آیین هه لاوه مه لاوه یكی از آئین های سنتی و باستانی كردستان در جشن نوروز است كه با برگزاری مراسم های ویژه ای در این منطقه از ایران جشن گرفته می شود.
قوم كرد به عنوان یكی از اقوام اصیل ایرانی، این جشن باستانی و كهن را با شكوه خاصی همه ساله برگزار كرده و در بزرگداشت آن آداب و رسوم ویژه ای را برپا می دارد كه نشانگر سابقه تاریخی و فرهنگی این قوم است.
مردم كردزبان این منطقه از یك ماه پیش از عید به پیروی از سنت گذشتگان با كاشت دانه هایی مانند گندم، نخود، عدس و كنجد در بشقاب ها و ظرف های گوناگون به استقبال از این عید می روند.
از جمله مهمترین آئین هائی كه مردم این خطه در این ایام برگزار می كنند، آئین سنتی و كهن هه لاوه ملاوه است كه چند سالی است با استقبال گسترده ای از سوی مردم در شهر و روستاهای مختلف برگزار می شود.آیین دیرینه هه لاوه ملاوه از جمله آئین هایی است كه ویژه مناطق كردنشین است و در روزهای پایانی سال برگزار می شود به طوری كه در این مراسم كودكان و نوجوانان بازیگران اصلی این آئین هستند.
این آیین كه روز قبل از آغاز سال نو در بیشتر مناطق شهری و روستایی برگزار می شود، حال و هوای دیگری به این مناطق می بخشد.چند روز پیش از آغاز این آیین در بسیاری از مغازه های سطح شهرها و روستاهای مختلف وسایل مخصوص این آئین به فروش می رسد كه اغلب شامل سبد، بیسكویت، آب نبات، شیرینی، تخم مرغ رنگ شده و سكه است.مراسم هه لاوه مه لاوه از ساعات اولیه صبح روز پایانی سال تا غروب ادامه دارد.
نحوه ی انجام مراسم
در این آئین اغلب كودكان به د ر خانه ها رفته و با كوبیدن آن به زبان كردی می گویند: هه لاوه ملاوه پسرتان داماد شود یا د خترتان عروس شود كه پس از آن صاحبخانه هدیه ای به آنها می دهد كه در قدیم بهترین هد یه ای كه می توانستند بگیرند تخم مرغ بود.تخم مرغ به آن دلیل بهترین هدیه محسوب می شده و بسیار باارزش بود ه كه نماد ی از نوزایی و زندگی دوباره است به طوری كه حتی د ر غذایی كه در آن ایام درست می كنند ، اغلب از تخم مرغ استفاده می شود .
هدیه‌ها درون یك سینی و یا سبد بسته‌بندی شده و زیبا پیش روی كودكان قرار می‌گیرند تا از میان آنها با ذوق بچه‌گانه خود یكی را انتخاب كنند. گاهی بعضی از كودكان نیز كلمه هه لاوه مه لاوه كه در اصطلاح به معنی درخواست عیدی است را چندین بار تكرار می‌كند تا سهم بیشتری داشته باشد. صاحبخانه نیز با بخشش بسیار هدیه‌ای دیگر به آنها می‌دهد زیرا می‌داند برایش خیر و بركت در سال جدید به همراه دارد.
در این آیین اغلب دسته های دو و یا چند نفری از كودكان در خانه ها را می زنند و قبل از آن كه صاحبخانه جویا شود كه چه كسی است، همگی با هم فریاد می زنند: هه لاوه مه لاوه، بیستانی سوور و ساوا، كورتان ببی به زاوا، كچ تان نه بی به چاوا، شتیك مان بو بخنه بن تاوا (هه لاوه مه لاوه، بوستان تان سرسبز و آباد، پسرتان داماد شود، دخترتان چشم نخورد، چیزی برایمان بیاور )
در این آیین كه هم اكنون بیشتر در مناطق روستایی دیده می شود و چند سالی است در مناطق شهری نیز رواج پیدا كرده است، كودكان حتی از خانه خودشان نیز می توانند هدیه بگیرند و سپس راهی سایر خانه ها شوند.
تفاوتی كه اجرای این آئین در مناطق شهری و روستائی دارد آن است كه در مناطق روستایی كودكان اغلب از روی پشت بام سبدی را با طناب به منازل مردم آویزان می كنند و پس از گفتن هه لاوه ملاوه از صاحبخانه درخواست هدیه می كنند بدون آنكه خود را به صاحبخانه نشان دهند و سپس سبد هدایا را بالا می كشند ولی در شهرها كودكان و نوجوانان كه برخی از آنها صورت هایشان را پوشانده اند، پس از گفتن هه لاوه ملاوه از صاحبخانه درخواست هدیه می كنند كه هدیه بیشتر آنها سكه و پول است.كودكان در این روز با كوله باری از هدایای مردمی به خانه می روند و هدایای جمع آوری شده را نشان دیگر افراد خانواده می دهند.
