چشمه گل فشان تنگ زاهدان در شهرستان كنارك سیستان و بلوچستان قرار دارد. این پدیده در دشت بزرگی به نام “دشت كهیر” در مجاورت روستای تنگ و در حدود ۹۰ كیلومتری غرب بندر كنارك تشكیل شده است. شهرستان كنارك، از شهرستان های قدیمی و ساحلی ایران است كه اسكله آن از دیرباز محل صیادی ماهیگیران سیستانی بوده است. روستای تنگ از شرق به بندر كنارك، از شمال به دشت كهیر، از غرب به گریان و از جنوب به دریای نیلگون و زیبای عمان محدود می شود. برای رسیدن به این روستا، باید از بندر كنارك، مسیر جاده بندر جاسك را در پیش بگیرید و بعد از حدود ۵۰ كیلومتر طی مسیر در این جاده، وارد جاده فرعی روستای تنگ و چشمه گل فشان تنگ شوید.
گل فشان ها پدیده های بسیار نادر و حیرت انگیزی هستند كه می توان آن ها را در سواحل چند نقطه از دنیا مشاهده كرد. استان سیستان و بلوچستان در كشورمان از جمله این مكان هاست كه چند چشمه گل فشان زیبا را درون خود جای داده است. بر اساس اطلاعاتی كه زمین سناسان ارائه داده اند، فقط در ۲۴ منطقه ساحلی در دنیا پدیده گل فشان وجود دارد. این گل فشان ها را اغلب در قاره آسیا، اروپا و آمریكای شمالی می توان مشاهده كرد. از نمونه های مشابه این پدیده در آسیا می توان پدید گل فشان سایدوژ در اندونزی، زینگ در كشور چین و … را نام برد. این پدیده ها، علاوه بر زیباییشان، خواص درمانی زیادی هم دارند و گردشگران پزشكی بسیاری را به سمت خود می كشانند.
چشمه گل فشان تنگ از سه تپه كوچك گلی تشكیل شده است كه شبیه به قله های كوچك آتشفشانی اند. از این سه تپه گل فشان، فقط یكی هنوز هم فعال است و دو مورد دیگر كه تا چند سال قبل فعال بودند، دیگر فعالیتی ندارند و در اصطلاح به خواب فرو رفته اند. در بالای هر سه تپه، دهانه هایی كوچك وجود دارند كه همه را به یاد قله های آتشفشان می اندازند. از دهانه گل فشان فعال این منطقه، حدود هر ده تا پانزده دقیقه، گل های خاكستری رنگی به بیرون جهش می كنند و به سمت دامنه های این تپه سرازیر می شوند. در واقع، همین سرازیر شدن گل ها در طول تاریخ باعث ایجاد این تپه ها شده اند و با هر بار جهش گل، به ارتفاع این تپه ها افزوده خواهد شد. گاهی اوقات هنگام خروج گل از دهانه چشمه گل فشان تنگ صدایی همانند شلیك گلوله از تفنگ به گوش می رسد و زمین زیر پایتان هم كمی خواهد لرزید.
تپه گل فشان مورد نظر ما، حدود ۱۰۰ متر ارتفاع دارد و شاید بالا رفتن از آن برای برخی افراد كم توان كمی مشكل باشد. ولی مطمئین باشید پدیده ای كه در بالای این تپه مشاهده خواهید كرد، ارزشش را خواهد داشت تا كمی هم سختی بكشید. فعالیت این چشمه ها در طول تاریخ، باعث شده است تا سطح دشت كهیر را گل پوشانده باشد. شاید به همین دلی است كه نام كهیر را بر آن گذاشته اند! در سفر به بندر تنگ، از ساحل بكر و زیبای آن هم دیدن كنید.
دانشمندان بسیاری به مطالعه این پدیده پرداخته اند. چندین دلیل برای تشكیل چشمه گل فشان تنگ و البته سایر گل فشان های دنیا مطرح شده است. بسیاری عقیده دارند كه فشار مخازن نفت و گاز موجود در زیر زمین، باعث خروج با فشار گل و لای از اعماق زمین به بیرون می شود. عده ای فعالیت های زمین لرزه ای را عامل اصلی تشكیل آن می دانند. به هر حال به عقیده بسیاری از كارشناسان، فشار دلیل اصلی ایجاد این پدیده است. مردم محلی نیز عقاید جالبی درباره این پدیده دارند. محلیان این منطقه، به چشمه گل فشان تنگ “ناف دریا” می گویند و فعالیت آن را در ارتباط مستقیم با جزر و مد دریا عنوان می كنند.
با وجود اینكه چشمه های گل فشان سیستان، از جمله چشمه گل فشان تنگ از بهترین نمونه های گل افشان در دنیا هستند، ولی متاسفانه هیچگونه توجهی از طرف مسئولین به این پدیده زمین شناسی حیرت انگیز و جاذبه گردشگری مطرح استان سیستان و بلوچستان نشده است. انتظار می رود تا مسئولان توجه بیشتری به این پدیده و همچنین رونق و توسعه گردشگری در سیستان و بلوچستان داشته باشند تا در آینده شاهد آن باشیم كه مردم بسیاری از جاذبه های شگفت انگیز این منطقه بازدید و به رونق اقتصادی این منطقه كمك كنند.
