب و كار
• نیاز بازار به محصول یا خدمات
• نرخ بازگشت سرمایه،آگاهی اعضاء از ساختار كسب و كار(رقبا، سرمایه گذاران، كانال های توزیع و غیره)
خدمات مركز
مدت زمان حضور شركتها در مركز رشد محدود است و شركت ها پس از گذشت این مدت زمان از مركز رشد فارغ التحصیل می شوند. این زمان با توجه به ارزیابی مركز رشد از عملكرد شركت از ۱ سال تا ۳ سال می باشد. در طول استقرار در مركز رشد، شركت ها فرصت دارند تا از تسهیلات كه مركز به آنها اختصاص می دهد بهره مند گردند. شركت های كوچك از این امكانات در طول استقرار ۶ تا ۹ ماهه در مرحله پیش رشدی بهره مند می گردند. این خدمات عبارتند از:
خدمات عمومی
• دفتر كاری
• امنیت و خدمات پشتیبانی
• كامپیوتر، پرینتر و دیگر دستگاه های جانبی
• تبلیغات و خدمات نمایشگاهی
• تایپ و كپی
• فكس
• تجهیزات اداری
• اتاق كنفرانس و جلسات
• خدمات سخت افزار، نرم افزار و خدمات آزمایشگاهی
• شبكه، اینترنت، خدمات میزبانی وب و ایمیل
• بانك نرم افزار و كتابخانه
خدمات آموزشی (كارگاه ها ،دوره های آموزشی و همایشها)
مركز بین المللی رشد قشم دارای ۴ سالن برگزاری سمینارها و همایشها با ظرفیت های زیر می باشد:
• سالن كنفرانس ۱ ،۳۰ نفره
• سالن كنفرانس ۲، ۵۰ نفره
• سالن همایش ،۱۰۰ نفره
• تالار وحدت، ۴۸۰ نفره
همچنین این مركز مجهز به ۳ كلاس استاندارد آموزشی و ۱ لابراتوار كامپیوتر برای برگزاری دوره های زیر می باشد:
• مدیریتی
• مالی و بازاریابی
• حقوقی
• مطالعات امكان سنجی
• بازاریابی
• طرح كسب و كار
• كارآفرینی
خدمات مشاوره
• امور مالی و حسابداری
• حقوقی
• تحقیقات بازار
• فنی و مهندسی
• طرح كسب و كار
• مالیات
• بیمه
• مدیریتی
• فن آوری
خدمات مالی
• خدمات محدود به وام
• كمك به جذب اعتبار و بودجه
موسسه آموزش عالی قشم
مؤسسه آموزش ‎عالی قشم وابسته به سازمان منطقه آزاد قشم با كسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فن‎آوری و با همكاری دانشگاه كارلتون كانادا اولین دوره آموزشی خود را در سال ۱۳۷۹ در مقطع كاشناسی ارشد در گرایش مدیریت تحت عنوان Master of Business Administration MBA)) آغاز نمود كه همچنان ادامه دارد. این دوره از مقبولیت جهانی برخوردار بوده و طی مدت دو سال در جزیره قشم برگزار می‎شود.
از جمله شرایط ورود به دوره داشتن حداقل مدرك كارشناسی معتبر با معدل بالا در گرایش مدیریت و قبولی در امتحان زبان انگلیسی) Canadian Academic English Language CAEL) می‎باشد. فارغ‎التحصیلان سایر گرایش‎ها نیز می‎توانند در این دوره شركت نمایند. لیكن بایستی متناسب با دروسی كه در دوره كارشناسی گذرانده‎اند، حداكثر تا هفت درس پیش نیاز را اخذ نموده و در امتحان پایانی، موقعیت كسب نمایند.
این دوره به طور كامل توسط استادان كانادایی و به زبان انگلیسی به صورت Modular متشكل از ده درس برگزار می‎شود. دانشجویان پس از گذراندن چهار درس در جزیره قشم، برای گذراندن دو درس و انجام تحقیقات به كانادا می‎روند و سپس به قشم مراجعت نموده، چهار درس باقیمانده را مجدداً در جزیره قشم می‎گذرانند.
از آنجا كه مخاطبین اصلی این دوره، مدیران شاغل در كشور می‎باشند، زمان ارائه هر درس به گونه‎ای طراحی شده است كه دانشجویان به مدت دو هفته و به صورت تمام وقت در جزیره حضور پیدا كرده و یك درس را بگذرانند. زمان بین ارائه دو درس حدود شش هفته در نظر گرفته شده است تا دانشجویان بتوانند ضمن ادامه شغل خود آمادگی كامل را برای دریافت درس بعدی به دست آورند.
سایر مراكز دانشگاهی و علمی – تحقیقاتی
• مركز بین المللی رشد قشم
• پارك زیست فناوری خلیج فارس
• باغ موزه گیاهشناسی
• اداره كل غذا ،دارو و استاندارد قشم
• واحد تاكسیدرمی جزیره
• آزمایشگاه
• دانشگاه آزاد قشم
• دانشگاه پیام نور
• موسسه آموزش عالی قشم (همكاری مشترك با دانشگاه كارلتون كانادا)
• دانشگاه صنعت آب و برق
• دانشگاه بین المللی شهید بهشتی
• دانشگاه بین المللی هرمزگان

ویژگیهای زیست محیطی قشم
جزیره باریك و بلند قشم كه در امتداد ساحل از شرق به غرب كشیده شده است تنگه هرمز را به دو بخش شمالی باریك و كم عمق و بخش جنوبی آن كه عمیق و نسبتاً پهن است تقسیم می كند . تردد كشتی های بزرگ در بخش جنوبی قشم صورت می گیرد .
رودخانه های مهران ، كل ، شور ، شیرین و میناب سالیانه سیلاب های فراوانی به تنگه هرمز می ریزند . جریان دریایی شدید آب در اثر جذر و مد دائمی در تنگه هرمز وضعیت زیست محیطی ویژه ای را در این منطقه پدید آورده است .گل و لای همراه سیلاب این رودخانه ها كه همه در ساحل شمال قشم به دریا می ریزند جزایر متعدد كوچك و بزرگ رسوبی به وجود آورده اند كه سطح همه آنها از جنگلهای همیشه سبز حرا پوشیده شده است . وسیع ترین جنگل های حرای كشور در حد فاصل قشم و سرزمین اصلی قرار گرفته است .
دریا و سواحل پیرامون قشم بسیار متنوع هستند . عمق متفاوت دریا ، مسیر حركت و گردش آب و وارد شدن آب رودخانه ها موجب شده در اطراف قشم زیست گاه های گوناگونی بوجود آید . انواع سواحل ماسه ای ، صخره ای ، جنگلی ، گلی و بین جذر و مدی كه هر یك زیست گاه گیاهان و جانوران متفاوت و متنوعی هستند تنوع زیستی كم نظیری در این حوالی به وجود آورده اند .
آبسنگ های مرجانی اطراف قشم برای غواصان كشور و معدودی از غواصان جهان از جذابیت بالایی برخوردار است .انواع لاك پشت های غول پیكر دریایی كه در سراسر جهان از جمعیت آنها كاسته شده است ، در آب های اطراف قشم به وفور زندگی می كنند . سواحل قشم برای تماشای لاك پشت های دریایی مناسب ترین مكان به شمار می رود . از فراز سواحل صخره ای قشم در یك زمان كوتاه می توان چندین لاك پشت دریایی را مشاده نمود كه با آسودگی خیال مشغول تغذیه و غوطه وری در آب هستند .
مشاهده زیر آب های تنگه هرمز با عینك های مخصصوص ارزان قیمت از سرگرم كننده ترین و آموزنده ترین ورزش ها است . این ورزش كه سال ها است در جهان به عنوان یكی از مفرح ترین و شادی بخش ترین سرگرمی ها متداول شده است در كشور خودمان در آغاز راه است . در صورتی كه مردم كشورمان از زیبایی های شگفت انگیز زیر آب های خلیج فارس آگاه شوند و سهولت كار تماشای آن نیز دریابند بی تردید این ورزش گسترش بیشتری … در كشور پیدا خواهد نمود . در تماشای زیر آب های خلیج فارس و مخصوصاً آب های پیرامون قشم به فاصله هر متر انسان با گونه جدیدی رو به رو می شود .
جنگل های دریایی حرا با وسعت صد هزار هكتار ، سواحل قشم به طول دویست و پنجاه كیلو متر ، دشت های ساحلی و كوه های صخره ای قشم زیستگاه بیش از یكصد و پنجاه نوع پرنده است كه مخصوصاً در فصل پاییز و زمستان جمعیت آنها افزایش می یابد و به صدها هزار پرنده بالغ می شود . مشاهده گله های بزرگ فلامینگو ، پرستوی دریایی انواع كاكایی ها و بسیاری از پرندگان نادر و كمیاب جهان ( مانند شاهین كبود ، پلیكان پا خاكستری ، حواصیل سبز ، عقاب ماهیگیر و انواع گوناگون بازها و شاهین ها ) در قشم به آسانی ممكن است . قشم از نظر تنوع و تراكم پرندگان در جهان بی نظیر شناخته شده است .
خزندگان قشم از تنوع بسیار بالایی بر خوردارند . با مطالعاتی كه اخیراً انجام شده و با همكاری دانشگاه بر كلی صورت می گیرد ثابت شده است كه جزیره قشم از نظر خزنده در جهان ممتاز است .
جنگل های حرای قشم از طرف سازمان ملل و چندین مركز جهانی پرنده شناسی به عنوان میراث طبیعی جهانی – ذخیره گاه زیستكره انتخاب شده است . جنگل های وسیع و نیمه شناور حرا كه در آب های شور دریا به صورتی سر سبز و شاداب رشد كرده اند و بازی دل انگیزی با هر جزر و مد دریا دارند هر بیننده ای را شگفت زده می كنند . مشاهده این جنگل وسیع و انبوه با حضور ده ها هزار پرنده به رنگ ها و شكل های گوناگون در نخستین وهله باور نكردنی است . بازدید كنندگانی كه سوار بر قایق از آبراهه های پیچ در پیچ بین این جنگلها می گذرند تصویر های بی نظیری در خاطرشان ثبت می شود كه هرگز فراموش نخواهند شد .كوه های قشم شكل كاملاً ویژه ای دارند . این كوه ها از لایه های رسوبی افقی و كاملاً موازی تشكیل شده اند . و پیگیری لایه های مختلف كوه در سراسر جزیره ممكن است . تنها در دو نقطه به دلیل حضور گنبد های نمك ترتیب و شكل قرار گرفتن لایه ها از حالت افقی خارج شده است .فرسایش لایه های كوه در اثر باد و باران و امواج دریا اشكال و تندیس های طبیعی بسیار جالبی به وجود آورده است . هزاران مجسمه نیمه تمام جانوران و موجودات خیالی در سراسر دره ها و كوهستان های قشم با ابعاد بزرگ و كوچك دیده می شوند .
گنبد های نمك قشم دارای چشمه ها ، غاره ها و دریاچه های نمكی متعددی است . در غارهای نمك . كوه نمكدان – قندیل های بلور نمك سراسر سقف غار را پوشانده و منظره بدیعی به وجود آورده است .قشم و آب های پیرامون آن به راستی سرشار از شگفتی است .
صنایع دستی
جزیره زیبای قشم در طول تاریخ سرشار از فراز و فرود خود ، صحنه مبارزه با مشكلات و عرصه خلاقیت مردمانی سخت كوش بوده است كه به اعتبار كارو كوشش و گوهر تلاش ، همواره سرزمین خود را به مركزی پر رونق برای فعالیت های تولیدی و اقتصادی منطقه تبدیل كرده و چون مرواریدی ارزشمند در دل آب های نیلگون خلیج همیشه فارس پایدار برقرار نگه داشته اند . ایجاد چنین موقعیت ممتازی و حفظ آن در طول زندگی نسل های پیاپی مرهون نقش آفرینی و تأثیرگذاری صنعتگران چیره دست و خلاق بوده كه توانسته اند قشم را از نظر صنعت و هنر در شمار جزایر تجاری و پررونق قرار دهند و در زمینه صنایع دستی ، رشته های مختلف و متنوعی را در اعماق روستاهای بكر و غنی با فرهنگی اصیل مطرح سازند .
انواع صنایع دستی جزیره قشم عبارتند از : خوس دوزی و شك بافی ، حصیر بافی ، سبد بافی ، ساخت اشیاء كاربردی با استفاده از سیس خرما ، ماكت سازی لنج ، توربافی ، گرگوربافی ، ساخت زینت آلات با صدف ، تندیس های دریایی ، برقع سازی ، پارچه بافی ، ساخت ساز سنتی عود ، دست ساخته های چوبی ، آهنگری سنتی ، قلاب بافی و عروسك سازی .متاسفانه این مجموعه ارزشمند تا كنون به دلایل عدیده سهم و نقشی به سزا در مبادلات اقتصادی مردم جزیره نداشته و عمدتاً در حد مصارف محلی و خانگی بومیان ساخته و پرداخته شده اند .
سازمان منطقه آزاد قشم با اعتقاد به تأثیر مثبتی كه فعالیت های تولیدی صنایع دستی در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی مردمان جزیره دارد و تأثیری كه بر تسهیل روند خود باوری و نشاط روحی آنها می گذارد و طبعاً زمینه ساز رشد ، شكوفایی و تقویت مبانی خلاقیت شده و سر آغاز تحول و نگرشی جدی و جدید به موضوع تولید در متن خانواده خواهدشد ، از آغاز سال جاری با برنامه ریزی لازم به ترویج و توسعه فعالیت های صنایع دستی همت گماشته و انشاءالله نتایج پر ثمر آن در سال های آینده قابل مشاهد و ارزیابی خواهد بود .
حصیر بافی ، سبد بافی ، ساخت اشیاء كاربردی با استفاده از سیس خرما
این قبیل فعالیت ها كما بیش در بین مردمان ساكن درجوار نخلستان ها رایج بوده و آنها برخی از لوازم كاربردی زندگی خود را با استفاده از اشیاء ساخته شده از برگ و سیس خرما تولید می كنند كه عمدتاً دست آورد زنان زحمتكش روستا است . برخی از این تولیدات عبارتند از : تك ( نوعی زیر انداز حصیری ) ، تولك ( نوعی سبد دسته دار برای حمل علوفه و ماهی ) ، كتل ( نوعی زنبیل ) ، سوند ( نوعی حصیر برای ایجاد حصار و محدود كردن فضا ) ، قفس ( برای نگهداری مرغ ) انواع طناب ، كلاهك آباژور و … در نظر است با اجرای برنامه های آموزشی و ارتقاء مهارت بافندگان ، تولید این قبیل دست ساخته ها با هدف تأمین نیازهای سایر مناطق ، اصلاح و گسترش یابد .
ساخت و ساز سنتی عود
عود ( یا بربط ) ، این ساز خوش نوای ایرانی كه در بین ساكنین كشورهای جنوبی خلیج فارس نیز مشتاقان فراوانی دارد ، در جزیره قشم امروزه به تعدادی محدود توسط یكی از هنرمندان مشهور محلی به نام محمد رفیع اشعری تولید می شود .
سازمان منطقه آزاد قشم با حمایت و تشویق این هنرمند خود ساخته ، از طریق انتقال كارگاه كوچك خانگی وی به محلی مناسب تر و وسیع تر ، ارتقاء كیفیت و افزایش كمیت تولید با استفاده از مواد اولیه مرغوب ، طراحی و ساخت ابزار كار و تجهیزات مورد نیاز ظرفیت سازی برای پذیرش هنرجویان علاقه مند به فراگیری فنون ساخت و ساز و… گام های اساسی بر داشته و بستری مناسب برای ترویج و توسعه این صنعت دستی را فراهم نموده است . امید است در آینده بسیار نزدیك ، عودهای ساخت جزیره قشم نه تنها جوابگوی تقاضای فراوان داخلی باشد بلكه به عنوان یكی از اقلام صادراتی جزیره به شمار آید .
صنایع دستی دریایی
در این گروه به طیف وسیعی از تولیدات باید اشاره كرد كه با استفاده از موقعیت جغرافیایی جزیره ساخته و پرداخته شده و از مزیت های آن به شمار می رود . ساخت زینت آلات از صدف و سایر بقایای آبزیان از جمله صنایع دستی دریایی جزیره قشم است كه در گونه های مختلف دستبند ، گردنبند ، انگشتر ، گوشواره ، تابلو ، آویز و … عرضه می شود . ساخت تندیس های زیبا در اشكال بدیع با استفاده از مرجان ها و سنگ های موجود در سواحل جزیره كه هر یك محصولی بی نظیر و منحصر به فرد هستند و نیز تاكسیدر می انواع آبزیان برای استفاده در تزئینات داخلی ساختمان ها و …از دیگر زمینه های فعالیت تحت حمایت طرح ترویج و توسعه صنایع دستی سازمان منطقه آزاد قشم است .
رودوزی های سنتی
استان هرمزگان از مراكز عمده زردوزی كشور محسوب می شود به طوری كه كمتر خانواده ای را می توان یافت كه زنان و دختران آن با هنر گلابتون دوزی آشنایی نداشته باشند . آنها در منزل به دلخواه خود به تولید اشتغال دارند و شلوار های محلی مورد مصرف خویش را با هنر خود تكمیل می كنند . در صورتی كه لازم باشد بیش از نیاز شخص تولید كننده می باید قبلاً سفارش آن را از مشتری دریافت كرده باشند . قشم از این قاعده مستثنی نبوده و سوزن دوزی ها و رودوزی های سنتی زنان بومی جزیره قشم از كیفیت مطلوب بر خوردار و مهارت صنعتگران هنرمند آن را حكایت می كند علاوه بر این خوس دوزی با طرح ها و تقش های متنوع بر روی پارچه توری ریز بافت كه به عنوان روسری كاربرد می یابد از دست آوردهای بسیار زیبای این هنر در جزیره محسوب شده از رونق خوبی برخوردار است .
تشك بافی را هم با طرح های مشهور آن كه به صورت نواری با پهنای ۶ میلی متر تا پنج سانتی متربه طرز پیچیده و ماهرانه ای توسط زنان خانه دار بافته می شود باید به فهرست هنرهای دستی رایج در جزیره افزود كه آن هم زینت بخش شلوارهای محلی شده جلوه و زیبایی طرح تلفیقی دمپای شلوارها را دو چندان می نماید. این قطعات به قدری زیبا و جذاب هستند كه می توانند در تكمیل لباس های زینتی زنان سایر نقاط كشور و حتی دنیا به كار آیند . علاوه بر آن ، می توانند زینت بخش انواع كوسن ، جلد عینك ، كیف ، رو مبلی ، پرده ، كلاهك آباژور باشند . به همین جهت در طرح ترویج و توسعه صنایع دستی ، سازمان منطقه آزاد قشم بدین مهم توجه لازم مبذول داشته و با اقداماتی كه در دست اجرا است به زودی محصولات تكمیلی با در نظر گرفتن جنبه های كاربردی در سایر نقاط ، از دسترنج زنان بومی جزیره قشم روانه بازارهای مصرف داخلی و حتی خارجی خواهد شد .
ماكت سازی لنج
جزیره قشم از دیر باز به صورت یكی از مراكز عمده اصلی ساخت لنج محسوب شده و بر پیشینه صنعتی آن نام و خاطره بسیاری از صنعتگران هنرمند و مشهور محفوظ مانده است . قطعات دور ریز صنعتگران هنرمند و مشهور محفوظ مانده است . قطعات دور ریز چوب های زیبا و مقاوم مورد مصرف در ساخت لنج هم توانسته است نظر جوانان جزیره را به خود جلب كند و ساخت ماكت از لنج یكی از هنرهای رایج در بین آنان به شمار می رود كه تا كنون جنبه خود مصرفی داشته یا حداكثر به بازار محلی و مردمان جزیره عرضه شده است . در نظر است با اجرای برنامه های آموزشی لازم ، جوانان محلی مستعد و علاقه مند به ساخت ماكت های لنج بتوانند با اصول طراحی و رعایت تناسب و بهبود كیفیت ابزار های مورد مصرف آشنا شوند و نهایتاً ماكت هایی تولید كنند كه بتواند در صحنه رقابت در بازار های داخلی و خارجی گوی سبقت را از دیگر صنعتگران هنرمند این رشته برباید.
دست ساخته های چوبی
وجود چوب های دور ریز كارگاه های لنج سازی ، علاوه بر رونق بخشیدن به تولید ماكت های لنج ، برخی هنرمندان خلاق قشمی ( از جمله استاد معروف این رشته علی سرودی گلستانی ) را به خلق آثار بدیعی از چوب واداشته كه جذابیت آن بیشتر به دلیل شكل های ابتدایی آن است . دمپایی های چوبی ( كپكاپ ) ، ماكت ماهی در ابعاد و انواع مختلف ، تسبیح ، دستبند ، انواع عصا كه دسته های آن به شكل های مختلف طراحی شده و … از این قبیل تولیدات است كه بی تردید مورد توجه هر گردشگر تازه وارد به جزیره قرار خواهد گرفت .
برقع سازی
برقع ( یا بركه ) نوع پوشش و یا حجاب زنانه است كه از گذشته های دور در اكثر روستا های جزیره برای محافظ پوست صورت از گزند تابش شدید نور خورشید مورد استفاده بوده و در عین حال گونه ای زینت محلی نیز بوده است و به همین جهت در شكل های متنوعی طراحی و اجراء می شود در تولید برقع ها كه به طور معمول از پارچه تیره ای به نام “شیله” ساخته می شود قسمت ایستای روی بینی و دو كناره آن به وسیله چوب درخت خرما ( كه در میان پارچه قرار می گیرد ) به وجود می آمد و برای نگه داشتن برقع بر روی چهره از بندهایی استفاده می شود كه به پشت سر بسته می شود و عمدتاً از نورهای بافته شده زردوزی تشكیل شده است .
متفرقه
بافت تور های مستحكم ماهیگیری كه نیاز به دقت و حوصله فراوان دارد ، ساخت گرگور ( كه نوعی دام ماهیگیری به روش سنتی است و به شكل یك قفس نیمكره از سیم های بافته شده در هم تشكیل می شود و به وفور و در اندازه های مختلف در كنار اسكله های صیادی در جزیره تولید می شود ) از دیگر رشته های صنایع دستی رایج در جزیره قشم به حساب می آید كه به نوبه خود حاصل هنر دست و صبر دل صنعتگران صبور جزیره است .
دیدنی های جزیره
غارهای خربس
به فاصله ۱۰ كلیومتر از شهر قشم ( در جاده مجاور ساحل جنوبی ) غارهای خربس بر سینه كوهی مشرف به دریا و دشتی میانكاسه قرار گرفته است . خربس از غارهای دریایی است كه بر اثر گرداب و تخلیه ماسه ها از حفره سنگ ها به وجود آمده . عمر غار بسیار طولانی است . اما در دوره های پیش از اسلام با افزودن بر وسعت غار بر بخش های تالار و دهلیزهای انشعابی به احتمال زیاد از آن برای پناهگاه كودكان ، زنان و سالخوردگان به هنگام یورش دشمن استفاده می شده . دشت میانكاسه خربس دارای گورهای كهن نیز هست .
قلعه های تاریخی
در مجموعه شهر ساحلی لافت ، قلعه نادری با ویژگی های قلعه های ایرانی ، در جوار چاه های تلا ( طلا ) از دژهای مستحكم دفاعی جزیره قشم بوده است . این قلعه در اثر مرور زمان فرسوده شده اما بازسازی آن توسط كارشناسان ارشد سازمان میراث فرهنگی كشور به زودی شروع خواهد شد . از دیگر قلعه های تاریخی جزیره قشم قلعه پرتغالی ها ( در كناره ساحل دریایی شهر قشم ) است . قلعه تاریخی شهر قشم به هزینه بنیاد گلبنگیان ( پرتغال ) به عنوان نشان دوستی دو ملت مرمت خواهد شد و به صورت یك مركز تاریخی فرهنگی فعالیت خواهد كرد .

آبگیرها
در قشم آب شیرین برای نوشیدن انسان و حیوان و نیز رویش گیاه ارزش حیاتی دارد . از قدیم با ساختن سد در تنگه ها آب های شیرین فصل بارانی را جمع آوری و به تدریج به مصرف شرب و كشت می رسانده اند . از سد های دیدنی و تاریخی قشم یكی سد پی پشت است . در مدخل تنگه ، تأسیسات تقسیم آب آن كه حداقل از دوره ساسانی است و هنوز هم در عمل شیوه ای محسوب می شود به چشم می خورد . در سال های اخیر در پشت سد ماهی كپور ریخته اند كه تكثیر هم شده و گاه مردم به ماهیگیری در آن می پردازند .دیگر آبگیر دیدنی جزیره قشم سد گوران است در كنار روستایی به همین نام ، كارشناسان میراث فرهنگی تأكید دارند كه پر و پی اولیه سد از دوره همخامنشی و قسمت بالا و تاج آن از دوره ساسانی است . روستای گوران ( گبران = زرتشتیان ) از روستاهای كهن قشم به شمار می رود .
مسجدها
در قشم ، از سال های اولیه هجری قمری مسجدهایی موجود است كه قدیمی ترین آن مسجد شیخ برخ در روستای كوشه است كه یكبار بر اثر زلزله ویران شده اما در اواخر قرن سوم آن را بازسازی كرده اند . در جوار مسجد شیخ برخ ، زیارت شیخ برخ با گنبد ویژه هشت گوش قرار دارد . سنگ گورهای بسیار كهن از سده های اول هجری در گورستان مجاور شیخ برخ وجود دارد . از دیگر مسجدهای قشم می توان مسجد قبا ، مسجد رمچاه و مسجد لافت را نام برد .
كوه های قشم
بی شك در دوران های قبل از تاریخ ، آنچه امروز جزیره قشم خوانده می شود در زیر آب های خلیج همیشه فارس قرار داشته است . اما بر اثر تحولات دورانی ، سطح آب فرو كش كرده و بخش های بر آمده زیر دریایی به صورت جزیره در آمده اند . در این جزایر – از جمله قشم – كوه های كم ارتفاع فروان است . سطح این كوه ها را لایه های مرجانی ، اسفنجی و دو كفه ای ها پوشانده اند كه خود موجب حفاظت خاك های نرم شیست و مارن نیز سطح مرجانی شده است. با وجود این، بادها، باران ها و طوفان های باران زا كه تقریبا موازی و با زاویه كمی از زمین می وزند باعث فرسایش تنه كو هها و فرو ریختن پوشش های مرجانی شده اند. در اثر این فعل و انفعال طبیعی نمادها و تندیس های دیدنی و زیبایی در سراسر جزیره پدید آمده كه از همین حیث نیز جزیره قشم و جزایر اطراف آن از دیگر جزایر خلیج فارس ممتاز و به راستی استثنایی است.
كوه نمك
بخشی از كوههای جزیره قشم بدلیل انباشتگی آب دریا در گسل های عمیق و ضمن رسوب نمك، تبدیل به كوهها و غارهای نمكی شده اند. كوه نمكدان در جنوب غرب جزیره با دیگر معادن نمك و غارهای نمكی جزیره از یك جنس هستند. بلورهای نمك و جریان آب نمك آلود منظر دلپذیری به غارهای نمكی جزیره قشم بخشیده اند.
شاه شهید
از بقاع متبركه است كه توسط منطقه آزاد قشم بازسازی شده و صحن و فضای آن گسترش یافته است. زیارتگاه شاه شهید در جوار غارهای خربس قرار دارد. مردم بومی جزیره درباره شاه شهید داستان های دل انگیزی می گویند.
درخت انجیر معابد
از رستنی های شگفت انگیز مناطق حاره، مخصوصا جزایر خلیج فارس، درخت همیشه سبز لور ( معروف به انجیر معابد ) است كه تاجی بسیار بزرگ با ریشه های هوایی متعدد دارد و میوه رسیده نارنجی رنگ آن مطبوع و خوراكی است. یكی از زیباترین این درختان در روستای ” تم سنیتی” منطقه توریان قرار دارد و در نزدیكی آن بقعه ای دیدنی با طرح معماری كهن به نام ” زیارت پیر” واقع شده است.
جنگل دریایی حرا
گونه حرا كه نام علمی آن به حكیم و فیلسوف ایرانی ابوعلی سینا (Avicennia Marina) منسوب است. درختچه ای است در اندازه های متفاوت ۳ تا ۶ متر با شاخ و برگ سبز روشن. حرا درختیاست ” آب شورزی” كه به هنگام مد دریا تا گلوگاه در آب فرو می رود و با خاصیت تصفیه ای كه در پوست آن تعبیه شده است. بخش شیرین آب دریا را جذب و نمك آن را دفع می كند. در تنگه خوران بین جزیره قشم و بخشی از ساحل استان هرمزگان. جنگل دریایی حرا در گستره ای معادل ۹۰۰۰ هكتار پدیده آمده كه از تنوع زیستی بالایی برخوردار و زیستگاه امن پرندگان مناطق گرمسیری به شمار می رود.منطقه حفاظت شده حرا عنوان”ذخیره گاه زیستكره جهانی” را دارد.
چاه های تلا(طلا)
در لافت و در جوار قلعه نادری، حلقه های چاه آب فراوانی به چشم می خورد كه مردم سخت كوش این منطقه با زحمت زیاد در دل سنگهای شیستی كفه انتهای محوطه حفر كرده اند. تل مشرف بر این چاه ها با سطح سنگی مرجانی، آب باران را به محل گودال چاه ها هدایت می كند و چون كفه چاهها به لایه های گچی ختم شده است. آب برای مدتی طولانی، نسبتا سالم و خنك در آن باقی می ماند. می گویند تعداد این چاه ها به تعداد ایام سال كبیسه ۳۶۶ حلقه بوده و در هر روز از سال دهانه یكی از آنها را باز و از آن استفاده می كرده اند. بعضی به غلط و به دلیل ارزش بسیار آب در جزیره این واژه را طلا می نویسند و می گویند. در حالی كه صحیح آن تلا(=تل آب، به معنی آب برگرفته از شیب تل)است.
جزایر مرجانی
یكی از منحصر به فردترین مجموعه های مرجانی دنیا در خلیج فارس واقع شده كه كامل ترین و زنده ترین نوع آن در آبهای جزیره قشم است.تصویربرداریهای انجام شده در اعماق آب از این ابسنگ های كم نظیر كه در لابه لای آنها انواع آبزیان شگفت انگیز و ماهی های رنگارنگ در شكل ها و اندازه ها و رنگهای بدیع در حركت اند نشان می دهد كه آب های پیرامون قشم (به ویژه در ساحل جزیره هنگام و ساحل جزیره لارك) از ظرفیت بسیار بالایی در این زمینه برخوردار است.
دیگر جاذبه های سیاحتی قشم
•بیش از ۵۲ گونه پرنده ساكن یا مهاجر كمیاب( به ویژه در فصل زمستان)
•كیلومترها دهلیز زیرزمینی كه از روستای زینبی آغاز شده به طرف جنوب ادامه می یابد.
•ساحل لاك پشتهای عظیم دریایی در جنوب آبهای جزیره
•نخلستانهای پر دامنه در منطقه دیرستان
•منظره غروب خورشید از اسكله درگهان و ساحل لافت
•معماری سنتی جزیره، كه برجسته ترین نمونه آن را در روستای لافت می توان مشاهده كرد.
•كارگاه لنج سازی و كشتی های زیبایی كه توسط صنعتگران محلی ساخته می شود.
•مدرسه تاریخی كمالیه ( در روستای بند حاج علی(
•كیلومترها ساحل بكر و پاكیزه