یكی از مدرن ترین موزه های شهر مشهد موزه بزرگ خراسان است كه در زمینی به مساحت ۴۹۰۰ متر مربع در سال ۱۳۹۳ افتتاح شد. این موزه كه در پارك كوهسنگی واقع شده است، ۱۲ طبقه دارد و گنجینه ای از آثار قدیمی می باشد. موزه بزرگ خراسان علاوه بر نمایش اشیاء و آثار قدیمی، دارای تالار تخصصی، كتابخانه و آزمایشگاه نیز می باشد.
پلن اولیه ساخت این موزه در سال ۱۳۵۶ مطرح شد اما به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی آن زمان، ساخت آن به تعویق افتاد. تا این كه در سال ۱۳۷۱، و با اتمام جنگ تحمیلی مجددا این ایده مطرح شد. شهرداری مشهد برای انتخاب طرح و پلن ساختمان موزه مسابقه ای بزرگ ترتیب داد. در این مسابقه طرح دكتر محمد امین میرفندرسكی كه الهام گرفته از بنای عمارت خورشید كلات نادر بود توسط هیئت داوران برگزیده شد. پس از مذاكرات و توافقات اولیه، شهرداری مشهد ۴۹۰۰ مترمربع از اراضی بوستان كوهسنگی را به ساخت این مجموعه اختصاص داد. سرانجام بنای موزه بزرگ خراسان در نمیه دوم سال ۱۳۸۲ گلنك خورد.
این موزه كه یكی از بزرگترین موزه های خاورمیانه است در ۱۲ طبقه به ارتفاع ۵۳ متر و زیر بنای ۱۸۰۰۰ متر مربع در بهمن ماه سال ۱۳۹۳ افتتاح شد. برای قدردانی از اشخاصی كه در اجرای این پروژه نقش داشتند، بخش هایی از موزه به نام دكتر میرفندرسكی، مهندس كازرونی و دكتر باقر آیت الله زاده شیرازی نامگذاری شده است.، در زمان پیشرفت ۳۰ درصدی پروژه موزه دار فانی را وداع گفت و موفق نشد حاصل نهایی هنرو طراحی خود را ببیند.
موزه بزرگ خراسان یكی از ۱۳ موزه منطقه ای در ایران است و بزرگترین موزه كشور محسوب می شود. تجهیزات حفاظتی، ویترینهای نگهداری، امكانات امنیتی و حفاظتی این موزه مطابق با آخرین استانداردهای روز دنیاست و در این زمینه هیچ موزه ای در كشور به پای موزه خراسان بزرگ نمی رسد.
وجود كارگاه و آزمایشگاه مرمت تخصصی اشیاء تاریخی در این موزه با امكان قرنطینه و مرمت فوری اشیاء و آثار تاریخی یكی از ویژگیهای مهم تركیب بندی و تجهیزات آن است.
ابزارهای سنگی، اشیاء سفالی، شیشـه ای، فلزی، قطعات گچبری، نسخ خطی و چرمی از جمله آثاری است كه در حال حاضر در این موزه به نمایش درآمده اند. در كل سعی شده در انتخاب آثار به گونه ای عمل شود كه عظمت و شكوه استان خراسان به نمایش درآید. قدمت این آثار به دوران پیش از تاریخ، دوران قبل از اسلام و دوران اسلامی باز می گردد. البته قدیمی ترین آثاری كه در این موزه به نمایش درآمده اند، دست افزارهای عصر پارینه سنگی هستند كه قدمت آن ها به حدود هشتصد هزار سال قبل باز می گردد.
آثار به نمایش درآمده بیشتر مربوط به سلسله های هخامنشی، سلوكی، اشكانی و ساسانی هستند. همان طور كه می دانید، نام خراسان را در دوره ساسانی بر روی این خطه از ایران نهادند. البته خراسان آن زمان مناطقی از ازبكستان و تاجیكستان و بخش‌هایی از قرقیزستان و قزاقستان را نیز در بر می گرفت. آثار دوره اسلامی این موزه نیز مربوط به صدر اسلام تا اوان سلطنت قاجار می باشند.
از بهمن ماه ۱۳۹۵ نمایشگاهی با عنوان “نمایشگاه هنر و تمدن ایران در دوران اسلامی” در این موزه دایر شده است كه مخصوص نمایش اشیای بسیار نفیسی از موزه های بزرگ ایران می باشد. گالری سفال، گالری فلزات، گالری منسوجات و گالری خط و نقاشی و كتابت از جمله بخش های این نمایشگاه هستند.
بخش های مختلف موزه
آزمایشگاه حفاظت و مرمت اشـیاء تاریخی و تزئینات تاریخی (آزمایشگاه دكتر باقر آیت الله زاده شـیرازی). در این بخش از موزه علاوه بر نصب امكانات و تجهیزات كارگاهی و آزمایشگاهی مخصوص حفاظت و مرمت، بخش هایی مانند بخش پژوهشی، مستند سازی و مطالعات اشیاء تاریخی و تزئینات معماری نیز تعبیه شده است.
سالن اجتماعات (سالن دكتر محمد امین میرفندرسكی). این سالن مجهز به سیسـتم های سمعی و بصری پیشرفته بوده و ظرفیتی بالغ بر ۱۴۰ نفـر را دارد.
كتابخانه تخصصی (كتابخانه مهندس سراج الدین كازرونی). این كتابخانه بیش از ۵۰۰۰ جلد كتاب، اسناد و عكس های تخصصی را در خود جای داده و مكانی مناسب برای مطالعه پژوهشگران و علاقه مندان می باشد.
سالن نمایشگاهی و موزه ای. این سالن با مساحتی بالغ بر ۲۷۰۰ مترمربع، برای برپایی نمایشگاه های دوره ای و فصلی از آثار تاریخی و آثار هنری معاصر پیش بینی شده است.
سالن موزه. طبقه همكف، اول و دوم این بنا با مساحتی بالغ بر ۴۰۰۰ مترمربع، مخصوص نمایش دائمی آثار موزه است. این بخش در واقع هسته اصلی موزه بوده و محلی برای نمایش اشیاء تاریخی مكشوفه از منطقه خراسان می باشد.
نحوه دسترسی به موزه بزرگ خراسان
آدرس:خراسان رضوی، مشهد، پارك كوهسنگی
