سد لتیان

سد لتیان: نگینی آبی در دامنه‌های البرز

سد لتیان، یكی از زیباترین و مهم‌ترین سازه‌های آبی ایران است كه در دل طبیعت بكر منطقه لواسان قرار گرفته است. این سد بتنی كه بر روی رودخانه جاجرود احداث شده، نقش بسیار مهمی در تأمین آب شرب شهر تهران و همچنین توسعه كشاورزی و گردشگری منطقه ایفا می‌كند.

سد لَتیان در موقعیت جغرافیایی ۳۵° ۴۷′ ۲۷.۸۳″ N 51° ۴۱′ ۱۲.۹۱″ E سدی است بر روی رودخانه جاجرود كه در ۲۵ كیلومتری شمال شرقی تهران و در لواسان قرار دارد. این سد بتنی یكی از منابع اصلی تأمین آب تهران می باشد كه ۳۰ درصد از آب شرب شهر تهران را تأمین مینماید. این سد در جنوب شهر لواسان واقع گردیده و در محلی كه رودخانه برگ جهان به جاجرود می‌ریزد و در دره‌ای در میان كوه جاجرود و كوه بندك ساخته شده و در شمال آن كوه آلون قرار دارد. دو پارك جنگلی به نامهای لتیان و تلو دریاچه این سد را احاطه كرده‌اند.

ساحل دریاچه سد لتیان در ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. راه رسیدن به این سد از تهران از طریق جاده لشگرك و گردنه قوچك یا بزرگراه تهران-دماوند است. محله هایی از شهر لواسان كه در شمال دریاچه سد لتیان قرار گرفته‌اند عبارت‌اند از: سبو بزرگ، سبو كوچك، كلاك، ناران، تپه سید پیاز، ، گَلَندُوَك، جائیج، نجاركلا، قاضی‌آباد و شوركاب و غیره.

لتیان نام یكی از روستاهای زیر آب رفته است كه نزدیك ترین آنها به دیواره سد لتیان بوده است. ساكنان لتیان پس از فروش اراضی خود به دولت در محله های شهر لواسان ساكن شدند.

در حال حاضر فقط ماهی كپور كراس وماهی سفید رودخانه ای وزرد پر در این سد مشاهده شده اند در صورتی كه در چند سال پیش ماهی قزل الا یكی از ماهی های مشهور این سد بوده دیگر مشاهده نشده است

ویژگی‌های سد لتیان

• موقعیت جغرافیایی: سد لتیان در فاصله 35 كیلومتری شمال شرقی تهران و در جنوب شهر لواسان واقع شده است.
• ابعاد: ارتفاع سد از نقطه پی 45 متر و از بستر رودخانه جاجرود حدود 30 متر است. طول تاج سد، 88 متر در قسمت بتونی و 65 متر در قسمت خشكه‌چین است.
• ظرفیت: حجم كل مخزن سد لتیان حدود 95 میلیون متر مكعب است.
• كاربری: علاوه بر تأمین آب شرب تهران، از آب سد لتیان برای آبیاری اراضی كشاورزی اطراف نیز استفاده می‌شود. همچنین، این سد نقش مهمی در كنترل سیلاب‌های فصلی دارد.

اهمیت سد لتیان

• تأمین آب شرب: سد لتیان یكی از منابع اصلی تأمین آب شرب شهر تهران است و نقش حیاتی در تأمین آب آشامیدنی میلیون‌ها نفر ایفا می‌كند.
• توسعه كشاورزی: آب سد لتیان برای آبیاری اراضی كشاورزی اطراف استفاده می‌شود و در توسعه كشاورزی منطقه نقش مهمی دارد.
• گردشگری: سد لتیان با طبیعت زیبای اطراف خود، به یكی از مقاصد گردشگری محبوب در اطراف تهران تبدیل شده است.
• كنترل سیلاب: این سد با ذخیره آب در فصل بارندگی، نقش مهمی در كنترل سیلاب‌های فصلی و جلوگیری از خسارات ناشی از آن دارد.

جاذبه‌های گردشگری اطراف سد لتیان

• پارك جنگلی لتیان: این پارك با امكانات تفریحی متنوع مانند آلاچیق، زمین بازی و مسیرهای پیاده‌روی، مكانی مناسب برای گذراندن اوقات فراغت است.
• كاخ شاه: این كاخ تاریخی كه در نزدیكی سد لتیان قرار دارد، از جاذبه‌های گردشگری مهم منطقه است.
• روستاهای اطراف: روستاهای اطراف سد لتیان با معماری سنتی و طبیعت بكر، مقاصد مناسبی برای طبیعت‌گردی و آشنایی با فرهنگ محلی هستند.
• فعالیت‌های آبی: امكاناتی مانند قایق‌سواری و ماهیگیری در سد لتیان فراهم شده است.

تهدیدات و چالش‌ها

• كاهش كیفیت آب: ورود فاضلاب و آلودگی‌های صنعتی به سد لتیان، كیفیت آب را كاهش داده و تهدیدی برای سلامت انسان و محیط زیست است.
• خشكسالی: كاهش بارندگی‌ها و افزایش دمای هوا، باعث كاهش حجم آب سد لتیان شده و تأمین آب شرب را با مشكل مواجه كرده است.
• فشار گردشگری: افزایش تعداد گردشگران، باعث تخریب محیط زیست و ایجاد آلودگی در اطراف سد شده است.

اقدامات حفاظتی

برای حفظ و نگهداری از سد لتیان و محیط اطراف آن، اقدامات مختلفی از جمله تصفیه فاضلاب، كنترل آلودگی، توسعه گردشگری پایدار و افزایش آگاهی عمومی انجام می‌شود.

سد لتیان، یك میراث ارزشمند طبیعی و تاریخی است كه حفظ و نگهداری از آن، مسئولیت همه ما است.