دبیرستان ایرانشهر یزد

دبیرستان ایرانشهر یزد نخستین دبیرستانی است كه در یزد تأسیس شد.ساختمان این دبیرستان را سازمان میراث فرهنگی ایران در تاریخ ۴ تیر ۱۳۷۷جزء آثار تاریخی به شماره ثبت ۲۰۴۸ ثبت كرده‌است. دبیرستان در خیابان شهید رجایی (خیابان ایرانشهر) قرار دارد.دبیرستان ایرانشهر یزد  ، اولین مدرسه دولتی و دبیرستان یزد می باشد كه در سال ۱۳۰۶ و دوره قاجار تاسیس شده است، در برزن قدیمی گودال مصلی، ابتدای خیابان رجائی واقع شده است .

عملیات ساختمانی در ۱۵ فروردین ۱۳۰۵ آغاز گردید و در مهرماه ۱۳۰۵ مراحل گودبرداری و پی‌كنی و در اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ پی‌ها آماده شد.نخستین سنگ بنای این ساختمان با حضور علی‌اصغر حكمت وزیر فرهنگ و معارف وقت بنا نهاده شد و در آبان ماه ۱۳۱۰ تمام كارهای ساختمان به پایان رسید. عملیات ساختمانی آن در ۱۳۱۳ پایان یافت.در فروردین آن سال علی‌اصغر حكمت دبیرستان را افتتاح كرد و به نام ایرانشهر نامگذاری شد. هزینه ساخت این بنا در سال اجرا برابر با هفتصد و شصت هزار ریال معادل ۷۶ هزار تومان بوده كه از محل اعتبارات دولتی تامین شده‌است.

معماری بنا

این دبیرستان توسط آندره گدار فرانسوی به سبك معماری ساسانی طراحی و توسط جمع زیادی از استادكاران یزدی از جمله علی‌اكبر خرمی (معرف به اكبر آخوند)، حسینعلی محمودی مهریزی، علی‌اكبر گلاب، محمود خوش‌زبان، محمدابراهیم رمضانخانی با خشت و گل و آجر ساخته شده‌است. معماری این مدرسه را با طرح قوس‌های تخم ‌مرغی دوره ساسانی و قوس‌های خیزدار دوره صفوی اجراشده است كه بسیار شگفت انگیز و زیباست . نمای دبیرستان ماندگار ایرانشهر یزد مزیّن به بیش از ۱۱ هزار متر كاشی رنگی لعابدار بوده و پای دیوارهای آجرچین آن از قرنیز سنگی پوشیده شده است، كف حیاط نیز مفروش به آجر می باشد.. دبیرستان تاریخی ایرانشهر یزد ، ساختمانی دو طبقه با نمای آجری زرد رنگ می باشد كه ساختمان اصلی آن به شكل « یو » انگلیسی طراحی شده است. اتاق ‌های اداری، كلاس‌ های درس و كتابخانه‌ این مدرسه نیز در پشت رواق ‌های حیاط اصلی ساختمان قرار دارد. مدرسه ایرانشهر همچنین دارای چند زیرزمین بزرگ می باشد كه هم اكنون یكی از آنها به آزمایشگاه و بقیه به موزه علوم طبیعی یزد تبدیل شده است.

معماری بنای این مدرسه را متناسب با اقلیم گرم و خشك یزد ساخته اند كه طاق‌های ضربی، رواق های مسقف ورودی كلاس‌ها و كفپوش های آجری حیاط بیانگر این سازش هستند. در زمان ساخت مدرسه ایرانشهر، شهر یزد آب لوله‌كشی نداشت ولی این دبیرستان؛ سرویس بهداشتی، شیرهای آبخوری و حتی شیرهای آب مخصوص باغچه‌ها داشته كه به منبع آب طبقه دوم وصل بوده اند، آن منبع هم از چاه چهل گز به وسیله چرخ چاه تغذیه می كرده است.

دبیرستان ایرانشهر در سه رشته تحصیلی ریاضی-فیزیك، علوم تجربی و انسانی دانش‌آموز می‌پذیردو ۶۱۰ نفر دانش‌آموز دارد. دارای ۳۲ اتاق شامل ۱۶ كلاس درس،پنج اتاق اداری،یك كتابخانه،سالن مطالعه،سه آزمایشگاه عمومی(فیزیك.شیمی.زیست)،دو سالن چند منظوره ،سالن اجتماعات،رصدخانه،سالن آمفی‌تئاتر و یك كارگاه ICDL می‌باشد.
فضاهای ورزشی دبیرستان شامل یك زمین چمن مصنوعی بزرگ،یك زمین فوتبال كوچك،زمین بسكتبال و زمین والیبال می‌باشد.
از برجسته ترین محصلان این دبیرستان میتوان به دكتر ابوالقاسم قلم سیاه پدر فیزیك نوین ایران،دكتر محمد كریم پیرنیا پدر معماری سنتی ایران،دكتر احمد نقیب زاده استاد تمام و صاحب نظر علوم سیاسی دانشگاه تهران، دكتر محمدعلی اسلامی ندوشن نویسنده -مترجم شاعر ، دكتر محمدحسین پاپلی یزدی رییس پژوهشكده دانشكده امیركبیر و استاد دانشگاه سوربن ،دكتر محمد علی حفیظی دبیر اسبق نظام پزشكی كل كشور،محمد حسین سلطان زاده استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران،دكتر حاجب مرتاض متخصص جراحی عمومی فلوشیب از دانشگاه لندن و جلال مجیبیان موسس بیمارستان مجیبیان نام برد.

نحوه دسترسی به دبیرستان ایرانشهر

آدرس : یزد، خیابان ایرانشهر، مدرسه ایرانشهر یزد