لوپتو همراه فراموش شده كودكان كرمانی می باشد .«لوپتو» نام عروسك دست‌ساز پارچه‌ای است كه در حال فراموشی است؛ این عروسك با همت واحد مردمشناسی در تیرماه ۹۸ در فهرست آثار ناملموس به ثبت رسید.سال‌هاست كه زنان روستاهای بخش شهداد كرمان نه تنها با هنرشان صنایع‌دستی فراموش‌شده این استان را زنده نگه می‌دارند، بلكه در مرمت و احیای قنات‌های روستاهای این بخش كه بسیاری از آنها ثبت ملی نیز شده‌اند، سهیم شده‌اند.
دیار كریمان با سابقه تمدنی و فرهنگی گوناگون و غنی، مهد هنرها و ابزاری است كه هر كدام ریشه در افسانه ها، باورها و آیین های این منطقه دارد كه در طول اعصار و قرون متمادی به نماد فرهنگ و زیست بوم این دیار كهن تبدیل شده است.دیار كریمان با سابقه تمدنی و فرهنگی گوناگون و غنی، مهد هنرها و ابزاری است كه هر كدام ریشه در افسانه‌ها، باورها و آیین‌های این منطقه دارد كه در طول اعصار و قرون متمادی به نماد فرهنگ و زیست‌بوم این دیار كهن تبدیل شده است.
عروسك لوپتو یا همان لعبت (لعبتو) كه در گویش مردمان جنوب كرمان به عنوان بازیچه یا عروسك است روزی در دستان كودكان نقش خواهر و دوست را داشت و روز دیگر مادری بود كه تنهایی دخترش را پر می كرد، لوپتو روزها همبازی خوب و شب ها خالق قصه های خیالی در افكارشان می شد تا جایی كه با آن به خواب می رفتند و صبح ها چشم می گشودند.
لوپتو هر چند ساخت ساده ای دارد، اما برای ساخت آن از طبیعت و اشیا مانند خورشید، ماه و ستاره، درخت و گیاه و گل ها الهام می گرفتند كه هر كدام نشانه و تفسیر متفاوت و عمیقی از محیط پیرامون دارد و این عروسك را برای مردم این سرزمیین فراتر از تكه پارچه و چوبی پیش می برد.
در زمان‌های قدیم مادران عروسك‌های پارچه‌ای برای فرزندان خود آماده كرده و از پارچه لباس‌هایی كه به تن خود میكردند برای عروسك‌ها نیز از همان لباس می‌دوختند.
در ابتدا لوپتوها را از چوبی ۱۰ سانتی متری می ساختند و بعد از آن پارچه مربعی را به طول و عرض ۵ سانتی متر برداشته مقداری پنبه یا پرز های چیده شده قالی را وسط آن قرار داده و چوب بدن را بین آن قرار می دادند و به صورت توپ كوچكی درست كرده زیر آن را بانخی محكم میبستند تا سر لوپتو شكل بگیرد، پشت سر را با نخ و سوزن جمع می كردند.
سپس پارچه ای را به صورت سه گوش درست كرده روی سر آن قرار میدادند و با نخی محكم دور آن را می بستند و سپس پارچه ای را دو لا كرده لوپتو را درون آن قرار داده قنداق پیچ میكردند برای شكل دادن به صورت آن با نخ و سوزن ابرو و دهان برای آن درست میكردند.
لوپتوها در ابتدا چشم نداشتند سازندگانش معتقد بودند این كار دخالت در قدرت الهی است و این عروسك‌ها نام‌های مختلفی در بین مردم داشتند یا نوزاد بودند یا مادر و یا بی بی، برای پیراهن بی بی و مادر از پارچه های گلدار كه زنان روستا برای لباس های خود میپوشیدند در ساخت آنها استفاده می شد.
لوپتوها در گذر زمان از حافظه كودكان پاك شد و عروسك‌های كه دیگر از طبیعت الهام نمیگرفتند و شباهتی با فرهنگ ایرانی نداشتند جای خود را در بین كودكان باز كردند و خانه‌های دل كودكان با عروسك های صنعتی خو گرفت.
اما با یاری مادران و مادربزرگ ها لوپتوها جانی دوباره گرفتند و ساخت آن به جوانان آموزش داده شد و با همت واحد مردمشناسی در تیرماه ۹۸ در فهرست آثار ناملموس به ثبت رسید.عروسك های لوپتو می توانندپیشرفت اقتصادی برای كویرنشینان به دنبال داشته باشند و با معرفی آن به جهان این نماد زیبا و با سابقه مردم كرمان را به برندی شناخته شده تبدیل كرد.
عروسك لوپتو علاوه بر ابزار بازی، در زمینه تزئینات و وسائلی مانند جا كلیدی و غیره نیز قابل استفاده است.مهمترین گام در شناخت هویت فرهنگی هر جامعه شناخت نمادها و ابزارها و مصنوعات َآن است و عروسك لوپتو می تواند به عنوان نشانه و نماد زندگی ساده و بی پیرایه مردمان دیار كویری معرفی و تكثیر شود.«گوجینو» نام گروهی است كه هم‌اكنون بیش از ۱۵۰ نفر از زنان هنرمند روستاهای بخش شهداد كرمان در آن عضو هستند و با تولید صنایع دستی هم زنان روستای‌شان را توانمند كرده‌اند و هم درصدی از فروش محصولاتشان را صرف مرمت و احیای قنات‌های روستا میكنند.
پته‌دوزی، حصیربافی و گزچینی از جمله هنرهای اصلی صنایع دستی این روستاها محسوب می‌شود كه البته چند سالی است ساخت عروسك‌های سنتی این منطقه نیز به جمع این هنرهای سنتی اضافه شده است.تقریبا پنج سال است كه این عروسك احیا شده است. بسیاری از مردم به یاد قدیم‌ها برای خودشان و فرزندانشان می‌خرند . حدود ۱۵۰ نفر از زنان هنرمند روستاهای بخش شفیع‌آباد كرمان دور هم جمع شده‌اند و درصدی از فروش محصولاتشان را برای احیای قنات‌های منطقه می‌فرستند.
در عصری كه پیشرفت های تكنولوژیك هر روز جاذبه شگفت انگیزی را خلق میكنند و كودكان و نوجوانان به شدت تحت تاثیر و در معرض انواع وسائل بازی دیجیتال و خوش رنگ و لعاب قرار دارند، معرفی و شناخت داشته های فرهنگی كهنی مانند عروسك لوپتو با راهكارهای خلاقانه گامی موثر در زنده نگهداشتن میراثفرهنگی در اذهان نسل جوان و نوجوان محسوب می شود.
