جاهای دیدنی بیرجند و استان خراسان جنوبی كه در شرق ایران واقع شده بینظیر بوده و دیدنی است. در این مقاله علاوه بر دیدنیهای بیرجند در بهار ما جاهای دیدنی سایر شهرهای خراسان جنوبی هم به شما معرفی می كنیم . شاید علاوه بر بیرجند علاقمند به سفر به جاهای دیدنی دیگر نیز بشوید .
موزه میراث پهلوانی بیرجند
موزه میراث پهلوانی، در سال ۱۳۸۵ مصادف با هفته دولت و با همكاری بخش خصوصی، واقع در زورخانه قدیمی امیر‌عرب، مشهور به «زورخانه لوبند» افتتاح شد.
سابقه زورخانه امیر عرب به بیش از ۲۰۰ سال می‌رسد. در آن زمان فقط یك زورخانه در محله «لب بند» و در فاصله دو بند معروف «حاجی محمد جعفر» و «باروت كوبان» در یك كوچه فرعی واقع بود كه با نام زورخانه لب بند (در لهجه محلی «لوبند») مشهور بوده و اكنون به نام زورخانه امیر عرب فعال است. بنای تاریخی زورخانه امیر عرب از دیرباز محل ورزش پهلوانان نامدار بوده است، تا اینكه در سال ۱۳۸۰ ساختمان جدید این زورخانه به بهره‌برداری می‌رسد و فكر ایجاد موزه و نمایشگاهی دائمی از مواریث پهلوانی و ورزش باستانی در بنای تاریخی مذكور قوت می‌گیرد.
قسمت‌های مختلف این موزه عبارتند از: نمایش عكس‌های پهلوانان و پیشكسوتان صاحب‌نام، ابزار و آلات ورزشی (از قبیل میل، كباده، تخته شنا و…)، ضرب، ابزار و آلات پهلوانی زینتی چون شمشیر و سپر و تعدادی مانكن كه حالات مختلف ورزشی را به نمایش درآورده‌اند. هدف از تأسیس این موزه آشنایی عموم با ورزش باستانی و آداب و سنن مربوط به این رشته دیرپا و مردمی است.
موزه اشیا مردم‌شناسی خضری
این موزه با مشاركت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با شهرداری، بخشداری و شورای اسلامی شهر خضری دشت بیاض، در ساختمانی با زیربنای حدود ۹۰ متر، در حاشیه‌ی پارك جنت این شهر راه‌اندازی و افتتاح شد.
آثار و اشیای این موزه را مجموعه‌ای متنوع از اشیای مردم‌شناسی و لوازم سنتی زندگی و حرف گذشته تشكیل می‌دهند.
موزه صنایع دستی و مردم‌شناسی سرایان
موزه اشیای مردم‌شناسی سرایان در محل شترخانه كاروانسرای سرایان راه‌اندازی شده است. این كاروانسرا كه به «رباط شاه عباسی» نیز معروف است، از آثار دوره‌ی صفوی است و به شیوه‌ی دو ایوانی ساخته شده و فضا‌های معماری آن عبارتند از: دو ایوان، سردر ورودی، هشتی، اتاق‌های فرعی و حجره‌های متعدد و اصطبل.
این موزه متشكل از تالاری است كه شامل اشیای مردم‌شناسی و لوازم زندگی مردم منطقه در گذشته و صنایع دستی قدیمی (همچون ابریشم‌بافی، شال‌بافی و چاقوسازی) است.
موزه مردم‌شناسی نهبندان
این موزه در خانه سالاری، از خانه‌های تاریخی زیبای شهر نهبندان و داخل بافت تاریخی این شهر واقع شده و دارای وسعتی حدود ۱۸۰۰ متر‌مربع است.
خانه سالاری از نوع خانه‌های دو ایوانی است و با توجه به سبك معماری موجود، این خانه در اواخر دوره‌ی قاجار ساخته شده و در دوره‌های بعد الحاقاتی به آن افزوده شده است.
قسمت‌های مختلف موزه عبارتند از: نمایشگاه عكس‌های بناهای تاریخی، لباس‌های محلی، مراحل كاشت، داشت و برداشت محصولات كشاورزی، قالیبافی و نخ‌ریسی و…
موزه مردم‌شناسی فردوس
موزه مردم‌شناسی فردوس شامل دو بخش «آداب و رسوم حمام» و «مشاغل سنتی» شهر قدیم فردوس است كه از جمله بخش‌های موزه می‌توان به مشاغل آهنگری، نمدمالی، خراطی، دلاكی و… اشاره كرد. از دیگر بخش‌های موزه می‌توان اتاق نشیمن‌خانه، مطبخ‌خانه و نگارخانه را نام برد.
موزه خصوصی بشرویه
موزه خصوصی بشرویه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷، با همكاری بخش خصوصی در خانه‌ی تاریخی ملاعبدالله تونی (اسدی) واقع در بافت تاریخی شهرستان بشرویه ایجاد و راه‌اندازی شد.
این بنا از خانه‌های چهار ایوانی دوره‌ی صفویه است و با معماری اصیل خود، زادگاه یكی از علمای بزرگ ایران در دوره‌ی صفویه به نام ملاعبدالله تونی بشروی بوده است و دارای اتاق‌های متعدد، مطبخ، اتاق زمستانی و اتاق بادگیر است.
بنای منزل اسدی با توجه به گفته‌های افراد محلی حدودا چهارصد سال قدمت دارد و با توجه به تزئینات معماری آن، تقریبا همزمان با بنای مسجد میان ده است.
موزه مردم‌شناسی قاین
موزه مردم‌شناسی قاین در طبقه همكف خانه تاریخی سلطانی (از بناهای تاریخی شهر قاین) طراحی شده و در اردیبهشت سال ۱۳۸۴ افتتاح شد.
بنای منزل قدیمی سلطانی در خیابان جانبازان و در محدوده‌ی بافت تاریخی شهر قاین واقع شده و اطراف آن را بافتی منسجم و سالم دربر گرفته است. این منزل قدیمی، متعلق به خانواده‌ی سلطانی از ملاكین و بزرگان قاین بوده است. اصل بنا متعلق به دوره‌ی زندیه بوده و در دوره‌ی قاجار و دوره‌ی پهلوی نیز تغییراتی در آن به وجود آمده و فضاهایی به آن اضافه شده است.
این موزه در بخش‌های مختلفی چون: مراسم شب یلدا (كف‌زنی)، دستاسی، جاجیم‌بافی، كاشت، داشت و برداشت زعفران، ریسندگی، حلاجی و جلك‌ریسی، مراسم سنتی كشاورزی، تلم‌زنی (تهیه مواد لبنی) و مراسم سنتی عروسی همراه ساز و دهل و رقص محلی (اجرای موسیقی مقامی قاینات و خراسان جنوبی) با استفاده از مانكن با پوشش محلی كه بیانگر آداب و رسوم كهن منطقه است، طراحی شده است.
موزه آب قاین
موزه آب شهرستان قاین در آبان ماه سال ۱۳۸۶، همزمان با سفر دوم هیأت محترم دولت به این شهرستان، پس از انجام عملیات مرمتی توسط سازمان میراث فرهنگی قاین در آب‌انبار بازار این شهر افتتاح شد.
این آب‌انبار در انتهای كوچه سنگی كه بازار قدیم در آن واقع بوده قرار دارد و به همین دلیل به آب‌انبار بازار معروف است كه از قنات آبگیری می‌شده است. بنای آب‌انبار دارای كلیه قسمت‌ها و مشخصات اصلی آب‌انبارها است و دارای راه‌پله‌ای است كه به پاشیر منتهی می‌شود. با توجه به پوشش آب‌انبار و شواهد تاریخی موجود، بنای آب‌انبار مربوط به دوره تیموری بوده است.
این موزه كه تنها موزه‌ی آب استان است، شامل نمایش شاهراه‌های آبی مرتبط به دوره‌های تاریخی و مجموعه‌ای از تصاویر مرتبط به تاسیسات آبی (سدها، آب‌انبارها، قنوات و…)، وقف‌نامه‌ها و … است.
موزه مفاخر و مشاهیر بیرجند
موزه مشاهیر در خانه تاریخی پردلی واقع در بافت تاریخی بیرجند دایر شده است. این منزل قدیمی به لحاظ استقرار در خیابان منتظری جنب مسجد خضرعلی قرار دارد.
منزل پردلی به‌عنوان یك خانه تك هسته‌ای به تبعیت از اهداف مذهبی و اجتماعی خاصی ساخته شده است به طوری كه اجزا و عناصر بكار رفته در آن نمایانگر این خصوصیات ویژه است و منازلی با چنین ویژگی‌هایی به مراتب در سطح شهر كمتر از منازل مردم عادی یافت می‌شد و بستگی به قدرت مالی افراد و طبقات اجتماعی خاص داشت.
این موزه در تاریخ ۱۳۸۲ در این خانه‌ی تاریخی راه‌اندازی و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در این موزه مجموعه‌ای از زندگی‌نامه‌ها، اسناد و نسخ خطی، تألیفات، نشان‌های ملی، علمی و ادبی، لوح‌ها، عكس‌ها و لوازم شخصی بزرگان علمی و فرهنگی این خطه از ایران زمین، به نمایش گذاشته شده است. هدف از ایجاد این موزه یادكردی از چهره‌های ماندگار و اندیشمندانی است كه تمامی عمر خویش را صرف تحقیق و پژوهش برای تمام عصرها و نسل‌ها كرده‌اند.
موزه باستان‌شناسی بیرجند
موزه باستان‌شناسی بیرجند با وسعت ۶۰۰ متر مربع زیربنا در طبقه اول عمارت اكبریه (كه در واقع ساختمان تشریفات و ارگ حكومتی امیر ابراهیم خان شوكت‌الملك بوده)، با توجه به عواملی همچون غنای فرهنگی منطقه، جمعیت جوان، وجود دانشگاه‌ها و عزیمت هزاران گردشگر به این منطقه در سال ۱۳۷۱ تاسیس و راه‌اندازی و در سال ۱۳۷۴ با طرحی نو توسعه و تجهیز شد.
این موزه بزرگترین موزه باستان‌شناسی در سطح استان است كه مشتمل بر بخش‌های متعددی است: از بخش‌های مهم آن می‌توان به بخش سفال، سكه، فلز، اسلحه و ابزار آلات جنگ، بخش روشنایی، قرآن و كتابت و نیز مجموعه‌ای از اشیا و مواریث خاندن امیر اسدالله علم (كه توسط بنیاد مستضعفان در اختیار موزه‌ی بیرجند قرار داده شد) و تالار آینه اشاره كرد. در موزه باستان‌شناسی بیرجند اشیا به نمایش گذاشته شده، سیر تاریخی مدون و منظمی را از هزاره سوم قبل از میلاد مسیح (ع) تا دوره قاجار، مشتمل بر بخش‌های متفاوتی در بر می‌گیرند.
موزه مشاركتی مردم‌شناسی بیرجند
موزه مشاركتی مردم‌شناسی بیرجند با مشاركت بخش خصوصی در خانه تاریخی اعتمادی نیا، واقع در بافت تاریخی بیرجند، در سال ۱۳۹۱ راه‌اندازی و افتتاح شد.
این مجموعه كه با تلاش و علاقه فراوان (آقای احمدعلی صادقی خراشاد) جمع‌آوری شده، شامل انواع لوازم معیشتی، ابزار و وسایل حرف سنتی و صنایع دستی، انواع پوشاك، ظروف و سایر لوازم زندگی و بازی‌های محلی و…. است.
موزه حیات وحش بیرجند
كشور ایران به دلیل موقعیت خاص اقلیمی و جغرافیایی و برخورداری از آب‌وهوای گوناگون دارای گونه‌های متنوعی از جانوران و حیات وحش است. شهرستان بیرجند به دلیل برخورداری از دو نوع آب‌وهوای كویری خشك و كوهستانی، گونه‌های متنوعی از جانوران، اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان و… را در خود جای داده است.
در این موزه گونه‌هایی از حیات وحش اعم از بومی و یا غیر بومی در قالب چند مجموعه ارائه شده است، همچنین نمونه‌های شاخص و نادری از پوشش جانوری منطقه جنوب خراسان، به ویژه بیرجند نیز به نمایش در‌آمده است. این مجموعه تقریبا دارای ۱۰۰ جنس مختلف پرنده و حدود ۴۰ پستاندار و خزنده به صورت تاكسیدرمی است كه با هدف آشنایی پژوهشگران و محققین با گونه‌های جانوری منطقه در دو بخش اصلی ایجاد شده است.
آرامگاه بوذر جمهر قاینی از جاهای دیدنی بیرجند
حكیم قسیم بن ابراهیم بن منصور معروف بزرگمهر قائنی، سیاستمدار، ادیب، عارف و شاعر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری است كه در دربار سلطان مسعود غزنوی خدمت می‌كرد. مقبره حكیم بوذر جمهر در فاصله چهار كیلومتری جنوب غربی شهر قائنات و در دامنه كوهی موسوم به كوه ابوذر (بزرگمهر) قرار دارد.
بنای مقبره كه از بناهای قرن ششم و هفتم هجری است، به فرم چلیپایی و با معماریی بسیار زیبا ساخته شده است. مصالح اصلی در ساخت بنا سنگ گچ و آجر است. درخت بنه ۷۰۰ سالهای نیز در كنار این مقبره وجود دارد كه به زیبایی اثر افزوده است.
آرامگاه سپهسالاری
آرامگاه سپهسالار در روستای چهارده شهرستان طبس قرار دارد. این بقعه دارای بنای چهارگوش گنبدداری به ابعاد ۱۵×۱۵ متر و در سه جهت دارای ورودی است. در داخل بنا آثار چند سنگ قبر دیده می‌شود.
به اعتقاد اهالی محل، این بنا مدفن مالك بن ذیب و مالك بن عمر از سرداران احنف بن قیس است كه در تعقیب یزدگرد سوم آخرین پاشاه ساسانی، راه خود را گم كرده و در محل جوخواه جان سپردند. این مقبره كه به گنبد جوخواه نیز معروف است، در دوره قاجار بر مدفن مزبور ساخته شد.
پیر حاجات
مزار پیر ابونصر ایراوه‌ای كه نزد مردم طبس به پیر حاجات معروف است، در فاصله ۱۱۰ كیلومتری شمال طبس و چسبیده به صخره در دامنه كوهستانی بنا شده است. پیر حاجات یكی از روستاهای زیارتی و سیاحتی طبس است كه به دلیل وجود مزار پیر حاجات و تاریخی بودن و ییلاقی بودن روستا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
آرامگاه ابن حسام خوسفی
بنای تاریخی آرامگاه ابن حسام خوسفی، شاعر برجسته قرن نهم قمری بر فراز صخره‌ای سنگی در حاشیه شمالی شهر خوسف قرار دارد. این آرامگاه كه از جمله آثار تاریخی و دیدنی استان خراسان جنوبی به حساب می‌آید، بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد. بنای مذكور ابتدا در دوره صفویه بنا شده و در دوره قاجار تغییراتی در آن داده شد.
آرامگاه تورانشاه
ورودی آرامگاه تورانشاه سرایان شامل یك طاق بوده و پس از سر در ورودی، فضای داخلی آرامگاه یا گنبدخانه دیده می‌شود و گنبد مذكور به شیوه عرقچین با كمك فیلپوش‌های كوچكی كه فضای هشت‌ضلعی را به دایره نزدیك كرده‌اند، بنا شده است. دوره تاریخی این بنا براساس مدارك موجود به احتمال فراوان به دوره تیموری تعلق دارد.
چندین قطعه سنگ قبر كه به قبرهای اطراف و به دوره تیموری تعلق دارند و نیز سنگ لوحی بالای درگاه ورودی بنا از دیگر آثار موجود در این مكان هستند. آرامگاه تورانشاه با شماره ۱۵۲۸۶ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
مدرسه علیا
نام بانی این مدرسه میرعلی بیك است و در اواخر دوره صفویه آن را بنا كرده است. تا پیش از زلزله، این مكان مورد استفاده طلاب بود. معماری این مدرسه در نوع خود كم‌نظیر و نمای ورودی آن بسیار زیبا است. مدرسه دارای چهار ایوان است و در سه ضلع آن نیز حجره‌های طلاب ساخته شده‌اند.
مدرسه شوكتیه از جاهای دیدنی بیرجند
تاسیس مدرسه شوكتیه (آموزش نوین) در بیرجند همزمان با انقلاب مشروطیت بود. قابل ذكر است كه مدرسه شوكتیه پس از مدرسه عالی دارالفنون (سال ۱۲۶۸ ه.ق) و مدرسه ابتدایی رشدیه كه به همت حاجی میرزا تبریزی معروف به رشدیه (سال ۱۳۱۵ ه.ق) در تهران تاسیس شد، سومین مورد از نوع مدارس جدید در ایران محسوب می‌شد. این مدرسه تا فروردین ماه ۱۳۱۶ هجری شمسی زیر نظر شوكت‌الملك اداره می‌شد و چون در آن سال طرح یكنواخت كردن برنامه‌های آموزشی در سراسر كشور مطرح شد و دولت مصمم به اجرای این طرح گردید، این مدرسه نیز چون دیگر مدارس زیر نظر اداره‌ی معارف كه بعد به نام فرهنگ تغییر نام داد، قرار گرفت.
منزل مستوف از جاهای دیدنی بیرجند
منزل مستوفی در خیابان ملاعبدالله تونی بشروی و كوچه مستوفی شهر بشرویه قرار دارد. این عمارت از جمله بناهای اعیانی است كه در دوره قاجاریه ساخته شده و متعلق به شخصی به نام مستوفی است. سبك معماری و بادگیرهای زیبا و ساباط در جانب شمال شرقی این سازه و تزیینات گچی در بخش‌های دیگر بنا از ویژگی‌های بارز منزل مستوفی به شمار می‌رود. مصالح به كار رفته در منزل مستوفی خشت خام و در قسمت‌هایی آجر با ملات گل و گچ است.
منزل استاد فروزانفر
خانه استاد بدیع‌الزمان فروزانفر (سماواتی) در استان خراسان جنوبی، خیابان صاحب‌الزمان شهر بشرویه قرار دارد. این خانه كه بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد، محل زندگی كودكی استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، از اساتید و چهره‌های نامدار ادبیات و تاریخ ادبیات فارسی ایران بوده است. خانه فروزانفر كه بعدها به شخصی به نام سماواتی فروخته شد، نمونه كاملی از یك معماری ایرانی در اقلیم گرم و خشك ایران به حساب می‌آید.
در این خانه قدیمی، پلانی ساده و درونگرا، با حفظ محرمیت به چشم می‌خورد و همچنین تزئینات رسمی‌بندی و گچبری زیبایی نیز در بالای طاق‌نماها، نورگیر اتاق‌ها، بادگیرها و سایر بخش‌ها وجود دارد. خانه استاد بدیع‌الزمان فروزانفر (سماواتی) در سال ۱۳۸۵ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۱۶۳۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
حوض انبار میان‌ده از جاهای دیدنی بیرجند
گفته شد كه بشرویه در گذشته كلا به چهار محله یا منطقه تقسیم می‌شده است. این محلات عبارت بودند از بالامحله، سرپل، ملاسعدی و پائین محله. به نظر می‌رسد كه حوض انبار مزبور قبل از تقسیم در محلی قرار گرفته بود كه وسط یا میان‌ده به حساب می‌آمده است؛ زیرا در بررسی‌ها روشن شده است كه اولا موقعیت این حوض انبار در میان‌ده نیست و ثانیا هر یك از محلات برای خود دارای حوض انبار جداگانه‌ای بوده‌اند.
بنابراین شاید این اولین حوض انبار ساخته شده در بشرویه باشد. معصوم علیشاه نیز از این حوض انبار نام می‌برد و تاریخ آن را نیز كه بر لوحه حوض انبار است، بیان می‌كند. حوض انبار دیگر كه به قریب مدرسه و مسجد است، تاریخ بنایش نهصد و هفتاد و نه است. تاریخ و نام بانی بر لوحه سنگی منقوش و منصوب است. از ویژگی‌های این بنا استحكام و زیبائی خاصی است كه در ساخت آن صورت گرفته به طوری كه با گذشت چهارصد سال كوچك‌ترین تغییری در آن رخ نداده است.
برج چشمه مولید از جاهای دیدنی بیرجند
برج چشمه مولید مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان بیرجند، روستای چشمه مولید واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۷۹۳ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مولید، روستایی است از دهستان المقورات بخش حومه شهرستان بیرجند كه در ۳۶ كیلومتری شمال بیرجند واقع است. كوهستانی و معتدل است و ۴۴۹ تن سكنه دارد. آب كشاورزی روستا از قنوات تامین می‌گردد. عمده محصولات روستا غلات است و اهالی روستا به زراعت مشغولند. گله‌داری و بافتن قالیچه و راهش مالرو از صنایع دستی روستا است. چشمه ابوالقاسم و چشمه محمدبیك جزو این آبادیست.
پل آب بر (ترناو) از جاهای دیدنی بیرجند
در مغرب روستای فتح‌آباد بشرویه، در حدود ۱۲ كیلومتری این روستا، كوهی بنام كوه شتری قراردارد. از دامنه این كوه رودخانه‌ای به نام عوض سرچشمه می‌گیرد و حدود ۱۰ كیلومتر از غرب به شرق جریان می‌یابد و در محلی بنام سرپل، واقع در مغرب روستای فتح‌آباد و در فاصله یك كیلومتری آن روستا تغییر نام یافته و با نام كم‌نگار به سمت شمال جریان می‌یابد. پس از طی مسافتی حدود ۴۰ كیلومتر در نزدیكی بشرویه به كال‌شور می‌پیوندد. در حال حاضر این رودخانه خشك و جریان آن فصلی است و آبی كه از چشمه‌ها می‌جوشد به كانالی در دامنه‌ی جنوبی دره هدایت شده و دور دست مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما گویا در گذشته به نحو دیگری آب جاری از آن سو به این سوی رودخانه هدایت می‌شده است. به این صورت كه آب را در بخش‌های بالای رودخانه مهار می‌كردند و از طریق یك جوی كه بر بستر سنگی دامنه شمالی دره ایجاد شده بود، آنرا هدایت كرده و در نهایت از روی پل‌هایی به سمت جنوبی رودخانه می‌رسانیدند و آنگاه از كانالی به زمین‌های زراعتی در فاصله‌های دور می‌بردند. این پل‌ها اكنون در محل موجودند و به سر پل شهرت دارند.
بازارهای بیرجند
بازار بیرجند در بافت قدیمی این شهر قرار دارد. این بازار طی دوران‌های متمادی بافت سنتی خود را حفظ كرده و با گذشت ایام و گرمی دادوستد، همچنان فعال بوده و هست. بازار بیرجند دارای كوچه‌هایی تنگ و در پاره‌ای از اماكن آن معماری سنتی قدیمی است كه این معماری نشان از اصالت و قدمت دیرینه این بازار دارد.
همچنین این بازار دارای كاروانسراهای قدیمی است. به طوری كه سابقه این كاروانسراها به بیش از ۳۰۰ سال پیش می‌رسد. این كاروانسراها غالبا دفاتر كار تجار و انبار كالا و مركز خرید و فروش كالا بوده است. همجواری این بازار با مرزهای كشورهای پاكستان، افغانستان و حتی هندوستان آن دوران باعث تبدیل شدن این بازار به بازار شاخص منطقه و شرق كشور شده است.
در آن دوران بازرگانان هندی به بیرجند می‌آمدند و ادویه هندی را وارد بازار بیرجند می‌كردند و سالیان سال در بازار بیرجند اشتغال به كار داشتند. این بازار در قدیم‌الایام عرصه خرید و فروش فرآورده‌های محلی مانند زعفران، گلیم، گیوه، گندم، جو، عدس، لوبیا، نخود، كتیرا و انقوزه، ترنجبین، قارچ، توت خشك، برگه هلو و زردآلو بوده است.
بازار بیرجند در سالهای اخیر جنب و جوش بیشتری یافته و حوزه وسیع‌تری را پیدا كرده است. همچنین شهر بیرجند علاوه بر بازار قدیوی دارای چندین بازار دیگر است، از جمله:
بازار سادسی: ورودی شرقی آن واقع در میدان امام و ضلع غربی آن متصل به بازار سرپوش است.
بازار سرپوش: واقع در بین دو بازار سادسی و ملك.
بازار ملك: از قدیمی‌ترین بازارهای بیرجند است. از سمت شرق متصل به بازار سرپوش و از سمت غرب منتهی به سه راه اسدی است.
بازار چهكندی‌ها: واقع در سه راه اسدی. در این بازارها انواع پارچه، پوشاك، مواد خوراكی ، لوازم خانگی، فرش، سوغات بیرجند و … به فروش می‌رسد.
منطقه شكارممنوع شاسكوه از جاهای دیدنی بیرجند
منطقه شكارممنوع شاسكوه اسفدن در سال ۱۳۸۰ با وسعت ۱۱۴،۶۵۰ هكتار از طرف محیط زیست قاین به عنوان منطقه شكار ممنوع معرفی و مورد حفاظت قرار گرفت. كوه‌ها و برآمدگی‌های عمده منطقه شاسكوه مربوط به دوران دوم و سوم زمین‌شناسی است كه جنس كانی‌ها و سنگ‌های آن بیشتر از آهك، دولومیت، شیست رسوبی، فیلیت، كنگلومرا، ماسه سنگ، چرت، ژیپس، شیل، مرمریت و بعضا كانی‌های آذرین مثل گرانیت، كانی‌های دگرگون شده و گاها آزبست است.
منطقه شكارممنوع كمرسرخ از جاهای دیدنی بیرجند
این منطقه كه در شمال سرایان و استان خراسان جنوبی قرار دارد، از ارتفاعات مشرف به روستای نوده آغاز شده و به ارتفاعات مشرف به روستای دره‌باز شهرستان قائن ختم می‌شود و همجوار شهرستان گناباد است. این منطقه دارای طبیعت بسیار زیبا و حیات‌وحش متنوعی است و متاسفانه در سالهای گذشته توسط شكارچیان متخلف صدمات زیادی به آن وارد شده است. منطقه كمرسرخ شهرستان سرایان واقع در استان خراسان جنوبی به استناد بند و ماده ۶ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست از پانزدهم اسفندماه ۸۹ به مدت ۵ سال منطقه شكار ممنوع اعلام شد. رشته كوه قهستان در غرب و شاسكوه و آهنگران در شرق آن سر به آسمان سوده و بلندترین قله منطقه كمرسرخ با ۲،۸۴۲ متر است.
در این منطقه گیاهان دارویی گوناگون، جنگل‌های تنگ، پسته كوهی، بنه، قیچ و بادامشك دیده می‌شود. قریب به ۵۹ گونه پرنده ، ۲۵ نوع پستاندار و ۱۷ گونه از خزندگان و دوزیستان منحصر به فرد زندگی می‌كند. منطقه كمرسرخ به استناد بند و ماده ۶ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست از تاریخ ۱۳۸۹/۱۲/۱۵ به مدت ۵ سال به عنوان منطقه شكارممنوع به تصویب سازمان حفاظت محیط زیست رسیده است. مساحت آن نیز ۱۱،۴۸۵ هكتار است.
منطقه شكارممنوع جیك و زیدر
منطقه جیك و زیدر به استناد بند و ماده ۶ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست از تاریخ ۱۳۹۰/۰۸/۱۵ و شماره روزنامه رسمی ۱۹۵۳۸ مورخ ۱۳۹۱/۰۱/۱۶ به مدت ۵ سال به عنوان منطقه شكار ممنوع به تصویب سازمان حفاظت محیط زیست رسیده است. مساحت این منطقه ۴۲،۰۰۰ هكتار است.
با توجه به اقلیم گرم و خشك منطقه، پوشش گیاهی نیمه بیابانی و كوهپایه‌ای در منطقه دیده می شود. گیاهان این منطقه عبارتند از درمنه دشتی، درمنه كوهی، سبد، پیچك بیابانی ،گون، گز، بادامشك، بادام خاردار، بنه، مخلصه، بومادران، كاروانكش، كلاه میرحسن، كلاه میر حسن، هزار خار و… . درصد پوشش گیاهی به طور متوسط بین ۳۰ تا ۴۵ درصد تخمین زده می‌شود. همچنین گیاهان دارویی، طبی و معطر در منطقه به چشم می‌خورد.
جیگ و زیدر از تنوع زیستی مطلوبی برخودار است. گونه‌های جانوری متنوعی در منطقه زیست می‌كنند؛ زیرا ارتفاعات، ورزش باد و اشكال زمین شناختی بر میزان پراكنش و زیستگاه‌های گونه تاثیر گذاشته است. از جمله پستانداران می‌توان گرگ، شغال، روباه، روباه شنی، قوچ وحشی، خرگوش، خارپشت ایرانی، موش بزرگ، موش خانگی، خفاش بال سفید، كفتار و تشی را نام برد. از پرندگان می‌توان به پرندگان شكاری، عقاب طلایی، جغد كوچك، هوبره، گنجشك خانگی، سهره معمولی، دم جنبانك، باقرقره شكم سفید، یاكریم، كبوتر چاهی، قمری معمولی، شاه بوف، چكاوك كاكلی، چكاوك سردم سیاه، كبك، تیهو، كركس، كوكر شكم سیاه، سارگپه پا بلند، قرقی، شاهین، زاغ بور، گنجشك خاكی و سبز قبا اشاره كرد. از گونه خزندگان نیز می‌توان از بزمچه بیابانی، انواع مارمولك (سوسمار دونده ایرانی، سوسمار دم دراز ایرانی)، انواع آگاما (آگامای سرزرد، آگامای صخره‌ای سیاه، آگامای دم تیغی ایرانی)، انواع مار (پلنگی، مار شتری، مار جعفری، تیرمار بیابانی، مار كبری، مار زنگی، قیطانی، مار دشتی، مار خالدار) نام برد.
كویر حلوان از جاهای دیدنی بیرجند
این ریگزار از شمال به كویر مركزی ایران و ارتفاعات پیر حاجات طبس، از جنوب به محور ارتباطی شهرستان خور به طبس، از شرق به كوه‌ها و ارتفاعات عاشقان و از غرب به دریاچه نمك خور و كویر مركزی ایران محدود می‌شود.
حلوان نام روستایی در حاشیه شرقی این كویر است. روستای حلوان یكی از زیباترین مناطق گردشگری طبس است كه از دیرباز از چند جنبه معروف بوده است (وجود نخلستان و تولید خرمای بسیار مرغوب از آن، به طوری كه كه واریته خرمای آن معروف است). در سالهای اخیر علاوه بر نژاد محلی، از نوع خرمای مضافتی و دیگر نژادها هم در حلوان كشت شده است. با قدم زدن در كوچه‌های قدیمی بافت قدیمی بسیار بزرگ و زیبای حلوان، با آن كه رو به تخریب است، می‌توان شكوه و عظمت معماری كویری را مشاهده كرد. قلعه حلوان كه روستای قدیمی را بصورت كامل در خود جای داده، یكی از بزرگترین و باشكوه‌ترین قلاع كل منطقه طبس است. حلوان در ایام قدیم ۱۳ برج نگهبانی داشته است كه هم‌اكنون ۵ برج آن سالم است. همچنین حلوان مسیر مهم كاروان گذری بوده است. كاروان‌ها در مسیر بین حلوان در شرق و عروسان و عباس‌آباد و خور در غرب كویر راه می‌پیموده‌اند.
پهنه این كویر پوشیده از ریگزار است و در نواحی شرقی و شمالی در حاشیه ریگزار، باتلاق‌های نمكی و رسی كویر مركزی و دریاچه نمك خور قرار دارد. ریگزار گستره‌ای شمالی-جنوبی دارد و در مناطق جنوب شرقی با ارتفاعات عاشقان پیوند می‌خورد كه این تلاقی كوه و ماسه، مناظر بسیار زیبایی را پدید آورده است. در محیط شرقی این مثلث ماسه‌ای، تپه‌ها بیشترین ارتفاع را دارد و ارتفاع آن‌ها از كف دشت در حدود ۸۰ متر است كه با حركت به سمت غرب با كاهش ارتفاع همراه است. در جنوب شرقی محل تلاقی كوه و ریگ، دره‌ها و گذرگاه‌های زیبایی پدید آمده است كه شاید در نوع خود در كشور كم‌نظیر باشد. همچنین به‌دلیل وجود معادن فراوان در این ارتفاعات جاده‌های خاكی مناسبی وجود دارد كه دسترسی و بازدید از این منطقه را آسان كرده است.
كویر بشرویه از جاهای دیدنی بیرجند
آب‌وهوای حاكم بر منطقه از نوع خشك و كویری است. حداكثر و حداقل مطلق درجه حرارت هوا در ایستگاه بشرویه ۴۹ و ۲۷ درجه سانتی‌گراد گزارش شده است. روستاهای حاشیه شمالی بشرویه درجه حرارت بالایی دارند و روستاهای غربی و جنوب غربی كه در ارتفاعات هستند، درجه حرارت ملایم‌تری دارند. كویر بشرویه در شرق شهرستان بشرویه در استان خراسان رضوی قرار دارد. این ریگزار از جنوب شرقی به شهرستان بشرویه، از شرق به كویر نمك بشرویه، از شمال به شهرستان كاشمر و از جنوب به رود كال شور محدود می‌شود. عرض ریگزار در وسیع‌ترین قسمت در حدود ۳۰ كیلومتر و طول آن در حدود ۲۴ كیلومتر است. در مناطق شرقی ریگزار، فاصله بین تپه‌ها با نمكزارهای پراكنده‌ای پوشیده شده است. بلندترین ارتفاع تپه‌ها، در منطقه جنوبی و در حدود ۷۰ متر است.
در قسمت جنوبی و مركزی، تپه‌های ماسه‌ای عمدتا جهتی شرقی-غربی دارند و در قسمت شمالی از ارتفاع تپه‌ها كاسته شده و جهت مشخصی ندارند. پوشش گیاهی ریگزار در قسمت شمالی انبوه‌تر و در قسمت جنوبی تنك‌تر است. این پوشش عمدتا شامل گیاهان ماسه پسند همچون تاغ و اسكمبیل است كه جوامع بوته‌ای همچون نسی و … نیز در آن دیده می‌شود. پوشش جانوری منطقه عبارت است از سارگپه بیابانی، شاهین، پا مسواكی، شغال، گرگ، روباه شنی، گربه شنی، انواع آگاما و جكو، افعی شاخدار، تیر مار، مار جعفری، مار شتری و … .
دشت اسفدن از جاهای دیدنی بیرجند
دشت اسفدن از بهم پیوستن مخروط افكنه‌های متوالی ایجاد شده و ارتفاعات منطقه آن را محاصره كرده است. در این دشت چاه‌های كشاورزی متعددی وجود دارد. این دشت بسیار زیبا علاوه بر اینكه سالیانه تعداد بسیار زیادی گردشگر را به سمت خود جذب می‌كند، یكی از مهم‌ترین مناطق برای حفظ گونه‌های جانوری در استان است. منطقه دشت اسفدن به وسعت ۴۱،۲۴۲ هكتار، به عنوان منطقه شكار ممنوع این استان به ثبت رسیده است.
دق پترگان از جاهای دیدنی بیرجند
دق پترگان با ۵،۲۱۲ كیلومتر مربع وسعت، در شرق زیركوه و در منطقه‌ی مرزی واقع شده و از قاین ۱۳۵ كیلومتر فاصله دارد. ارتفاع این دق ۶۱۰ متر از سطح آب‌های آزاد است.
این دق جزو حوضه‌های داخلی نئوژن بوده و در محدوده آن سنگ‌های اولترا بازیك دیده می‌شود. دق پترگان زهكش شبكه‌های سطحی منطقه بوده و بخش عمده آن در خاك ایران است. پوشش گیاهی آن بصورت پراكنده از نوع تاغ و گز است كه در اثر حركت ماسه‌های بادی تپه‌های كوچكی در پای این بوته ازرها تشكیل شده است. به علت بالا بودن سطح ایستابی آب در این دق، تبخیر آن بسیار زیاد است و سطح وسیعی از نمكزار بر روی زمین دیده می‌شود. به دلیل بالا بودن سطح آب، چاه‌های دستی در عمق كم به آب می‌رسد و جهت دامداری مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما آب آن‌ها شور و نامناسب است. در مواقع بارندگی سطح این دق از گل بسیار چسبناكی پوشیده می‌شود و تردد در آن عملا غیرممكن می‌شود. عرصه این كویر پوشیده از خاك‌های رسی سله بسته است. حوزه خیس تنها در قسمت جنوب غربی آن، در نزدیكی چشمه بید مشاهده می‌شود.
دق سرایان
دق رباط سرایان در جنوب غربی شهر سرایان در استان خراسان جنوبی قرار دارد، شكلی شبیه به بیضی دارد و طول آن در حدود ۴۰ كیلومتر و عرض آن در حدود ۲۰ كیلومتر است. عرصه این كویر شامل اراضی مسطح و پست، با كمی تقعر و شوری و قلیائیت خیلی زیاد است. مركز آن فاقد پوشش گیاهی است و در اطراف آن گیاهان شورپسند با نیاز آبی بالاتر مشاهده می‌شود.
در حاشیه شرقی كویر تپه‌های ماسه‌ای و ریگزارها قرار گرفته است. در قسمت جنوبی كویر پلتفرم‌های نمكی و در مركز آن پوشش استپی پهنه آن را فرا گرفته است. در حاشیه كویر پوشش جنگل‌های تنك تاق قابل مشاهده است. پوشش گیاهی شورپسند موجود در این نقاط شامل ۱۶ گونه با ۳ تیپ گیاهی است. مسیر دسترسی به این مكان، مسیر جاده آسفالته سرایان به روستای ثقاله است. ادامه‌ی خاكی این جاده به سمت جنوب از میان كویر عبور می‌كند.
دق گیو
دق گیو (به دق اكبرآباد هم شناخته می‌شود) در جنوب روستای گیو در استان خراسان جنوبی و در ۳۵ كیلومتری جنوب شهرستان بیرجند قرار دارد. طول این دق ۲۵ كیلومتر و عرض آن در حدود ۶ كیلومتر است. در مركز دق زمین‌های قلیایی مسطح با عمق زیاد و درصد شوری بالا قرار دارد كه عملا از رشد هرگونه گیاهی جلوگیری می‌كند. در حاشیه دق زمین‌های كشاورزی روستاهای اطراف قرار گرفته است. برای دسترسی به دق باید به روستای گیو بروید. ادامه‌ی این روستا به سمت جنوب از داخل دق عبور می‌كند.
فاصله‌ی تهران تا مركز این استان، بیرجند، ۱،۱۳۵ كیلومتر است. اما دسترسی به این استان برای هموطنانی كه در شرق ایران زندگی می‌كنند، ساده‌تر است. تمامی هتل‌های موجود در بیرجند ۳ ستاره است.
هتل جهانگردی
هتل ۳ ستاره جهانگردی بیرجند در ابتدای بلوار معلم، در خیابان ارتش واقع شده است. قیمت اتاق‌ها با توجه به تعداد تخت‌های موجود در آنان از ۱۶۵ تا ۲۴۴ هزار تومان متغیر است.
هتل كوهستان
مجموعه هتل بزرگ كوهستان بیرجند در منطقه توریستی بند امیرشاه با محیطی زیبا و دل انگیز و چشم‌اندازی كوهستانی در دل كویر میزبان شما است. قیمت اتاق‌ها با توجه به تعداد تخت‌های موجود در آنان از ۱۲۵ تا ۲۴۳ هزار تومان متغیر است.
هتل قائم
هتل قائم با زیر‌بنایی حدود ۱۱۰۰ متر، در چهار طبقه، در مركز شهر و در منطقه‌ی خوش آب‌وهوای بیرجند واقع شده است. قیمت اتاق‌ها با توجه به تعداد تخت‌های موجود در آن از ۵۸ تا ۱۵۵ هزار تومان متغیر است.
