روستای قومنجان مركز دهستان پسكوه از توابع بخش سده شهرستان قاینات است. در اصطلاح محلی «قومنجان» به معنای «قوم جان» است. روستای قومنجان با جمعیتی حدود ۱۴۰۰ نفر در قالب حدود ۳۳۰ خانوار، دارای آب و هوای گرم و خشك و بیابانی است كه مهم از موقعیت خوب جغرافیایی برخوردار است. این روستا متصل كننده سه راه اصلی قاین، سرایان و آرین شهر است كه فاصله هر كدام از این شهرها از قومنجان حدود ۴۵ كیلومتر می باشد. دو شهر بیرجند و فردوس نیز هر یك به فاصله ۱۰۰كیلومتری از قومنجان قرار دارند. علاوه بر این، وجود بارگاه فرزندان امام موسی بن جعفر(ع) در ۷ كیلومتری روستای قومنجان كه باعث حضور همه ساله زائران و عاشقان در محل این بارگاه شده، بر اهمیت روستای قومنجان افزوده است.
این روستا دارای دو بافت قدیمی و جدید است . بافت قدیمی روستا با مصالح خشت و گل و خانه های گنبدی شكل و دالان های بلند كه مطابق با اقلیم منطقه و با معماری بسیار كهن و غنی همراه است . با گذشت زمان و پیدایش معماری های نوین، بافت جدید روستا شكل گرفته است. وجود دو قنات به جا مانده از قدیم و هشت حلقه چاه كشاورزی و ۱۱ هزار هكتار اراضی دیم و آبی، این منطقه را به عنوان یك قطب پرورش دام و كشاورزی تبدیل كرده است . به نحوی كه شغل اكثر مردم روستا كشاورزی و دامداری است و برخی دیگر نیز به كار در محل كارخانه ها وكوره های آجرپزی مشغول هستند.
از محصولات زراعی قومنجان نیز می توان به جو، گندم، چغندر، ارزن، پنبه، یونجه، زعفران و پسته اشاره كرد. مردم روستای قومنجان مردمی بسیار خونگرم و مهمان نواز هستند. آنان ارادت خاصی به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) دارند كه این مطلب به روشنی در مراسم های مذهبی روستا به چشم می خورد. روابط مردم روستا به صورت یكپارچه و محكم است كه دلیل بر این ادعا، حضور یكپارچه مردم در مراسم های مذهبی، عروسی، جشن های مذهبی و محلی، راهپیمایی ها و … است. از مراسم جالب و منحصر به فرد روستای قومنجان می توان به مراسم «علم گردانی دور روستا» اشاره كرد. این مراسم در روز عاشورا انجام می شود؛ به گونه ای كه تعدادی از جوانان روستا به همراه یك فرد معتمد و بزرگتر علم ها را بر روی دوش خود دور روستا می گردانند.
از دیگر مراسم روستا می توان به «سَدَی» كه یك رسم ایران باستان است اشاره كرد. این مراسم در زمان هایی انجام می شود كه همه منتظر باران هستند اما باران نمی بارد، در اجرای این مراسم چند جوان بعد از غروب آفتاب با خواندن شعرهای مخصوص به درب منازل اهالی می روند وخانواده ها هركدام موادی از قبیل آرد، روغن، برنج و … به آنها می دهند و این افراد با مواد غذایی كه جمع آوری كرده اند، آش یا كاچی می پزند و آن را بین مردم تقسیم می كنند، مردم بر این عقیده اند كه با این كار باران خواهد بارید.
جاهای دیدنی روستای قومنجان
مكان های دیدنی روستای قومنجان عبارتند از: مزار امامزادگان حسن و افضل(ع) («مزاركومیران» یا «مزار نو» یا «مزار قومنجان»). غار سو: این غار در جنوب قومنجان واقع شده كه در تمام طول سال كف آن كمی آب دارد و خفاش ها از ساكنین همیشگی این غار هستند. كوه های قومنجان (كوه قومه وكوه علی كمری): این كوها معادن سرشار از فسیل ها و آثار جانداران دریایی متعلق به دوره های مختلف زمین شناسی هستند. زمین های پر از سفال متعلق به شهر باستانی قارن وال قارن وند (كه بقایای شهر باستانی قارن از عهد باستان تا حدود سال۸۰۰ ه.ق است). مسجد حضرت علی بن ابی طالب (ع) كه قدمت آن به حدود ۲۰۰ سال پیش بر می گردد.
