در ادامه مبحث لباس و پوشاك مادها به شلوار، كفش ، كمربند ، جبه و شنل مادها می پردازیم .مادها در فاصله ۷۰۸ تا ۵۶۰ ق.م بر ایران حكومت كردند . با بررسی نوشته ها و آثار مكتوب و دقت نظر در آثار سنگ تراشی به جای مانده می توان در مورد لباس و پوشاك آنان و نیز رنگ آن چه كه بر تن می كردند و یا به عنوان پوشاك مورد استفاده قرار می دادند , نظر داد و به نتایج لازم دست یافت .اكثر محققان بر این باورند كه ایرانیان اولین ملتی هستند كه در تاریخ نظامی جهان اولین رسته ی سواره نظام را بوجود آوردند كه عامل اصلی پیروزیشان درجنگ بوده است . ماد ها اولین قوم ایرانی بودند كه به پرورش اسب اهمیت می دادند و در سواركاری مهارت خاصی داشتند از این رو لباس مردان می بایستی لباسی باشد كه به آسانی بتوانند بر اسب سوار شوند .
مردم مهاجر ماد و پارس به محض ورود به فلات ایران تحت تأثیر هنر و تمدن بومی قرار گرفتند و در نتیجه به لحاظ موقعیت جغرافیایی ، سیاسی ، آب و هوا و مسكن در این منطقه مدل پوشاك آنها را مورد استفاده قرار دادند كه از ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد تا یك هزار سال پ.م. كه آریایی ها وارد فلات ایران شدند تغییر چندانی نكرده بود .
مهمترین نو آوری ایرانیان پوشیدن شلوار بودكه بعد ها لباس خاص آنان تلقی شد و اگر بتوان به سوابق پراكنده ی موجود اعتماد كرد احتمالا زنان نیز آن را می پوشیدند.اگر چه آثار سكاها درگنجینه ی زیویه منحصر به فرد است ( در شهر سقز نزدیك جنوب دریاچه ارومیه كه قبلا جزو كشور مانایی ها بوده و سكاها آن را متصرف شدند و در سال ۵۹۰ پیش از میلاد به تصرف ماد ها در آمد ) ولی نفوذ این هنر تمدن و مظاهر آن را در هنر و تمدن مادها مشاهده می كنیم و طبیعتاً پوشاك ماد هاكه یكی از مظاهر هنر وتمدن آنهاست متأثر از این هنر و تمدن است.
تنوع لباس ها در اشیاء گنجینه ی جیحون جالب است این تنوع با عث می شود كه ما در باره ی طبقات مختلف مردم آن زمان اطلاع حاصل كنیم شخص صاحب مقام لباس مادی بر تن دارد كه چسبان است روی آن كمری بسته شده و به كمر بند خنجر كوتاهی آویزان است كه میان سكا ها معمول بوده وی باشلقی بر سر و چكمه بلندی به پا دارد.
شلوار مادی :
شلوار مادی یك راسته بوده تا مچ پا و روی كفش می رسیده است , شلوار كه از بالا تا پایین به تدریج به تنگی می گراییده است بر مچ نواری داشت ككه بر روی جلوی دهانه ی كفش گره دار می شد دمپای شلوار را جمع و تنگ می كرده و دنباله ی آن بر روی كفش می افتاده است . علاوه بر این شلوار یك نوار دیگر نیز به سمت پایین دارد كه برای نگاهداری ساقه ی آن كه به بالا كشیده نشود ، چون ركابی كار گذاشته می شد . این ركاب كه از دو سو به لبه ی شلوار دوخته می شده است به مانند حلقه ای بوده كه كفش از آن عبور كرده ، وسطش روی ركاب شلوار قرار می گرفته است .
كفش مادی :
كفش مادی از چرمی یك تكه بوده كه مانند جوراب به پا كشیده می شده و بی تحت اضافه بوده و هیچ نوع درزی در نیم رخ آن دیده نشده است به نظر می رسد كه درز كفش در پشت پاشنه و بر رویه ی آن بوده است . كفش مادی دارای پاشنه گرد بوده است . این پاشنه به وسیله ی چرم یك تكه ای كفش از بیرون پوشیده و بی سر پاشنه بوده است . پنجه آن كشیده و سر پنجه ی پهن و بریده و به نحوی ملایم به سوی زمین و به طرف بیرون پا كج بوده است .
كمر بند مادی :
از روی نقوش سنگی تخت جمشید كمربند مادی یك تكه چرم بلند به اندازه ی دو برابر دور كمر بوده است كه در محلی ختم یك دور كمر در جلو از پهنایش كاسته می شده پس از یك دور از همدیگر رد و زیرو رو شده و دوباره گره می خورده است . مردم عادی علاوه بر این كمر بند عادی دو كمر بند دیگر نیز داشته اند كه یكی برای آویختن كماندان و دیگری برای قمه بوده و در مواقع لزوم هر سه را با هم می بستند .
جبه مادی :
مردم ماد جبه ای بر روی لباس می افكندند كه سراسر لبه ی آن از پایین یك بربه بالا تا پشت گردن و سوی دیگر لبه حاشیه ی پوستی داشته است و بر روی این حاشیه , حاشیه دیگری باز هم پوستی بر دور یقه می دوخته اند . در دو انتهای حاشیه ی دومی , دو دنباله تعبیه می كردند كه در مواقع لزوم آنها را در جلوی سینه به هم گره زده تا جبه بی آنكه از آستین هایش استفاده شود , چون شنل بر دوش قرار گیرد .
شنل مادی :
مردم ماد طبق نقوش سنگی تخت جمشید شنلی داشته اند كه مستطیل شكل بوده است و قد آن از جبه بلندتر و تا نزدیك مچ پا می رسیده است . بر دو گوشه ی بالای شنل دو بند تعبیه می شده كه در جلوی سینه به هم گره زده می شده است .
قوم ماد دارای تزییناتی (نظیر دستبند ، گردنبند ، گوشواره های حلقه ای ) نیز بوده است .
توضیح آنكه بنا بر آنجه از مستندات تاریخی بر می آید لباس مردان و زنان در این دوره تفكیك نشده بود و زنان از همان نوع و تركیبات لباسهای مردانه استفاده می كردند .
